Zespół niespokojnych nóg

Zespół niespokojnych nóg ZNN inne nazwy choroby: zespół Wittmaacka-Ekboma, choroba Willisa-Ekboma, choroba Ekboma, RLS (od ang. restless legs syndrome). Zespół niespokojnych nóg to neurologiczne zaburzenie snu charakteryzujące się ruchami nóg podczas snu lub odpoczynku. Pacjenci odczuwają przytłaczającą potrzebę poruszania nogami z powodu dyskomfortu lub parestezji. Parestezje to nietypowe wrażenia (między innymi mrowienie oraz drętwienie), które mogą pojawić się na całym ciele. Jednak najczęstsze miejsca, na których je odczuwamy, to okolice kończyn, czyli palce, ręce, ramiona lub nogi. Objawy zespół niespokojnych nóg występują w okresach małej aktywności, zwykle wieczorem lub w nocy.

Szacuje się, iż około 10% światowej populacji doświadczy zespołu niespokojnych nóg w pewnym momencie swojego życia. Zespół niespokojnych nóg może wystąpić w każdym wieku, nawet u małych dzieci, ale jest powszechny w wieku średnim i starszym. Z wiekiem choroba ma tendencję do nasilania się.

Rodzaje i przyczyny występowania zespołu niespokojnych nóg

Istnieją dwie formy choroby: idiopatyczna (pierwotna) i wtórna. W pierwszym przypadku problem występuje bez wyraźnej przyczyny i często jest dziedziczny. To właśnie ta odmiana występuje u młodych ludzi.

Wtórna postać zespołu niespokojnych nóg występuje na tle różnych chorób i stanów. Możliwe przyczyny obejmują:

• urazy mózgu lub rdzenia kręgowego (siniaki, wstrząsy, ucisk itp.);

• beri-beri, brak minerałów: najczęściej rozwój choroby wywołuje niedobór witamin B1, B9, B12, a także wapnia i magnezu;

• ciąża, zwłaszcza jej druga połowa (problem wiąże się ze zwiększonym zapotrzebowaniem na pierwiastki śladowe). Zespół niespokojnych nóg  szacunkowo występuje u 15-20% kobiet w ciąży. Objawy mogą być dość poważne, ale zwykle ustępują całkowicie w ciągu kilku tygodni po porodzie. Uważa się, że niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedobór kwasu foliowego, zmiany hormonalne i przekrwienie żylne w kończynach dolnych są przyczyną RLS podczas ciąży.

• wykazano, że częstość ZNN koreluje z poziomem mocznika we krwi, niedokrwistością, neuropatią obwodową i spadkiem poziomu parathormonu w tej kategorii pacjentów. Szczególnie ciężkie objawy odnotowuje się bezpośrednio podczas dializy, kiedy pacjent jest zmuszony leżeć bez ruchu przez kilka godzin. Wykazano zmniejszenie lub zniknięcie objawów ZNN po przeszczepieniu nerki. Mocznica (uremia) stanowi zespół objawów klinicznych pojawiających się w ostatniej, końcowej fazie przewlekłej niewydolności nerek;

• niewydolność nerek i zaburzenia równowagi elektrolitowej występujące na jej tle;

• cukrzyca;

• anemia (brak żelaza we krwi);

• przewlekły lub pojedynczy silny stres;

• nadmierna aktywność fizyczna;

• stwardnienie rozsiane;

• reumatoidalne zapalenie stawów;

• naruszenie tarczycy, któremu towarzyszy nadmiar lub niedobór jej hormonów;

• nadużywanie alkoholu lub narkotyków;

• choroby żył kończyn dolnych: żylaki, zapalenie żył, zakrzepowe zapalenie żył. Obecnie uważa się, że żylaki w nogach, niezdrowe żyły z uszkodzonymi zastawkami lub przeciekanie krwi z powrotem do nóg, mogą powodować objawy ZNN u wielu pacjentów.

• amyloidoza: ciężkie ogólnoustrojowe zaburzenia metabolizmu białek;

• choroba Parkinsona;

• nadmierne spożycie kofeiny.

• choroby przewodu pokarmowego: celiakia, dysbakterioza, choroba Leśniowskiego-Crohna;

• stosowanie niektórych leków (przeciwdepresyjnych, przeciwhistaminowych itp.).