Świerzb (łac. scabies) choroba zakaźna ludzi i innych zwierząt spowodowana przez świerzbowce. U ludzi świerzb wywołuje świerzbowiec ludzki (Sarcoptes hominis, Sarcoptes scabiei).
Głównym objawem świerzbu jest grudkowo-pęcherzykowa wysypka, która najczęściej pojawia się na dłoniach, zwłaszcza na błonach międzypalcowych, fałdach skórnych dłoni, łokciach lub kolanach, penisie, klatce piersiowej lub ramionach. Infekcja często powoduje silne swędzenie całego ciała, szczególnie w nocy. Drapanie swędzących obszarów prowadzi do owrzodzeń, które mogą zostać zakażone bakteriami. Cięższa postać świerzbu, znana jako świerzb norweski, występuje częściej u osób z osłabionym układem odpornościowym. W tej postaci choroby wiórkom towarzyszy tworzenie się grubych strupów na skórze. W przypadku tej postaci świerzbu swędzenie może być mniej nasilone lub całkowicie nieobecne. Roztocza świerzbu występują na całym świecie, wpływając na wszystkie klasy społeczno-ekonomiczne we wszystkich klimatach.
Przyczyny częstego występowania świerzbu w społeczeństwie to najczęściej:
Przyczyny społeczne: ubóstwo, brak odpowiednich warunków sanitarnych i higienicznych, wczesna aktywność seksualna, migracja, zwiększone podróże;
przyczyny medyczne zaraźliwy okres inkubacji, atypowa postać świerzbu;
przyczyny immunologiczne obniżona odpowiedź immunologiczna u ludzi przeciwko roztoczom świerzbu (Sarcoptes scabiei hominis).
Pierwsze opisy świerzbu wykonano ponad 2500 lat temu. Świerzb opisano w Starym Testamencie i pismach Arystotelesa. W starożytnej Grecji świerzb określano jako grupę chorób skóry, które łączy określenie „psora”. W starożytnym Rzymie świerzb nazywano „świerzbem”, nazwa ta przetrwała do dziś. W traktatach średniowiecznych zakładano pasożytniczą naturę świerzbu. Wiarygodne dowody na rolę świerzbu w rozwoju choroby pojawiają się dopiero po stworzeniu mikroskopu optycznego. W 1687 roku włoski lekarz Giovanni Cosimo Bonomo i farmaceuta Giacinto Cestoni jako pierwsi opisali związek między roztoczami świerzbu a typowymi objawami skórnymi po zakażeniu. To oni jako pierwsi ustalili, że chorobę może wywołać mikroskopijny organizm. Pełny i rzetelny opis etiologii i patogenezy podał w 1844 roku niemiecki dermatolog Ferdinand Karl Franz Schwarzmann, Ritter von Hebra.
Jak wyglądają tunele skórne świerzbu
Świerzb jak wygląda choroba
Przyczyną zarażenia chorobą świerzbu jest kontakt zdrowego dziecka lub osoby dorosłej z nosicielem świerzbu. Sarcoptes scabiei pasożytuje tylko na ludziach. Tunele świerzbu w naskórku układane są przez samice, których długość ciała nie przekracza 100 mikronów. Wylęgające się larwy pojawiają się na powierzchni skóry i niezależnie wnikają w naskórek dzięki obecności potężnego aparatu szczękowego. Przez pewien czas kleszcze pozostają żywe na powierzchni przedmiotów gospodarstwa domowego - zdrowy człowiek może stać się nosicielem pasożyta po użyciu sztućców, naczyń i środków higieny osobistej, pościeli. Świerzb rozprzestrzenia się głównie przez kontakt ze skórą lecz nie mniej niebezpieczne są klamki, poręcze schodów, słuchawki, odzież.
Wysoką zaraźliwość świerzbu u ludzi tłumaczy się krótkim okresem czasu, w którym roztocze świerzbu mogą zaatakować ludzką skórę. Ten okres to 15-20 minut.
Jak wygląd świerzb zdjęcie początkowe stadium:
Świerzb jest wywoływany przez mikroskopijne roztocze Sarcoptes scabei. Zapłodniona samica kleszcza wnika w skórę, składając jaja w miejscach, przez które się przebija. Z jaj wylęgają się larwy, które wyłaniają się na powierzchni skóry i ostatecznie przekształcają się w postać dorosłą. Krycie odbywa się na powierzchni skóry. Dorosły kleszcz może żyć na ludziach do jednego miesiąca. Po opuszczeniu organizmu człowieka kleszcze mogą istnieć przez 48-72 godziny. Charakterystyczna swędząca wysypka ze świerzbem jest reakcją alergiczną na kleszcza. U osób, które po raz pierwszy zapadają na świerzb, objawy pojawiają się zwykle po 4 do 6 tygodniach. Przy kolejnych infekcjach objawy pojawiają się w ciągu kilku dni.
Zwróćmy uwagę na pierwsze objawy świerzbu, które determinują tę dolegliwość. Jeśli zostanie znaleziona ta symptomatologia, każdy dermatolog ustali dokładną diagnozę z absolutną pewnością:
Pojawienie się kanalików swędzących - wyglądają jak mały białawy pasek o długości do 1 cm, najczęściej kanały układane przez kleszcze zlokalizowane są na brzuchu, pośladkach, stopach, pod pachą, na dłoniach oraz w fałdach łokciowych.
Wysypka z czerwonymi plamami, małymi pęcherzami, łuszczącą się skórą. Wysypka może wyglądać jak trądzik lub być prawie niewidoczna.
Niepokojące swędzenie, najgorzej w nocy. Wynika to ze zwiększonej aktywności samicy wieczorem.
Po bezpośrednim kontakcie z osobą zakażoną u pozostałych członków rodziny pojawiły się wysypki i charakterystyczne swędzenie.
W Jednym z typowych dla świerzbu wyznaczników jest obecność tzw. przeczosów, które stanowią podstawę do wstępnego rozpoznania świerzbu i skierowania pacjenta na dalsze badania.
U dzieci świerzb jest znacznie cięższy niż u dorosłych. W przypadku diagnozy świerzbu leczenie dziecka często polega na usunięciu pasożytów ze wszystkich obszarów skóry, w tym z twarzy i skóry głowy. Gdy świerzb występuje u dziecka w wieku poniżej 3 lat, wysypkę można znaleźć na głowie, twarzy, szyi, dłoniach lub stopach. U dorosłych i starszych dzieci wysypka zwykle nie pojawia się w tych miejscach.
Swędzenie może trwać kilka tygodni i po skutecznym leczeniu świerzbu. Staraj się nie drapać tych miejsc. Drapanie może prowadzić do owrzodzeń na skórze i infekcji.
Swędzenie i wysypka mogą pojawić się w dowolnym miejscu na ciele, ale najczęściej występują w następujących obszarach:
Typowe miejsca na ciele występowania świerzbu zdjęcie:
Klasyfikacja i etapy rozwoju świerzbu
Nie ma ogólnie przyjętej klasyfikacji choroby, ale zgodnie z obrazem klinicznym rozróżnia się następujące rodzaje świerzbu:
Świerzb typowy to najczęstszy świerzb i wszystkie powyższe objawy kliniczne są obecne.
Świerzb bezobjawowy „czysty” „incognito” - występuje u osób, które często biorą prysznic lub kąpiel rano i w nocy czasem w południe. Charakteryzuje się minimalnymi objawami klinicznymi, pojedynczymi grudkami i pęcherzykami, brakiem drapania i krwawych strupów.
Świerzb norweski jest rzadką postacią, która często występuje u osłabionych pacjentów z niedoborami odporności, przy długotrwałym stosowaniu leków hormonalnych i cytostatycznych, a także u osób z upośledzoną wrażliwością obwodową, chorobą Downa, demencją starczą czy AIDS. Na tle czerwonej skórki widoczne są masywne szaro-żółte lub brązowo-czarne skorupy (czasem do 3 cm grubości) ograniczające ruch. Istnieje wiele roztoczy pomiędzy i pod warstwami skorupy. Często pacjenci ze świerzbem norweskim mają uszkodzenia paznokci, obrzęk węzłów chłonnych, wypadanie włosów i gorączkę. Tacy ludzie nieprzyjemnie pachną i są bardzo zaraźliwi w czasie epidemii.
Świerzb bez widocznych tunelów - zarażenie przez larwy roztocza świerzbu. Choroba jest częściej wykrywana podczas badania osób kontaktowych w ognisku epidemii. W pierwotnej formie nie ma więcej niż dwa tygodnie. W obrazie klinicznym obserwuje się tylko pęcherzyki zapalne i pojedyncze grudki.
Limfoplazja świerzbowa postać choroby świerzbu gdzie pojawiają się guzy i/lub grudki na skórze.
Gdy tylko pojawią się pierwsze podejrzenia świerzbu objawy takie jak: wysypka, swędzenie i inne - należy zwrócić się do lekarza rodzinnego lub dermatologa w celu rozpoznania choroby.
Podstawową diagnozą świerzbu jest oględziny ciała pacjenta, a zwłaszcza obszarów z koncentracją swędzenia i wysypki, co wskazuje na zarażenie świerzbu. W niektórych przypadkach, gdy lekarz ma wątpliwości, dotknięte obszary są smarowane jodem: po wyschnięciu wszystkie ruchy, które wykonał roztocz, pojawia się jako brązowa linia.
Oprócz oceny klinicznej w diagnostyce wykorzystuje się badania laboratoryjne - analizę mikroskopową zeskrobin z przebiegu strupów. Jeśli podczas badania roztoczy, ich jaj i / lub kulek kałowych zostaną znalezione, diagnoza świerzbu zostanie potwierdzona.
Leczenie świerzbu u ludzi
Świerzb nigdy nie ustępuje samoistnie i może trwać miesiącami i latami, czasem się nasilając. Aby wyleczyć pacjenta ze świerzbem, wystarczy zniszczyć roztocza i jego jaja, co można łatwo osiągnąć za pomocą dostępnych środków lub leków. Udaj się do dermatologa, a zostanie Ci przepisana odpowiednia terapia. Pamiętaj aby leczyć wszystkich domowników.
Powikłania świerzbu
Najczęstszymi powikłaniami po chorobie świerzb są piodermia i zapalenie skóry, rzadziej obserwuje się egzema, pokrzywkę i uszkodzenia paznokci.
Piodermia, jako powikłanie świerzbu, występuje według statystyk u 4,5 - 13,5% chorych. Elementy lędźwiowe częściej zlokalizowane są w fałdach międzypalcowych i na nadgarstkach, a czyraki - na pośladkach.
Zapalenie skóry, jako powikłanie świerzbu, wykrywane jest według statystyk u 1,3 - 15% pacjentów w wyniku uczulenia organizmu pacjenta na roztocza i produkty jego przemiany materii. Uczulenie nasila się w wyniku mechanicznego podrażnienia skóry podczas drapania. Klinicznie zapalenie skóry objawia się ogniskami rumienia o różnej wielkości i intensywności, z niewyraźnymi granicami, na tle których występuje polimorfizm wysypek o różnym nasileniu w postaci grudek, pęcherzyków, nadżerek, surowiczych i krwawych strupów. Częściej zapalenie skóry rozwija się na brzuchu, powierzchni zginaczy kończyn górnych, w fałdach pachwinowych.
Egzema z długim przebiegiem procesu jest często zlokalizowana na dłoniach i nadgarstkach.
Uszkodzenie płytki paznokcia u pacjentów ze świerzbem obserwuje się głównie u niemowląt. Płytki paznokcia gęstnieją, stają się szarawe lub zielonkawo-czarne, ich wolna krawędź jest poprzecznie popękana, a na pozostałej powierzchni widoczne są podłużne pęknięcia. Podczas zdrapywania zrogowaciałych mas z powierzchni płytki paznokcia stwierdza się swędzenie roztoczy.
Zapobieganie świerzbowi
Aby nie zachorować na świerzb, musisz przestrzegać następujących zasad:
używaj osobistej bielizny i pościeli, odzieży, ręczników;
codziennie brać prysznic;
regularnie zmieniać bieliznę i pościel;
umyj wszystkie rzeczy osobiste w gorącej wodzie;
prasuj bieliznę i pościel, ubrania rozgrzanym żelazkiem;
nie używaj myjek, rękawiczek, zabawek innych osób;
regularnie obcinaj paznokcie;
myj ręce tak często, jak to możliwe;
regularnie czyścić i jak to możliwe dezynfekuj w domu;
przestrzegać zasad higieny w publicznych łaźniach i saunach.
Jeśli uścisk dłoni lub dotykanie jakiegoś przedmiotu budzi podejrzenia, staraj się jak najszybciej umyć ręce mydłem i wodą, a następnie wytrzyj je do sucha.
Świerzb nie goi się sam i może stać się chroniczny. Aby leczyć świerzb, konieczne jest zabicie roztocza i jego jaj. Obecnie istnieje wiele leków na tę chorobę. Najlepszym wyjściem jest konsultacja z dermatologiem.