Choroba
Infekcje oportunistyczne, w tym grzybice układu pokarmowego, to pilny problem współczesnej gastroenterologii. Rozpoznanie i leczenie grzybicy przełyku w niektórych przypadkach wiąże się z pewnymi trudnościami miary diagnozy.
Grzyby drożdżopodobne z rodzaju Candida to jednokomórkowe mikroorganizmy o wielkości 6-10 mikronów. W różnych warunkach tworzą blastospory (komórki nerek) i pseudomycelium (włókna wydłużonych komórek). Drożdże z rodzaju Candida są szeroko rozpowszechnione w środowisku: w glebie, wodzie pitnej, żywności, na skórze i błonach śluzowych ludzi i zwierząt. Skutek kontaktu z grzybami drożdżopodobnymi z rodzaju Candida wynika ze stanu systemu odporności przeciwgrzybiczej organizmu.
Choroba grzybica przełyku jest zdeterminowana obecnością czynników chorobotwórczych Candida spp. W szczególności komórki grzybów mogą przyczepiać się do komórek nabłonka (adhezja), a następnie przez pseudomycelium przenikać do błony śluzowej, a nawet do układów „zamkniętych” (inwazja) i powodować martwicę tkanek makroorganizmu.
Wymienionym czynnikom chorobotwórczym naturalnie przeciwstawia się wiele czynników:
-
integralność błony śluzowej i mukopolisacharydów śluzu;
-
antagonizm grzybów drożdżopodobnych i bakterii przewodu pokarmowego;
-
aktywność enzymów trawiennych i fungistatyczne działanie niespecyficznych czynników humoralnych, takich jak lizozym;
-
funkcja komórek fagocytarnych - leukocyty polimorfojądrowe;
-
specyficzna przeciwgrzybicza odpowiedź humoralna (realizowana poprzez syntezę specyficznych przeciwciał przeciw grzybicy przez komórki B).
Opisane powyżej wady systemu oporności przeciwgrzybiczej są czynnikami przyczyniającymi się do wystąpienia grzybicy w organizmie np.: grzybicy przełyku.
Czynniki mogące powodować grzybicę u człowieka:
-
Fizjologiczne niedobory odporności (dzieci, starość, ciąża).
-
Genetycznie uwarunkowane (pierwotne) niedobory odporności.
-
AIDS.
-
Choroby onkologiczne, zwłaszcza na tle radioterapii i chemioterapii.
-
Choroby alergiczne i autoimmunologiczne, zwłaszcza podczas leczenia glikokortykosteroidami.
-
Choroby układu hormonalnego, głównie cukrzyca, autoimmunologiczny zespół poliendokrynny, niedoczynność tarczycy, otyłość itp.
-
Dysbioza na tle antybiotykoterapii.
-
Przewlekłe choroby „wyniszczające”, zaburzenia odżywiania.
-
Przeszczep narządów i tkanek.
Wprowadzenie grzybów z rodzaju Candida do organizmu częściej obserwuje się na obszarach reprezentowanych przez nabłonek wielowarstwowy (jama ustna, przełyk), a znacznie rzadziej w nabłonku jednowarstwowym (żołądek, jelita).
Grzybica przełyku rozpoznanie
Zakres badań układu pokarmowego w grzybicy obejmuje badanie wywiadu i obrazu klinicznego, ocenę rutynowych badań klinicznych, badań endoskopowych, mikologicznych (kulturowych, morfologicznych i serologicznych) oraz immunologicznych.
Grzybica przełyku występuje u ogółu chorych w 1–2% przypadków, w cukrzycy typu 1 - w 5–10% przypadków, u chorych na AIDS - w 15–30% przypadków.
Lokalne czynniki ryzyka obejmują oparzenia, achalazję, uchyłkowatość i polipowatość przełyku.
Typowe dolegliwości grzybicy to: dysfagia ( dysfagia to zaburzenie, w którym występują problemy z połykaniem ), ale występuje również utajony przebieg.
Objawy grzybicy przełyku mogą zakłócać akt połykania, co z kolei prowadzi do niedożywienia i znacznego obniżenia jakości życia i spadku masy ciała.
Wskazaniami do badania endoskopowego w celu wykluczenia grzybicy przełyku są: grupa ryzyka, kliniczne objawy zapalenia przełyku oraz potwierdzona grzybica innych lokalizacji.
Wśród różnorodnych wizualnych objawów grzybicy przełyku można wyróżnić trzy grupy typowych zmian:
1. Nieżytowe zapalenie przełyku. Obserwuje się rozproszone przekrwienie o różnym stopniu i umiarkowany obrzęk błony śluzowej. Charakterystycznym objawem endoskopowym jest kontaktowe krwawienie z błony śluzowej, czasami z utworzeniem na błonie śluzowej delikatnej, białawej cienkiej płytki nalotu.
2. Włóknikowe (rzekomobłoniaste) zapalenie przełyku. Biało-szare lub biało-żółte luźne blaszki obserwuje się w postaci zaokrąglonych blaszek o średnicy od 1 do 5 mm, wystających ponad jaskrawo przekrwioną i obrzękniętą błonę śluzową. Podatność na kontakt i przekrwienie błony śluzowej są wyraźnie zaznaczone.
3. Włóknikowe erozyjne zapalenie przełyku. Charakterystyczna jest obecność brudnoszarych „frędzlowych” blaszek w postaci „wstęg” znajdujących się na grzbiecie podłużnych fałdów przełyku. Dzięki instrumentalnemu wydziałowi takich blaszek odsłonięta jest zerodowana błona śluzowa. Błona śluzowa przełyku jest wyjątkowo wrażliwa, obrzęknięta i przekrwiona.
Podobne zmiany endoskopowe można zaobserwować przy refluksowym zapaleniu przełyku, przełyku Barretta, opryszczkowym zapaleniu przełyku, płaskiej leukoplakii, liszaju płaskim, oparzeniach lub guzach przełyku, dlatego rozpoznanie grzybicy przełyku opiera się na badaniu endoskopowym i laboratoryjnym badaniu biopsji z dotkniętych obszarów.
„Standardem” diagnostyki grzybicy błon śluzowych jest wykrycie pseudomycelium Candida spp. z badaniem morfologicznym (cytologia i histologia). Wykrycie poszczególnych komórek drożdży z reguły wskazuje na kandydata na nosiciela, a wykrycie pseudomycelium pozwala potwierdzić rozpoznanie grzybicy.
Kulturowa metoda mykologiczna polega na wysiewie biomateriałów śluzówkowych na pożywkę Sabourauda. Zaletą tej metody jest możliwość identyfikacji gatunkowej grzybów z rodzaju Candida i przebadania kultury pod kątem wrażliwości na leki przeciwgrzybicze. Badanie kulturowe biomateriałów błon śluzowych z określeniem rodzaju patogenu staje się bezwzględnie konieczne w przypadku nawracającej grzybicy lub oporności na standardową terapię przeciwgrzybiczą.
Komplikacje grzybicy przełyku
Grzybica przełyku jest groźna ze względu na jej powikłania: zwężenie, krwawienie, perforację i rozsiew zmian grzybiczych w przełyku.
Rozwój zwężenia przełyku obserwuje się u około 10 % pacjentów z drożdżakowym zapaleniem przełyku. Najczęściej są zlokalizowane w górnej lub środkowej trzeciej części przełyku piersiowego i powodują trwałą dysfagię.
Przewlekłe krwawienie spowodowane jest podatnością na kontakt z błoną śluzową, ma niewielkie nasilenie, prowadzi do anemii.
Obraz kliniczny perforacji przełyku charakteryzuje się, oprócz silnego bólu, rozwojem odmy śródpiersia i rozedmy podskórnej szyi.
Grzybica przełyku rozpoznanie
Terapia leczenia pacjentów z grzybicą przełyku powinien obejmować diagnostykę i korektę chorób podstawowych, innych ognisk grzybicy, racjonalną terapię przeciwgrzybiczą i immunokorekcję. Należy również wykluczyć nowotwory złośliwe, radiografię płuc, fibrokolonoskopię, dodatkowo u mężczyzn - USG gruczołu krokowego, dodatkowo u kobiet - USG gruczołów sutkowych i miednicy małej po konsultacji z ginekologiem.
Leczenie grzybicy przełyku
Leczenie grzybicy przełyku opiera się na stosowaniu leków przeciwgrzybiczych:
- polienowe leki przeciwgrzybicze;
- azolowe leki przeciwgrzybicze;
- echinokandyny.
Celem leczenia grzybicy błon śluzowych górnego odcinka przewodu pokarmowego jest eliminacja objawów i klinicznych oraz laboratoryjnych objawów choroby, a także zapobieganie nawrotom.
Należy podkreślić, że w przypadku grzybicy przełyku terapia miejscowa jest nieskuteczna. U pacjentów z ciężką odonodyfagią, którzy nie są w stanie połykać, należy zastosować terapię pozajelitową.
Pomimo wysokiej skuteczności leczenia u pacjentów z przetrwałym niedoborem odporności, prawdopodobieństwo nawrotu grzybicy przełyku jest wysokie. Należy pamiętać, że wolny od nawrotów przebieg grzybicy można osiągnąć tylko u pacjentów z całkowitą korekcją stanu podstawowego. Na przykład w przypadku AIDS nawroty grzybicy ustają dopiero po skutecznej terapii przeciwretrowirusowej, która zmniejsza miano wirusa i zwiększa liczbę limfocytów CD4.
Katalog chorób
Objawy choroby