Choroba
Borelioza choroba inna nazwa choroba borelioza z Lyme (ang. Lyme disease), zwana też krętkowicą kleszczową. Borelioza jest wieloukładową chorobą odzwierzęcą wywoływaną przez krętki z rodzaju Borrelia burgdorferi, nazywana także Borrelia burgdorferi sensu lato, która przenosi się na człowieka za pośrednictwem kleszczy z rodzaju Ixodes i jest chorobą zakaźną charakteryzującą się uszkodzeniem skóry, układu nerwowego, układu sercowo-naczyniowego i stawów. Za roznoszenie choroby boreliozy odpowiedzialne są głównie trzy rodzaje bakterii z rodzaju Borrelia. W USA chorobę wywołuje Borrelia burgdorferi a za występującą w Europie i Azji boreliozę częściej są odpowiedzialne inne gatunki krętków (np. Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia lusitaniae ).
Pierwsze doniesienia o chorobie boreliozie przenoszonej przez kleszcze pojawiły się w 1975 r. W Stanach Zjednoczonych, gdzie pierwsze przypadki choroby zgłoszono 1 listopada w stanie Connecticut, w małym miasteczku Lyme.
Rodzina Spirochaetaceae, rodzaj Borrelia, obejmuje znaczną liczbę patogenów ludzkich i zwierzęcych. W roku 1984 r. R. uczony Johnson opisał nowy gatunek borrelii - Borrelia burgdorferi, nazwany na cześć amerykańskiego mikrobiologa W. Burgdorfera, który jako pierwszy wyizolował borrelię z jelit kleszczy ixodes w 1981 r. Udowodniono związek między wybuchem zapalenia stawów w miejscowości Lyme a wyróżnioną Borrelią.
Krętek Borrelia burgdorferi w kształcie przypomina skręconą spiralę korkociągową, składającą się z osiowego włókna, wokół którego znajduje się cytoplazma, jej długość wynosi od 11 do 25 mikronów, a szerokość wynosi 0,18-0,25 mikrona. rozmiary różnią się w zależności od gospodarza.
Zdjęcia krętek boreliozy
Wygląd krętka boreliozy pod mikroskopem
W naturze wiele kręgowców jest naturalnymi gospodarzami czynnika wywołującego chorobę boreliozę są to: jelenie, gryzonie, psy, owce, ptaki i bydło. Głównymi roznosicielami borrelii są kleszcze ixodes: Ixodes damini w USA, Ixodes ricinus, Ixodes persulcatus w Europie. W naturalnych ogniskach patogeny boreliozy krążą między kleszczami i dzikimi zwierzętami. W procesie wysysania krwi zarażone kleszcze zarażają inne zwierzęta, a niezakażone kleszcze dostają patogeny od zwierząt, w których krwi krąży patogen krętek borelioz. Źródłem pożywienia kleszczy w naturalnych ogniskach boreliozy jest ponad 200 gatunków dzikich kręgowców, z których około 130 to małe ssaki i 100 gatunków ptaków. Dojrzałe roztocza żywią się głównie dużymi dzikimi zwierzętami, a nimfy i larwy żywią się małymi kręgowcami. Wykrywanie krętków w tkankach ssaków jest bardzo trudne. Ten mikroorganizm jest nie tylko bardzo mały, tworzy formy zarodników, ale z reguły występuje w tkankach w bardzo małych ilościach. Najbardziej niezawodną metodą wykrywania krętka B. burgdorferi jest traktowanie próbki specyficznymi przeciwciałami przeciwko borrelii znakowanymi fluoresceiną. Za pomocą tej metody Borrelia została znaleziona w takich narządach jak: oczach, nerkach, śledzionie, wątrobie, jądrach i mózgu różnych ssaków, a także niektóre gatunki ptaków z grupy wróblowatych (sądząc po geografii ogólnoustrojowej borreliozy przenoszonej przez kleszcze, borrelia rozprzestrzenia się przez migrujące ptaki z przyczepionymi do nich zakażonymi kleszczami). Na obszarach bardzo endemicznych z powodu boreliozy Borrelia występuje w układzie trawiennym kleszczy z rodzaju Ixodes do 90%, ale tylko kilka z nich znajduje się w gruczołach ślinowych. Kleszcze są niezwykle rozpowszechnione w regionach o klimacie umiarkowanym w tym i Polsce, szczególnie w lasach mieszanych. Cykl życia Ixodes damini trwa zwykle 2 lata. Dorosłe kleszcze znajdują się lasach, łąkach, polanach przeważnie przebywają około metra od ziemi na liściach wysokich traw lub innych roślinach, gdzie mogą łatwo przenieść się na duże ssaki. Zimują tylko samice, samce giną wkrótce po kryciu.
Ogólnoustrojowa borelioza kleszczowa charakteryzuje się sezonowością wiosenno-letnią (maj-wrzesień), odpowiadającą najwyższej aktywności kleszcza. Ryzyko zarażenia chorobą wzrasta u tych, którzy trzymają zwierzęta domowe.
Okres wysysania krwi przez kleszcza ixodes trwa od 7 do 12 dni. Kilka dni po odpadnięciu od zwierzęcia samica kleszczy składa od 1 do 2 tysięcy jaj przez 1-2 tygodnie i wkrótce umiera. W zależności od stopnia rozmnażania się krętka boreliozy u samicy kleszcza niektóre zniesione jaja są zakażone krętkiem (przenoszenie patogenu). Po 15-30 dniach małe larwy (0,1 mm) wykluwają się z jaj, które następnie pełzają przedostają na małe zwierzęta żyjące w trawie (myszy, nornice, owadożerne, ptaki żerujące na ziemi), przebijając powłokę skóry i piją krew przez 4-5 dni. Ich dalszy rozwój następuje w górnej warstwie to znaczy w roślinności, gdzie przekształcają się i stają się nimfami, większymi i bardziej ruchliwymi. Pod koniec formowania się nimfy żywią się krwią zarówno małych, jak i większych zwierząt (wiewiórki, zające, lisy, borsuki itp.), po czym przekształcają się dorosłe osobniki kleszcza.
Jak wygląda kleszcz samica samiec nimfa larwa możesz zobaczyć na poniższych zdjęciach:
Zdjęcie kleszcz normalny i po napiciu się krwi:
Od momentu, gdy kleszcz dostanie się na ubranie danej osoby, mija kilka godzin, zanim nastąpi ugryzienie i ssanie krwi.
Kleszcz w skórze:
Kleszcz za uchem:
Co więcej, jego przyczepienie się do skóry i ssanie krwi w większości przypadków pozostają niezauważone. Poczucie bolesności i swędzenia w miejscu bytowania kleszcza pojawia się dopiero po 6-12 godzinach i później.
Miejsce po ukąszeniu kleszcza:
Proces nasycania się krwią żeńskich kleszczy ixodes może trwać do kilku dni. Po zniknięciu kleszcza w miejscu ugryzienia, podczas badania skóry osoby, można znaleźć znak w postaci zapalnej, bolesnej ranki o średnicy do 3-5 mm z martwiczą skórką w środku, która utrzymuje się przez 2-3 tygodnie. W wielu przypadkach rumień w kształcie pierścienia lub ciągły występuje wokół pierwotnego miejsca ugryzienia.
Objawy boreliozy – rumień wędrujący:
Najczęściej kleszcze przyczepiają się do ubrania osoby w lesie, gdy się porusza, dotykając gałęzi drzew, pchając krzaki i trawę lub siadając na trawie. Pozostawione kleszcze na ubraniach, na rzeczach przyniesionych z lasu, mogą dostać się do osoby w kilka dni po tym, jak ludzie opuszczą naturalne siedlisko kleszczy. Ponadto można je przynieść do domu (namioty, budynki) z bukietem kwiatów, świeżego siana, drewna opałowego, psa i innych zwierząt domowych.
Według niektórych badaczy inną możliwą drogą przenoszenia patogenów ze zwierząt na ludzi może być droga pokarmowa, którą realizuje się jedząc surowe mleko (głównie mleko kozie) i inne produkty mleczne bez obróbki cieplnej.
Borelioza nie przenosi się z człowieka na człowieka.
Borelioza objawy
Okres inkubacji od zakażenia do wystąpienia objawów boreliozy u zakaźnego pacjenta wynosi zwykle 1-2 tygodnie, ale może być znacznie krótszy (kilka dni) lub dłuższy (od miesięcy do lat).
Zgodnie z etapami borelioza dzieli się na 2 okresy:
• Wczesny okres
• I etap miejscowej infekcji (rumień i postacie inne niż rumień);
• II etap rozpowszechnienia (opcje przepływu - gorączkowa, neurotyczna, oponowa, sercowa, mieszana);
• Późny okres
• III etap. (przewlekłe boreliozowe zapalenie stawów, przewlekłe zanikowe zapalenie skóry i kości , itp.).
Przebieg boreliozy u osób chorych dzieli się na wczesne i późne okresy. We wczesnym okresie rozróżnia się etap I miejscowej infekcji, gdy patogen dostaje do organizmu przez skórę po ukąszeniu kleszcza, a etap II - rozprzestrzenianie się Borrelia burgdorferi do różnych narządów organizmu (charakteryzujących się szerokim zakresem objawów klinicznych wynikających z umiejscowienia krętków w różnych narządach i tkankach). Późny okres (etap III) jest podyktowany utrzymywaniem się infekcji w dowolnym narządzie lub tkance chorego pacjenta (w przeciwieństwie do etapu II, objawia się jako dominująca zmiana w jednym narządzie lub układzie chorego organizmu). We wczesnym okresie bardzo ważne jest rozróżnienie postaci rumieniowej i nie-rumieniowej choroby.( Można stwierdzić, iż pacjent z widocznym rumienie boreliozowym w miejscu ukąszenia ma szczęście w nieszczęściu bo ma pewność że jest chory na boreliozę i może natychmiast zacząć leczenie antybiotykami. ) Po pierwsze, jest to ważne przy diagnozowaniu choroby z Lyme, po drugie, obraz kliniczny ma swoją własną charakterystykę, w zależności od obecności lub braku rumienia w miejscu ukąszenia przez kleszcza, i wreszcie pokazuje cechy szczególnej relacji makro- i mikroorganizmów. Na etapie rozprzestrzeniania się patogenu w organizmie, który charakteryzuje się mnogością objawów klinicznych, nadal można zidentyfikować dominującą grupę objawów, które określają wariant przebiegu klinicznego boreliozy: gorączkowy, neurotyczny, oponowy, sercowy, mieszany.
Etap I choroby boreliozy objawy.
Pierwsze objawy choroby boreliozy są bardzo ogólne: dreszcze, gorączka, ból głowy, bóle mięśni, silne osłabienie i zmęczenie. Sztywność mięśni szyi jest najbardziej charakterystyczna. Niektórzy pacjenci chorzy krętkowicę kleszczową mają nudności i wymioty, w niektórych przypadkach mogą wystąpić zjawiska nieżytowe: ból gardła, suchy kaszel, katar. W miejscu ugryzienia kleszcza pojawia się rozprzestrzeniające się pierścieniowe zaczerwienienie - migrujący rumień pierścieniowy, który występuje u 60-80% pacjentów. Czasami rumień jest pierwszym objawem choroby i poprzedza ogólny zespół zakażenia. W takich przypadkach pacjenci najpierw udają się do alergologa lub dermatologa, który diagnozuje „reakcję alergiczną na ukąszenie kleszcza”. Można stwierdzić, iż pacjent z widocznym rumieniem w miejscu ukąszenia ma szczęście w nieszczęściu bo ma pewność że jest chory na boreliozę i może natychmiast zacząć leczenie antybiotykami.
Tak może wyglądać rumień w chorobie boreliozie:
Początkowo plamka lub grudka pojawia się w miejscu ugryzienia przez kleszcza w ciągu 1-7 dni, a następnie w ciągu kilku dni lub tygodni obszar zaczerwienienia rozszerza się (migruje) we wszystkich kierunkach. Jego krawędzie są intensywnie czerwone i nieznacznie wznoszą się ponad nienaruszoną skórę w postaci pierścienia, a pośrodku rumienia są nieco jaśniejsze.
Rumień po kleszczu na brzuchu:
Czasami rumieniowi pierścieniowemu wędrującemu towarzyszy regionalna limfadenopatia. Limfadenopatia to nic innego jak dobrze nam znane powiększone węzły chłonne. Rumień jest zwykle owalny lub okrągły, o średnicy 10-20 cm, czasem nawet może dochodzić do 60 cm. Wewnątrz tak dużego obszaru rumienia mogą znajdować się oddzielne elementy w kształcie pierścienia. U niektórych pacjentów chorujących na boreliozę cały dotknięty obszar ma jednolicie czerwony kolor, u innych pęcherzyki i obszary martwicy pojawiają się na tle rumienia. Większość chorych skarży się na nieprzyjemne uczucie rumienia, gdzie narzekają na występuje silne pieczenie, swędzenie i ból. Migrujący rumień pierścieniowy zlokalizowany jest najczęściej na nogach, rzadziej na dolnej części ciała (brzuch, dolna część pleców), w okolicy pachowej i pachwinowej na szyi. U niektórych pacjentów, wraz z pierwotnymi zmianami skórnymi, w ciągu kilku dni w miejscu ugryzienia kleszcza pojawiają się nietypowe rumienie jako liczne wysypki w kształcie pierścienia przypominające migrujący rumień, jednak zwykle są one mniejsze niż pierwotne ognisko. Zauważono również inne objawy nietypowe boreliozy skórne: wysypkę na twarzy, pokrzywkę, małe przejściowe czerwone kropki i wysypki pierścieniowe, a także zapalenie spojówek. Około 5-10% pacjentów już w ostrym okresie wykazuje oznaki uszkodzenia miękkich błon mózgowych, objawiające się objawami mózgowymi (ból głowy, nudności, powtarzające się wymioty, przeczulica, światłowstręt, pojawienie się objawów oponowych). Z nakłuciem lędźwiowym u takich pacjentów rejestruje się zwiększone ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego (250-300 mm Hg), wysokie białko i glukozę. Często chorzy mają bóle mięśni i bóle stawów. W ostrym okresie choroby boreliozy u niektórych chorych występują objawy zapalenia wątroby, które objawiają się anoreksją, nudnościami, wymiotami, bólem wątroby, wzrostem jej wielkości. Z reguły etap I trwa od 3 do 30 dni. Wynikiem etapu I może być powrót do zdrowia, którego prawdopodobieństwo znacznie wzrasta po odpowiednim leczeniu antybiotykiem. W przeciwnym razie, nawet przy normalizacji temperatury ciała i zniknięciu rumienia, choroba stopniowo przechodzi w tak zwany późny okres, który obejmuje etapy II i III.
Etap II choroby boreliozy objawy.
II etap to rozprzestrzenianiem się krętka wraz z przepływem krwi i limfy przez organizm. Etap II nie występuje u wszystkich chorych na boreliozę. Czas jego wystąpienia jest różny, ale najczęściej u 10-20% pacjentów notuje od 1-3 miesięcy po wystąpieniu choroby rozwijają się objawy neurologiczne i kardiologiczne. Objawy neurologiczne boreliozy mogą występować w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych z pleocytozą limfocytową płynu mózgowo-rdzeniowego, niedowładem nerwów czaszkowych i radikulopatią obwodową. Ta kombinacja objawów jest dość specyficzna dla boreliozy. Pulsujący ból głowy, sztywność karku, światłowstręt i gorączka zwykle w tym etapie nie występują. Pacjenci zwykle opisują objaw typowy znacznego zmęczenia i osłabienia. Czasami obserwuje objawy polegające na zaburzeniach snu i pamięci, koncentracji uwagi. Spośród nerwów czaszkowych częściej dotyczy to twarzy, a izolowane porażenie dowolnego nerwu czaszkowego może być jedynym objawem boreliozy. W tej chorobie (podobnie jak w sarkoidozie i zespole Guillain-Barré) obserwuje się obustronny paraliż twarzy. Uszkodzenie nerwu twarzowego może wystąpić bez upośledzenia wrażliwości, słuchu i łzawienia.
Borelioza uszkodzenie nerwu twarzowego zdjęcie.
Bez leczenia antybiotykami zapalenie opon mózgowych może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Charakterystyczną cechą ogólnoustrojowej boreliozy kleszczowej jest połączenie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) z zapaleniem nerwu czaszkowego. Możliwe nietypowe objawy boreliozy to zapalenie nerwów nerwu wzrokowo-ruchowego, wzrokowego i słuchowego. W II etapie choroby układ sercowo-naczyniowy również może zostać dotknięty przez chorobę, co jednak występuje bardzo rzadko. Zwykle po 1-3 miesiące po migracji rumienia pierścieniowego zaburzenia serca występują u 4–15% pacjentów. Najczęstszym objawem jest zaburzenie przewodzenia typu bloku przedsionkowo-komorowego, w tym całkowitego bloku poprzecznego, który jest rzadkim, ale typowym objawem ogólnoustrojowej boreliozy przenoszonej przez kleszcze. W boreliozie może rozwinąć się zapalenie osierdzia i zapalenie mięśnia sercowego. Pacjenci odczuwają kołatanie serca, duszność, bóle w klatce piersiowej, zawroty głowy.
Etap III boreliozy objawy:
Etap III obserwuje u około 15% pacjentów po 6 miesiącach do 24 miesięcy od ugryzienia przez kleszcza. Choroba borelioza w ostatnim etapie zwykle dotyka stawy, dotyczy to dużych stawów, zwłaszcza stawów kolanowych, często z jednostronną lokalizacją. W niektórych przypadkach rozwija się symetryczne zapalenie wielostawowe. Zapalenie stawów z reguły powraca w ciągu kilku lat i nabiera przewlekłego przebiegu ze zniszczeniem kości i chrząstki. W późnym stadium choroby utrzymywanie się patogenu w ciele pacjenta prowadzi do przewlekłego przebiegu boreliozy. Najczęstszym zespołem jest zapalenie stawów. Rozwijają się zmiany typowe dla przewlekłego stanu zapalnego: osteoporoza, przerzedzenie i utrata chrząstki, rzadziej zmiany zwyrodnieniowe. Często występuje zmiany skórne w postaci łagodnego chłoniaka, który jest gęstym, spuchniętym, jasnym szkarłatnym naciekiem (lub guzkiem), lekko bolesnym dla palpacji, zlokalizowanym na płatku ucha lub wokół sutka piersi i trwającym od kilku dni do miesięcy, a nawet lat . Inną zmianą typową dla późnego stadium jest przewlekłe zanikowe zapalenie skóry i kości. Neurologiczne objawy przewlekłej boreliozy - neuroboreliozy, polegają na postępującym przewlekłym zapaleniu mózgu i rdzenia. Zapalenie mózgu i rdzenia przypomina stwardnienie rozsiane. Obserwuje się zaburzenia psychiczne - zaburzenia pamięci, snu, mowy itp. Polineuropatiom towarzyszy upośledzona wrażliwość, dystalne parestezje, ból korzeniowy itp. Długotrwały i przewlekły przebieg boreliozy czasami może prowadzić do częściowej lub całkowitej niepełnosprawności.
Galeria zdjęcia =>> Borelioza
Borelioza galeria zdjęć: borelioza u dzieci zdjęcie
Rozpoznanie boreliozy.
Diagnostyka boreliozy opiera się na testach serologicznych, w których wykrywa się przeciwciała produkowane przez układ immunologiczny człowieka. Rozpoznanie rumienia wędrującego na skórze spełnia kryterium rozpoznania choroby bez konieczności wykonywania badań laboratoryjnych, natomiast w przypadku pojawienia się innych objawów – należy wykonać test na boreliozę. Aby zdiagnozować bądź wykluczyć boreliozę, wykonuje się badanie krwi – borelioza IgG oraz borelioza IgM. Obecność przeciwciał IgM świadczy o świeżym, aktywnym zakażeniu, natomiast IgG o przebytej infekcji. Wyniki dodatnie bądź wątpliwe potwierdzane są metodą przeciwciał IgG/IgM met. Western-Blot (surowica, PMR).
Leczenie boreliozy.
Wczesne stosowanie antybiotykoterapii czyli leczenie antybiotykami z reguły prowadzi do szybkiego i pełnego wyzdrowienia pacjentów chorych na boreliozę. Większość pacjentów leczonych w późniejszych stadiach choroby również dobrze reaguje na trwającą antybiotykoterapię, chociaż mogą długo utrzymywać objawy z układu nerwowego i stawów. U 10–25% pacjentów objawy, takie jak osłabienie, ból mięśni, bezsenność i zaburzenia psychiczne utrzymują się nawet po ukończeniu pełnego cyklu leczenia antybiotykami. Z tymi objawami pacjenci nie są poddawani długotrwałemu leczeniu lekami przeciwbakteryjnymi, ale z czasem zauważyli poprawę ich stanu bez dodatkowej terapii.
Zapobieganie boreliozie.
Nie ma szczepionki profilaktycznej, która zapobiegałaby boreliozie. Najlepszym sposobem zapobiegania jest ochrona przed ugryzieniami kleszczy. Zapobieganie polega na przestrzeganiu środków indywidualnej ochrony przed atakami kleszczy, poprzez odpowiedni strój zakrywający skórę, stosowanie środków odstraszających kleszcze jak prowadzenie kampanii informującej o zagrożeniach wśród populacji ogólnej ludzi. Duże znaczenie dla zapobiegania infekcji ma prawidłowe usunięcie kleszcza. Jeśli kleszcz jest zasysany, należy go szybciej usunąć.
Usuwanie kleszcza pęsetą:
Usuwanie kleszcza za pomocą nitki:
Usuwanie kleszcza za pomocą specjalnych narzędzi:
Borrelia żyją w jelitach kleszcza i nie dostają się natychmiast do krwioobiegu człowieka, szacuje się, że usunięcie kleszcza do 24 godzin od wgryzienia się w skórę zmniejsza o około 90% możliwość zakażenia się boreliozą.
Katalog chorób
Objawy choroby