Przewlekłe zapalenie przyzębia
Aktualizacja: niedziela, Maj 21, 2023 - 00:34
Przewlekłe zapalenie przyzębia to stan chorobowy, gdzie tkanki wokół korzenia zęba są długotrwale narażone na proces zapalny. Przewlekłe zapalenie przyzębia to przedłużający się proces zapalny w okolicy okołowierzchołkowej, któremu towarzyszy destrukcja tkanek otaczających ząb. Stan ten jest zazwyczaj konsekwencją próchnicy, której towarzyszy zapalenie miazgi. Drugą, po próchnicy, najczęstszą przyczyną takiego zapalenia są niedostatecznie przeprowadzone zabiegi stomatologiczne. Zignorowanie symptomów zapalenia przyzębia może prowadzić do poważnych komplikacji, włączając utratę zębów, niszczenie tkanki kostnej szczęki, co z kolei może prowadzić do złamań oraz rozwoju zapalenia kości i szpiku.
Zapalenie przyzębia jest spowodowane przez bakterie próchnico twórcze, które pokonują bariery, takie jak szkliwo, i niszczą główną tkankę zęba, zwaną zębiną. Następnie bakterie wnika do komory miazgi, co prowadzi do powikłań w postaci zapalenia miazgi. Opóźnienie w wizycie u dentysty w takiej sytuacji może prowadzić do progresji choroby, gdy infekcja przechodzi przez wierzchołek korzenia zęba i dotyka tkanek otaczających ząb, co skutkuje zapaleniem przyzębia. Zapalenie to wpływa na więzadła, które utrzymują ząb w szczęce. Ponieważ ząb komunikuje się z tkankami przyzębia poprzez korzeń (przez korzeń przechodzi wiązka nerwowo-naczyniowa w zdrowym zębie), zapalenie przyzębia zaczyna się w okolicy korzenia. Może rozwijać się, jako przewlekłe zapalenie przyzębia wierzchołkowego.
Wyróżnia się dwa rodzaje zapalenia przyzębia: ostre i przewlekłe. W ostrym zapaleniu przyzębia występują wyraźne objawy, takie jak ból i uczucie pełności w zębie, jednak nie ma jeszcze zmian strukturalnych w tkance szczęki. Dzięki odpowiedniemu leczeniu ostre zapalenie przyzębia może całkowicie ustąpić.
Przewlekłe zapalenie przyzębia charakteryzuje się fazami zaostrzenia i okresami remisji. Podczas okresów remisji pacjent może nie odczuwać żadnych objawów, takich jak ból czy uczucie pełności w zębie. Niemniej jednak, proces przewlekły stopniowo powoduje nieodwracalne zmiany w więzadłach zęba i kości otaczającej, prowadzące do resorpcji tkanki kostnej i wypadania zęba.
Zgodnie z lokalizacją procesu zapalnego, przewlekłe zapalenie przyzębia jest klasyfikowane, jako apikalne (wierzchołkowe), gdy zapalenie występuje na szczycie korzenia, lub marginalne (brzeżne), gdy stan zapalny rozwija się wzdłuż brzegu zęba, blisko linii dziąseł. Z upływem czasu przewlekłe zapalenie przyzębia przybiera różne formy:
Przewlekłe zapalenie przyzębia o charakterze ziarninującym - powstaje na skutek zastąpienia młodej tkanki kostnej przez tkankę łączną, zwanej tkanką ziarninową, w obszarze wierzchołka korzenia. Efektem tego jest degradacja tkanki kostnej w miejscu zapalenia. Przy częstych nawrotach choroby, destrukcja kości rozprzestrzenia się na nowe obszary, co może skutkować powstaniem przetoki.
Przewlekłe ziarniniakowe zapalenie przyzębia - zazwyczaj ewoluuje z zapalenia przyzębia o charakterze ziarninującym. Nadmierne rozwijanie się tkanki ziarninowej w obszarze wokół wierzchołka korzenia prowadzi do tworzenia się ziarniniaka z gęstą kapsułką. Ziarniniak wygląda jak zaokrąglony "woreczek" o średnicy mniejszej niż 0,5 cm, wypełniony treścią ropną. W miarę postępu choroby powoduje on destrukcję kości, przekształcając się w cystogranulom o średnicy od 0,5 do 1 cm, który z kolei może ewoluować w cystę o średnicy przekraczającej 1 cm.
Przewlekłe włókniste zapalenie przyzębia - może rozwijać się samoistnie lub jako wynik leczenia form ziarninującej lub ziarniniakowej. W tym przypadku dochodzi do bliznowacenia ogniska zapalnego, które skutkuje zastąpieniem tkanki przyzębia przez grubą, włóknistą tkankę łączną.
Przewlekłe zapalenie przyzębia rozwija się na skutek narażenia na czynniki zarówno zakaźne, jak i niezakaźne.
Przyczyny zakaźne obejmują przenikanie mikroorganizmów z przewlekłych ognisk zapalnych do tkanek przyzębia. Choroby takie jak próchnica, zapalenie dziąseł, zatok czy migdałków mogą prowadzić do rozwoju przewlekłego zapalenia przyzębia.
Mikroorganizmy obecne w jamie ustnej są głównymi sprawcami zakaźnego zapalenia przyzębia. Najczęściej spotykanymi są paciorkowce, gronkowce oraz inne drobnoustroje.
Czynniki niezakaźne obejmują:
Urazy, które mogą powstać na skutek uderzenia zęba, przygryzienia twardego przedmiotu (np. kości) podczas żucia, uszkodzenia narzędzi stomatologicznych, zranienia spowodowanego niewłaściwie założonymi koronami lub nadmierną ilością wypełnień.
Czynniki toksyczne, które powstają w wyniku oddziaływania na tkanki przyzębia produktów rozkładu zainfekowanej miazgi.
Leki, które mogą przedostawać się z kanału korzeniowego do tkanek przyzębia w przypadku niewłaściwej taktyki leczenia.
Reakcje alergiczne, które mogą wystąpić w odpowiedzi na miejscowe środki znieczulające, antybiotyki i inne leki stosowane w stężeniach, które normalnie nie mają szkodliwego wpływu na tkanki otaczające ząb.
Przewlekłe zapalenie przyzębia objawy
Objawy przewlekłego zapalenia przyzębia mogą być różne, zależnie od jego formy:
Przewlekłe ziarninujące zapalenie przyzębia charakteryzuje się najbardziej aktywnym przebiegiem. Pacjenci często skarżą się na bolesny ból podczas jedzenia twardych i gorących pokarmów oraz podczas żucia. Obserwuje się zaczerwienienie i obrzęk dziąseł. Podczas zaostrzenia choroby w okolicy chorego zęba może wystąpić przetoka, z której wydzielina jest ropna, czasem z domieszką krwi. Wraz z ustąpieniem stanu zapalnego przetoka goi się, pozostawiając bliznę.
Przewlekłe ziarniniakowe zapalenie przyzębia często przebiega bezobjawowo przez długi czas. Stopniowo pojawia się ból, zmienia się kolor szkliwa, występuje zaczerwienienie i obrzęk błony śluzowej. Może rozwinąć się również zapalenie okostnej szczęki. Znaczne powiększenie torbieli może czasami prowadzić do złamania kości szczęki.
Przewlekłe włókniste zapalenie przyzębia objawia się łagodnymi objawami, a ból może być nieobecny. Przebieg tej formy jest bardziej korzystny. W przypadku zaostrzenia stanu zapalnego pojawia się ból podczas żucia, obrzęk, ząb staje się ruchomy, a węzły chłonne są powiększone i bolesne. Można również zaobserwować objawy zatrucia.
Objawy kliniczne przewlekłego zapalenia przyzębia często są niewidoczne i wykrywane dopiero w badaniu rentgenowskim lub pojawiają się w okresie zaostrzenia choroby. Wówczas mogą pojawić się ostry ból i obrzęk w okolicy zęba, a także przetoka, powiększone węzły chłonne i podwyższona temperatura ciała.
U dzieci przewlekłe włókniste i przewlekłe ziarniniakowe zapalenie przyzębia występują bardzo rzadko. Najczęstszą postacią u dzieci jest przewlekłe ziarninujące zapalenie przyzębia, które często przebiega bezobjawowo. Podczas badania lekarz może stwierdzić ruchomość zęba, zmianę jego barwy, ból przy nacisku, głęboką próchnicę i obecność przetoki. Charakterystyczne jest szybkie postępowanie procesu zapalnego, który może przenieść się na korzenie sąsiednich zębów lub zawiązek zęba stałego, co negatywnie wpływa na rozwijający się ząb stały.
Ważne jest, aby zaznaczyć, że brak leczenia przewlekłego zapalenia przyzębia może prowadzić do dalszego rozwoju ropnego zapalenia okostnej i kości szczęk, zatok oraz tkanki tłuszczowej. Szczególnie niebezpieczne są ogniskowe ropne zapalenie mózgu i jego błon oraz posocznica.
Przewlekłe zapalenie przyzębia rozpoznanie
Badanie rentgenowskie zębów jest pomocne w określeniu rodzaju i nasilenia zapalenia przyzębia. W przypadku przewlekłego włóknistego zapalenia przyzębia, zmiany na zdjęciu rentgenowskim są niewielkie, ponieważ tkanka kostna zachowuje swoją strukturę. Natomiast w przypadku przewlekłego ziarninującego zapalenia przyzębia, występuje destrukcja kości spowodowana stanem zapalnym. Te zmiany są widoczne na zdjęciu rentgenowskim, gdzie tkanka kostna w okolicy chorego zęba staje się przezroczysta. W przypadku przewlekłego ziarniniakowego zapalenia przyzębia dochodzi do całkowitego zniszczenia miejsc kostnych, tworząc ubytki lub torbiele.
Przewlekłe zapalenie przyzębia leczenie
Jeśli skonsultujesz się z dentystą na czas, istnieje szansa na uratowanie zęba i zapobieżenie rozprzestrzenianiu się procesu zapalnego na sąsiednie tkanki. Głównym celem leczenia jest eliminacja przyczyny, która doprowadziła do rozwoju stanu zapalnego:
W przypadku pourazowego zapalenia przyzębia usuwa się wypełnienie, koronę lub inne ciała obce, które mogą uszkadzać tkanki.
Jeśli stan zapalny został spowodowany przez lek, jest on usuwany.
W przypadku infekcji usuwana jest cała martwa tkanka.
Metody leczenia przewlekłego zapalenia przyzębia obejmują terapię zachowawczą i chirurgiczną. Leczenie zachowawcze ma na celu stopniowe wyeliminowanie stanu zapalnego oraz stymulację procesu gojenia i naprawy tkanek w górnej części korzenia.
Proces leczenia zachowawczego obejmuje następujące etapy:
W znieczuleniu miejscowym otwiera się ząb, usuwa się całą martwą tkankę, a jamę przemywa się środkiem antyseptycznym. Następnie stosuje się opatrunki medyczne nasączone lekami przeciwzapalnymi, przeciwbakteryjnymi i stymulującymi tworzenie tkanki kostnej. Ubytek jest tymczasowo zamykany. W niektórych przypadkach może być przepisana terapia antybiotykowa. W razie bólu stosuje się środki przeciwbólowe.
Na kolejnej wizycie usuwa się tymczasowe wypełnienie na kilka dni, przemywa kanały korzeniowe środkami antyseptycznymi i uszczelnia pastą medyczną na okres 1-3 miesięcy.
Na trzecim etapie wykonuje się drugie badanie rentgenowskie, oczyszcza kanały korzeniowe, aplikuje środki antyseptyczne i zakłada stałe wypełnienie.
W przypadkach, gdy metody zachowawcze nie przynoszą pożądanych rezultatów lub nie można usunąć stanu zapalnego, konieczne jest przeprowadzenie interwencji chirurgicznej. Preferuje się techniki, które pozwalają na zachowanie zęba, takie jak resekcja (usunięcie górnej części korzenia), hemisekcja (usunięcie jednego korzenia w przypadku zęba wielokorzeniowego), amputacja (usunięcie całego korzenia) lub wycięcie torbieli. W niektórych sytuacjach może być konieczne usunięcie całego zęba. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym.
Ze względu na bliskie położenie zalążków zębów stałych i wysokie ryzyko zaangażowania ich w proces zapalny, nie zaleca się stosowania metod zachowawczych w leczeniu przewlekłego zapalenia przyzębia u dzieci. W takich przypadkach najczęściej wybiera się zabieg chirurgiczny, czyli ekstrakcję zęba.
Po przeprowadzeniu odpowiedniego leczenia, istotne jest również podjęcie rehabilitacji i fizjoterapii. Celem fizjoterapii jest łagodzenie stanów zapalnych oraz stymulacja regeneracji kości. W terapii wykorzystuje się różne metody, takie jak pole elektryczne UHF w celu zwalczania zapalenia okostnej i węzłów chłonnych, UHF i magnetoterapię w celu redukcji obrzęków, laseroterapię i UVI w celu zmniejszenia bólu, a także elektroforezę i ultrafonoforezę do wprowadzania leków do jamy zęba.
Po przeprowadzonym zabiegu konieczna jest długoterminowa obserwacja przez stomatologa przez okres, co najmniej 2 lat. W razie potrzeby zaleca się kontrolne badanie rentgenowskie.
Przewlekłe zapalenie przyzębia zapobieganie rokowanie
Przebieg i rokowanie przewlekłego zapalenia przyzębia zależą od czasu zgłoszenia się pacjenta do lekarza oraz jakości przeprowadzonego leczenia. W przypadku, gdy leczenie jest wykonane w sposób odpowiedni (np. poprzez skuteczne leczenie kanałowe), możliwe jest przywrócenie utraconej tkanki kostnej i zachowanie funkcji zęba. Natomiast w przypadku opóźnienia lub niepowodzenia leczenia, istnieje wysokie ryzyko utraty zęba. Powikłania wynikające z przewlekłego zapalenia przyzębia mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta.
Działania mające na celu zapobieganie przewlekłemu zapaleniu przyzębia powinny obejmować podniesienie świadomości pacjentów w zakresie higieny jamy ustnej, regularne wizyty profilaktyczne u dentysty oraz terminowe leczenie ognisk infekcji zębopochodnych. Ważne jest również przeprowadzanie zabiegów stomatologicznych w sposób odpowiedni oraz rozsądne stosowanie miejscowych leków.
Katalog chorób: Choroby zębów i jamy ustnej