Choroba von Gierkego, glikogenoza typu Ia
Aktualizacja: piątek, Grudzień 2, 2022 - 15:41
Choroba von Gierkego, glikogenoza typu Ia, glycogen storage disease Ia, von Gierke disease, GSD Ia jest najczęstszą chorobą glikogenną. Ta genetyczna choroba jest spowodowana niedoborem enzymu glukozo-6-fosfatazy, który upośledza zdolność wątroby do tworzenia glukozy poprzez rozkład glikogenu i glukoneogenezę. Ponieważ w wyniku działania tych dwóch mechanizmów wątroba utrzymuje prawidłowy poziom glukozy w celu zaspokojenia wszystkich potrzeb metabolicznych organizmu, przy niedoborze tego enzymu procesy te nie przebiegają prawidłowo, co prowadzi do hipokaliemii.
Naruszenie systemu rozkładu glikogenu powoduje gromadzenie się tej substancji w wątrobie i nerkach, a to odpowiednio prowadzi do zwiększenia objętości tych narządów. Pomimo wzrostu, nerki i wątroba nadal normalnie pełnią swoje funkcje w dzieciństwie, ale w wieku dorosłym stają się podatne na różne zmiany zachodzące w organizmie. Innymi następstwami zaburzeń metabolicznych może być kwasica mleczanowa (gromadzenie się kwasu mlekowego we krwi i tkankach obwodowych) oraz hiperlipidemia. Aby uniknąć tych powikłań, głównym sposobem leczenia jest stałe stosowanie węglowodanów o dużej masie cząsteczkowej, takich jak skrobia kukurydziana lub inne, w celu utrzymania poziomu glukozy poprzez stopniowe wchłanianie glukozy, która powstaje, gdy skrobia jest rozkładana z pożywienia. Aby leczyć inne problemy związane z chorobą Gierkego, potrzebne są inne metody leczenia.
Choroba została nazwana na cześć niemieckiego lekarza Edgar Otto Conrad von Gierke, który jako pierwszy ją opisał.
Enzym glukozo-6-fosfataza znajduje się na wewnętrznej błonie retikulum endoplazmatycznego. Reakcja katalityczna, w której bierze udział ten enzym obejmuje białko wiążące wapń oraz trzy białka transportowe (T1, T2, T3), które ułatwiają przemieszczanie się do centrum katalitycznego odpowiednio glukozo-6-fosforanu (G6P), glukozy i fosforanu w czasie tej reakcji.
Najczęstszymi postaciami HD są typ Ia (80% przypadków) i typ Ib (20% przypadków). Ponadto istnieją inne formy, które są bardzo rzadkie.
Typ Ia wynika z mutacji w genie G6PC kodującym glukozo-6-fosfatazę (G6P). Gen ten znajduje się na 17q21chromosom.
Typ Ib jest spowodowany mutacją w genie T1, Transporter G6P. Cechy metaboliczne typów Ia i Ib są bardzo podobne, ale w przypadku choroby na Ib pacjent może doświadczyć dodatkowych powikłań, a ten typ jest uważany za nieco trudniejszy.
Glikogenoza typu Ia dziedziczona jest w sposób autosomalny recesywny. Heterozygotyczni nosiciele (rodzice) zwykle nie mają żadnych objawów choroby. Podczas gdy prawdopodobieństwo zachorowania dziecka wynosi 25%. Diagnoza prenatalnaprzeprowadzona w 18-22 tygodniu ciąży z biopsją wątroby, ale jak dotąd nie opracowano specyficznego leczenia tego zaburzenia na tym etapie. Ponadto diagnostyka prenatalna jest możliwa na podstawie DNA płodu uzyskanego w wyniku biopsji kosmówki, ale tylko wtedy, gdy wiadomo, że płód jest zagrożony rozwojem tej choroby.
Choroba von Gierkego, glikogenoza typu Ia objawy
Choroba von Gierkego objawy najczęściej rozwijają się w 3-4 miesiącu życia, rzadziej - od okresu noworodkowego. Najbardziej wyraźne objawy kwasicy mleczanowej i hipoglikemii: dzieci są ospałe, senne, źle ssą pierś lub smoczek z butelki, często płaczą, nie uspokajają się przez długi czas. Sen jest niespokojny, z częstymi przebudzeniami, reżim dnia i nocy nie jest ustalony, ciśnienie krwi jest obniżone. Mogą wystąpić mimowolne skurcze mięśni ramion, nóg, powiek. Po 3 miesiącach rozwijają się napady padaczkowe. Wszystkie te objawy są bardziej zauważalne u niemowląt karmionych mieszanką, które są karmione, co godzinę, a nie na żądanie. Przy częstych karmieniach glukoza dostaje się do organizmu prawie w sposób ciągły, hipoglikemia jest łagodna.
Zmieniają się cechy wyglądu dziecka: twarz staje się zaokrągla, policzki i brzuch są powiększone, kończyny są stosunkowo cienkie. W miarę starzenia się określa się niski wzrost, słaby rozwój fizyczny i późne dojrzewanie. Tkanka tłuszczowa rozkłada się w szczególny sposób: ręce i nogi są szczupłe, wydają się jeszcze cieńsze na tle dużej twarzy i tułowia. Duży rozmiar brzucha wiąże się zarówno z nagromadzeniem podskórnej tkanki tłuszczowej, jak i patologicznym powiększeniem wątroby.
Powstają żółtaki - ogniskowe nowotwory tłuszczowe pod skórą, zlokalizowane na łokciach, kolanach, udach, pośladkach. Pojawia się duszność, temperatura często utrzymuje się na poziomie wartości podgorączkowych 37-37,5˚C. Zmniejszona aktywność płytek krwi objawia się krwawieniami z nosa, siniakami. Niektóre dzieci mają sporadyczną biegunkę. Niewydolność nerek rozwija się wraz z długotrwałym, ciężkim przebiegiem choroby.
Choroba von Gierkego, glikogenoza typu Ia rozpoznanie
Rozpoznanie choroby von Gierkego przeprowadza się na podstawie wyników badania i wywiadu, podczas których stwierdza się powyższe objawy. Inne metody diagnostyczne to: pomiar poziomu glukozy i tłuszczu we krwi, kwasu mlekowego i moczowego, pomiar aktywności enzymów wątrobowych: AST (aminotransferaza asparaginianowa) i ALT (aminotransferaza alaninowa), wykonywany jest test prowokacyjny z glukagonem, badanie wątroby biopsja, badanie aktywności glikogenu i glukozy-6 -fosfatazy. Stosowana jest również metoda PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy).
Choroba von Gierkego, glikogenoza typu Ia leczenie
Leczenie choroby Gierkego sprowadza się do utrzymania poziomu glukozy w granicach normy. W tym celu pacjentom pokazuje się częste posiłki z wystarczającą zawartością glukozy. Węglowodany należy spożywać, także w nocy. W tym celu stosuje się 2 metody: wlew glukozy przez sondę nosowo-żołądkową: spożycie surowej skrobi kukurydzianej. Posiłki powinny zawierać około 65-70% węglowodanów, 10-15% białka i 20-25% tłuszczu. Leczenie jest również objawowe: wskazane jest przyjmowanie leków obniżających poziom kwasu moczowego. W ciężkiej progresji choroby wykonuje się przeszczep wątroby i/lub nerki.
Choroba von Gierkego, glikogenoza typu Ia zapobieganie
Choroba Gierkego występuje średnio w jednym przypadku na 200 tys. noworodków. Bez odpowiedniego leczenia pacjenci z chorobą Gierkego umierają w okresie noworodkowym lub we wczesnym dzieciństwie, głównie z powodu hipoglikemii i kwasicy. Profilaktyka choroby sprowadza się do medycznego poradnictwa genetycznego oraz diagnostyki prenatalnej lub przedimplantacyjnej. Obecność chorych w rodzinie jest bezpośrednim wskazaniem do porady lekarskiej genetyki.
Chorzy na chorobę von Gierkego, którzy nie otrzymują niezbędnego leczenia, umierają w okresie noworodkowym, niemowlęcym lub we wczesnym dzieciństwie z powodu ciężkiej hipoglikemii i kwasicy. Przy odpowiedniej terapii choroba jest skutecznie kompensowana, wraz z wiekiem zmniejsza się nasilenie hipoglikemii.
Katalog chorób: Choroby genetyczne