Zwichnięcie rzepki objawy leczenie

Zwichnięcie rzepki
Choroba

 

Zwichnięcie rzepki jest stanem, w którym rzepka przemieszcza się poza swoje naturalne miejsce, czyli poza bruzdę na bok kolana. Rzepka może przesunąć się na zewnątrz kolana (zwichnięcie w kierunku zewnętrznym), jednak zwichnięcia w kierunku wewnętrznym są bardzo rzadkie.

Do zwichnięcia rzepki zwykle dochodzi podczas aktywności fizycznej, zwłaszcza sportowej. W niefortunnej pozycji kolana, nieprawidłowe napięcie mięśni może spowodować przesunięcie rzepki poza jej prawidłowe miejsce. Jednak taka sytuacja rzadko występuje u osób mających prawidłową budowę rzepki i bruzdy międzykłykciowej. Bruzda międzykłykciowa to wgłębienie w kości udowej, przez które rzepka przesuwa się w trakcie ruchu kolana.

Rzepka (łac. patella) jest umiejscowiona w przedniej części stawu kolanowego, w zagłębieniu rzepkowo-udowym kości udowej. Mięsień czworogłowy uda przyczepia się do podstawy rzepki, a wierzchołek stanowi miejsce przyczepu więzadła rzepki.

Rzepka jest największą trzeszczką w organizmie człowieka. Ma trójkątny kształt i wyróżnia się dwiema powierzchniami: przednią i tylną. Rzepka kolanowa pełni dwie istotne funkcje. Pierwsza z nich polega na zwiększaniu siły nacisku, jaką ścięgno mięśnia czworogłowego wywiera na kość udową. Dzięki temu mięsień może działać bardziej wydajnie. Druga funkcja rzepki to ochrona stawu kolanowego przed urazami i kontuzjami. Jest to równie istotne zadanie.

Czynniki predysponujące do zwichnięcia rzepki obejmują m.in. wiotkość stawową lub koślawość kolan, czyli sytuację, w której kolana w pozycji stojącej są skierowane do środka. Najczęstszą przyczyną zwichnięcia rzepki są uszkodzenia więzadłowe. Sportowcy, zwłaszcza koszykarze i piłkarze, którzy wykonują szybkie i nagłe rotacje w stawie kolanowym, są również narażeni na to uraz. Dlatego ważne jest, aby byli szczególnie ostrożni i stosowali odpowiednią technikę podczas gry.

Zwichnięcia rzepki są stosunkowo częstym zjawiskiem u starszych dzieci i młodzieży, zwłaszcza pomiędzy 10 a 20 rokiem życia. Z wiekiem częstość tego rodzaju urazów maleje, a zdarzają się one coraz rzadziej u osób przed 30 rokiem życia. W późniejszym wieku zwichnięcia rzepki są bardzo rzadkie.

Istnieje pewna dziedziczna skłonność do zwichnięć rzepki, która może sprzyjać występowaniu tego typu urazów w rodzinach.

 

Zwichnięcie rzepki objawy

Pacjenci często doznają zwichnięć rzepki podczas aktywności fizycznej, co powoduje nagłe i bardzo bolesne uczucie przeskoczenia w kolanie. Zazwyczaj rzepka sama powraca na właściwe miejsce po pewnym czasie, choć niektórzy pacjenci mogą odczuwać drugie, nieprzyjemne przeskoczenie. Jeśli jednak rzepka nie wraca spontanicznie na miejsce, można zauważyć deformację kolana oraz nieprawidłowe ustawienie rzepki przez skórę.

Zwichnięcie rzepki w każdym przypadku występuje silny obrzęk kolana, bardzo silny ból i ograniczona ruchomość stawu. Wielu pacjentów nie jest w stanie opierać się na dotkniętej nodze po urazie.

 

Zwichnięcie rzepki rozpoznanie

Jeśli podejrzewasz zwichnięcie rzepki, konieczne jest skonsultowanie się z ortopedą. Rzadko zdarza się, że rzepka pozostaje zwichnięta podczas wizyty u lekarza. Jeżeli tak się dzieje, wymaga ona natychmiastowego zamkniętego nastawienia. Może być również konieczne przeprowadzenie punkcji stawu w celu usunięcia krwiaka. Objawami zwichnięcia są ból i nieprzyjemne odczucie podczas próby przesunięcia rzepki na bok.

Warto również rozważyć dodatkowe badania, takie jak zdjęcie RTG obu kolan, rezonans magnetyczny (w celu wykluczenia uszkodzeń powierzchni chrzęstnej) lub badanie USG (do oceny uszkodzenia troczków rzepki). Troczki rzepki stanowią przedłużenie włókien głowy przyśrodkowej i bocznej mięśnia czworogłowego uda. Wchodzą w skład układu więzadłowego stawu kolanowego. Ich głównym zadaniem jest kontrola ruchu rzepki.

 

Zwichnięcie rzepki leczenie

W przypadku podejrzenia zwichnięcia rzepki należy natychmiast skonsultować się z lekarzem, nawet jeśli kość wraca od razu na swoje miejsce. Rozpoznanie jest ustalane na podstawie wywiadu medycznego, badania klinicznego oraz badań obrazowych (zazwyczaj wykonuje się zdjęcie rentgenowskie, jednak rezonans magnetyczny pozwala lepiej ocenić stopień uszkodzeń).

Postępowanie lecznicze zależy od zakresu uszkodzeń. Jeżeli rzepka nie wróciła na swoje miejsce, konieczne jest jej ustawienie.

W przypadku pierwszego zwichnięcia rzepki, gdy uszkodzenia więzadeł są niewielkie, zazwyczaj stosuje się leczenie zachowawcze. Polega ono na unieruchomieniu stawu kolanowego za pomocą ortezy przez kilka tygodni. Kolano jest utrzymywane w wyproście. Jednocześnie rozpoczyna się rehabilitację.

Natomiast w przypadku nawykowego zwichnięcia rzepki, czyli nawracającego urazu, może być konieczne przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego, na przykład rekonstrukcji więzadła udowo-rzepkowego.

Rehabilitacja po zwichnięciu rzepki ma na celu wzmacnianie mięśni, przywrócenie prawidłowego zakresu ruchu w stawie kolanowym, naukę poprawnej techniki poruszania się, stabilizację rzepki oraz złagodzenie dolegliwości. Wykonywane są indywidualnie dobrane ćwiczenia, dostosowane do potrzeb pacjenta i etapu leczenia. Pełna sprawność po zwichnięciu rzepki powraca zazwyczaj po około 2 miesiącach, jednak czas ten może się wydłużyć u osób chcących powrócić do aktywności sportowej.

Zwichnięcie rzepki może prowadzić do różnych powikłań, mimo że na pierwszy rzut oka może wydawać się niewinne. Jednym z powikłań jest uszkodzenie chrząstki stawowej rzepki oraz nawykowe nawracające zwichnięcia rzepki.

Inne możliwe powikłania zwichnięcia rzepki obejmują:

  • Uszkodzenia więzadeł i łąkotek stawu kolanowego.

  • Chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego.

  • Zanik mięśnia czworogłowego uda po urazie.

  • Chondromalację rzepki.

Dodatkowo, często pacjenci doświadczają również skutków psychicznych, które uniemożliwiają przenoszenie pełnego ciężaru ciała na uszkodzony staw. Mogą również wystąpić trudności z chodzeniem.

 

Zwichnięcie rzepki zapobieganie rokowanie

Rokowania leczenia są korzystne u osób, które miały tylko jedno zwichnięcie rzepki i nie mają żadnych wrodzonych anomalii w budowie kolana. Jednak rokowanie pogarsza się w przypadku nawracających zwichnięć oraz w obecności anatomii kolana predysponującej do tego rodzaju urazów. W takich sytuacjach często konieczne staje się przeprowadzenie operacji, jednak skuteczność tych zabiegów nigdy nie jest gwarantowana i mogą wiązać się z ryzykiem powikłań.

Ważne w zapobieganiu zwichnięciom rzepki, zwłaszcza po wcześniejszym doświadczeniu takiego urazu, jest utrzymanie dobrej kondycji mięśni kończyn dolnych. Należy wzmocnić te mięśnie poprzez wykonywanie odpowiednich ćwiczeń zgodnie z zaleceniami fizjoterapeuty. Regularna aktywność fizyczna również przynosi korzyści w tym zakresie.