Zgorzel płuc jest stanem, w którym tkanka płucna ulega ropno-gnilnemu rozpadowi, nie wykazując wyraźnych granic w stosunku do zdrowej tkanki płucnej. Charakteryzuje się ona lekkimi zmianami objętościowymi. Częstość występowania zgorzeli płuc wśród ostrych procesów destrukcyjnych o niespecyficznym charakterze wynosi około 10-15%. Choroba ta częściej dotyka mężczyzn w wieku dojrzałym.
Mikroorganizmy ropotwórcze oraz tworzące się zakrzepy w naczyniach prowadzą do gwałtownego rozkładu tkanki płucnej, który nie posiada wyraźnych granic. W wyniku martwicy tworzą się ubytki, które mogą połączyć się, tworząc większe obszary zniszczenia. Zniszczone fragmenty tkanki mogą częściowo przedostawać się przez oskrzela. Rozległe uszkodzenie tkanki płucnej w przypadku zgorzeli płucnej prowadzi do wchłaniania toksyn bakteryjnych oraz produktów rozpadu, co powoduje uwalnianie mediatorów zapalnych (takich jak prozapalne cytokiny) oraz aktywnych wolnych rodników. To z kolei prowadzi do dalszego nasilenia proteolizy, rozszerzenia obszaru uszkodzenia tkanek i zwiększonego zatrucia organizmu.
Zgorzel płuc jest zwykle spowodowana przez drobnoustroje, w szczególności przez beztlenowe mikroorganizmy. Najczęściej w hodowlach bakteriologicznych wykrywane są takie patogeny jak pneumokoki, Haemophilus influenzae, Enterobacterie, Staphylococcus aureus, Klebsiella, Pseudomonas aeruginosa, Fusobacteria, Bacteroids, itp. Wzajemne działanie tych patogenów sprzyja wzrostowi ich chorobotwórczości oraz oporności na antybiotyki.
Najważniejszymi drogami przenikania patogenów do tkanki płucnej są mechanizmy aspiracyjne, kontaktowe, traumatyczne, limfogenne oraz hematogenne. Źródłem zakażenia dróg oddechowych jest jama ustna i nosogardło. Przenikanie flory bakteryjnej do oskrzeli jest ułatwione przez obecność chorobowych procesów, takich jak próchnica zębów, zapalenie dziąseł, choroby przyzębia, zapalenie zatok, zapalenie gardła, itp.
Mechanizm aspiracji związany z rozwojem zgorzeli płucnej polega na dostawaniu się do dróg oddechowych wydzielin nosogardzieli, treści żołądka i górnych dróg oddechowych. Podobny mechanizm występuje w przypadku zachłystowego zapalenia płuc, dysfagii, refluksu żołądkowo-przełykowego oraz stanów związanych z zatruciem alkoholem, znieczuleniem lub urazem mózgu. Ważne jest nie tylko przedostanie się zainfekowanego materiału do drzewa oskrzelowego, ale także naruszenie funkcji oskrzeli, które powoduje niedodmę płucną, przyczyniając się do rozwoju procesu zakaźno-martwiczego i zgorzeli płucnej. Często wtórna infekcja płuc rozwija się na tle niedrożności oskrzeli spowodowanej guzem lub ciałem obcym, a także w przypadku choroby zakrzepowo-zatorowej tętnicy płucnej.
Mechanizm kontaktowy zgorzeli płucnej wiąże się z miejscowymi procesami ropno-zapalnymi, takimi jak rozstrzenie oskrzeli, zapalenie płuc, ropień płuca, itp. Zgorzelinowy ropień płuca, który powstaje w wyniku zakażenia, jest uważany za pośrednią formę niszczenia tkanki płucnej i charakteryzuje się próchniczym ropieniem zawierającym topniejące fragmenty tkanki płucnej. W praktyce klinicznej nie zawsze jest możliwe wyodrębnienie wyraźnej granicy między ostrym ropniem, ropniem zgorzelinowym a zgorzelą płuc.
Zgorzel płuc może również być spowodowana przez obrażenia mechaniczne, takie jak penetrujące rany klatki piersiowej, które bezpośrednio zakażają tkankę płucną.
Mechanizmy hematogenne i limfogenne stanowią mniej powszechne sposoby zakażenia zgorzelą płucną. Mogą wystąpić w przypadku sepsy, zapalenia kości i szpiku, zapalenia migdałków, ropnego zapalenia przyusznic, ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, owrzodzeń jelita, itp.
W rozwoju zgorzeli płucnej istotną rolę odgrywa osłabienie organizmu, które może być spowodowane paleniem tytoniu, narkomanią, alkoholizmem, chorobami wyniszczającymi, stosowaniem kortykosteroidów (np. w przypadku astmy oskrzelowej), starzeniem się, zaburzeniami odporności oraz zakażeniem wirusem HIV.