Zapalenie zatok

Zapalenie zatok (zapalenie zatok szczękowych, zapalenie szczęki) to zapalenie błony śluzowej zatok szczękowych. Zatoki są połączone wspólnymi ścianami kostnymi z jamą nosową, jamą ustną i oczodołem i są zwykle wypełnione powietrzem.

Główne funkcje zatok szczękowych wraz z przednią, klinową i sitową to:

• tworzenie indywidualnego dźwięku głosu;

• ogrzewanie i oczyszczanie wdychanego powietrza;

• wyrównanie ciśnienia w jamach czaszki w stosunku do zewnętrznego ciśnienia atmosferycznego.

Poprzez małe otwory wszystkie zatoki komunikują się ze sobą, ale jeśli z jakiegoś powodu te otwory są zamknięte, ich oczyszczanie i wentylacja zanika. Przyczynia się to do gromadzenia się drobnoustrojów i rozwoju stanu zapalnego.

Rozwojowi zapalenia szczęki towarzyszy:

• wzrost temperatury ciała,

• obrzęk policzka i powieki od strony zmiany,

• intensywny ból w grzbiecie nosa i skrzydłach nosa,

• śluzowo-ropna wydzielina z dróg nosowych oraz trudności w oddychaniu przez nos.

Dzięki terminowemu rozpoczęciu leczenia przez otolaryngologa (laryngologa), można uniknąć poważnych powikłań - zapalenia kości i szpiku , ropnia oczodołu , ropnia mózgu , zapalenia opon mózgowych , zapalenia ucha środkowego , a także uszkodzenia nerek i mięśnia sercowego.

Zapalenie błony śluzowej zatok szczękowych występuje u osób w każdym wieku, jednak u dzieci poniżej 5 roku życia patologia rozwija się niezwykle rzadko, ponieważ mają one niedostatecznie rozwinięte zatoki przynosowe.

Zapalenie szczęki może być wysiękowe lub nieżytowe. Tym formom choroby towarzyszy duża ilość śluzu lub ropnej wydzieliny. W zależności od charakteru wydzieliny występuje ropne , śluzowe i surowicze zapalenie zatok.

Zgodnie z rozpowszechnieniem tego procesu zapalenie szczęki jest jednostronne, które w zależności od dotkniętej strony dzieli się na prawostronne i lewostronne, a także obustronne.

Klasyfikacja według przebiegu choroby:

• Ostre : objawy są podobne do kataru , ostrej infekcji wirusowej dróg oddechowych i innych przeziębień. Zwykle czas trwania zapalenia wynosi od 14 do 21 dni;

• przewlekłe : może rozwinąć się przy braku odpowiedniej terapii ostrego zapalenia zatok. Czas trwania tej postaci choroby zwykle wynosi od 2 miesięcy lub dłużej. Objawy mogą zniknąć prawie całkowicie, a następnie powrócić;

• nawracające : charakteryzujące się wystąpieniem objawów dwa, trzy lub więcej razy w roku.

Klasyfikacja według czynnika etiologicznego:

• wirusowe;

• traumatyczne;

• bakteryjne, podzielone na bakteryjne tlenowe i bakteryjne beztlenowe;

• grzybicze;

• endogenne, podzielone na naczynioruchowe, otogenne, zębopochodne ;

• mieszane;

• alergiczne;

Często przewlekłemu zapaleniu zatok towarzyszy nocny kaszel, który nie reaguje na konwencjonalną terapię. Powodem jego pojawienia się jest ropa spływająca po tylnej ścianie gardła z zatoki szczękowej.

Klasyfikacja według drogi zakażenia:

• hematogenny : czynnik zakaźny przenika przez krew. Najczęściej ta postać zapalenia zatok rozwija się u dzieci;

• rynogenne : infekcja przenika przez jamę nosową. Zwykle występuje u dorosłych;

• zębopochodne : drobnoustroje dostają się do zatoki szczękowej z zębów trzonowych górnej szczęki;

• traumatyczne .

Przewlekłe zapalenie zatok, ze względu na zmiany morfologiczne, dzieli się na następujące typy:

• produktywne (hiperplastyczna ciemieniowa, zanikowa, martwicza, polipowatość, polipowatość ropna itp.). Na jego tle obserwuje się zmiany w błonie śluzowej zatoki szczękowej (przerost, atrofia, polipy i inne);

• wysiękowy (ropny i nieżytowy), w którym powstaje ropa.

W przewlekłym przebiegu choroby, na skutek zablokowania gruczołów śluzowych, często powstają małe pseudotorbiele i prawdziwe torbiele zatoki szczękowej . Najczęstsze postacie przewlekłego zapalenia to polipowatość i polipowatość ropna. W rzadkich przypadkach stwierdza się kataralne alergiczne i rozrostowe formy ciemieniowe, a w bardzo rzadkich przypadkach martwicze, ozonowe, cholesteatomiczne i sercowate.

Przyczyny i czynniki ryzyka zapalenia

Czynnikami wywołującymi zapalenie zatok mogą być wirusy, chlamydie, grzyby, gronkowce, paciorkowce, haemophilus influenzae i mykoplazma. U dorosłych wirusy, pneumokoki i Haemophilus influenzae wywołują najczęściej zapalenie szczęki, u dzieci - mykoplazmę i chlamydię. W przypadku obniżonej odporności oraz u pacjentów osłabionych może wystąpić stan zapalny spowodowany mikroflorą saprofityczną i grzybiczą.

Czynnikami ryzyka rozwoju zapalenia szczęki są patologie i stany utrudniające wentylację zatoki szczękowej i ułatwiające przenikanie infekcji do jej jamy. Obejmują one:

• wrodzone zwężenie przewodów nosowych;

• ostra infekcja wirusowa dróg oddechowych, ostry i przewlekły nieżyt nosa dowolnego pochodzenia;

• przewlekłe zapalenie migdałków , zapalenie gardła ;

• migdałki przerośnięte (u dzieci) ;

• skrzywienie przegrody nosowej ;

• zabiegi chirurgiczne na wyrostku zębodołowym górnej szczęki lub zębów;

• próchnica górnych zębów trzonowych.

Ryzyko rozwoju choroby wzrasta w okresie jesienno-zimowym, co jest spowodowane naturalnym sezonowym obniżeniem odporności.