Zapalenie ropowicze wyrostka robaczkowego Appendicitis phlegmonosa jest ostro przebiegającym procesem zapalnym, charakteryzującym się silnym obrzękiem, akumulacją ropy i formowaniem się osadów fibrynowych na powierzchni wyrostka. Typowymi objawami są intensywny ból, zazwyczaj lokalizujący się w prawym dolnym kwadrancie brzucha, a także nudności, wymioty i gorączka.
Wyrostek robaczkowy, wychodzący z dolnej części jelita ślepego (początek jelita grubego), odgrywa rolę w systemie odpornościowym, dzięki obfitości tkanki limfatycznej w błonie śluzowej. Przyczyny zapalenia wyrostka robaczkowego mogą obejmować zablokowanie jego światła przez powiększoną tkankę limfatyczną, kamienie kałowe (twardy kał, będący efektem przewlekłych zaparć), ciała obce lub czasami robaki. Blokada ta prowadzi do zwiększenia się objętości jamy wyrostka, szybkiego rozwoju infekcji i stanu zapalnego.
Zapalenie ropowicze wyrostka robaczkowego jest jednym z etapów ostrego zapalenia wyrostka. Choroba ta manifestuje się około 12-24 godzin po początku choroby, charakteryzując się ropnym zapaleniem tkanki i powstawaniem osadów fibrynowych na powierzchni wyrostka. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn interwencji chirurgicznych w jamie brzusznej, z częstością występowania 4-5 przypadków na 1000 osób rocznie, stanowiąc około 80% wszystkich przypadków ostrego bólu brzucha. Około 40% przypadków przyjmuje formę ropowiczego zapalenia wyrostka. Najczęściej diagnozuje się je u osób w wieku 20-40 lat, przy czym kobiety są dwa razy bardziej podatne na tę chorobę niż mężczyźni. Wysoki wskaźnik zapadalności obserwuje się także u kobiet ciężarnych.
Etiologia ropowicowegozapalenia wyrostka robaczkowego nie została w pełni wyjaśniona. Często wiąże się z zakrzepicą naczyń wyrostka, prowadzącą do niedokrwienia i zwiększającą podatność tkanek na stan zapalny oraz infekcję bakteryjną. Osłabienie funkcji ochronnej tkanki limfatycznej wyrostka aktywuje warunkowo patogenną florę jelitową.
Wtórne zapalenie wyrostka może być nieżytowe lub ropne, często powodowane przez kamienie kałowe, robaki, czy powiększone węzły chłonne, które blokują światło wyrostka. Czynniki mechaniczne, takie jak zrosty po operacjach czy przewlekłe choroby jelit i narządów miednicy, również mogą przyczynić się do zapalenia.
Bakterie dostają się do wyrostka głównie endogennie, przez krew i limfę, a czasami ze światła jelita. Zapalenie przechodzi przez kilka stadiów, od kataru, przez ropowicę, aż do gangreny. W ropowiczym zapaleniu wyrostka obserwuje się pogrubienie i przekrwienie ścian, pokrytych warstwą fibryny, rozprzestrzeniające się na okoliczne tkanki. Wokół wyrostka tworzy się wysięk, a wewnątrz gromadzi się zielonkawa ropa.
W cięższych przypadkach, na błonie śluzowej zapalenia wyrostka mogą pojawiać się nadżerki i owrzodzenia, co określa się jako ropopochodno-wrzodziejącą postać zapalenia. Wtedy wyrostek znacznie się powiększa, a jego ściany stają się cieńsze, zawierając dużo ropy i wysięku, bez włóknistych filmów. Proces ten zawsze rozprzestrzenia się na otaczające tkanki. Ropniak może powstać, gdy wyrostek jest zablokowany przez stolec.
Przyczyny ropopochodnego zapalenia wyrostka robaczkowego są wieloczynnikowe i nadal stanowią przedmiot badań naukowych. Główne czynniki prowadzące do tej choroby to:
Zakrzepica naczyń wyrostka robaczkowego. Jest to główna przyczyna ropopochodnego zapalenia wyrostka. Zakrzepica prowadzi do nekrozy, czyli śmierci tkanki wyrostka, inicjując proces zapalny i sprzyjając rozwojowi bakterii chorobotwórczych.
Osłabiona funkcja ochronna wyrostka. Kiedy funkcja ochronna wyrostka jest osłabiona, może dojść do aktywacji warunkowo patogennej flory jelitowej, co przyczynia się do rozwoju infekcji.
Mechaniczne blokowanie światła wyrostka. Ryzyko infekcji wzrasta, gdy światło wyrostka robaczkowego zostaje zablokowane przez kał lub niestrawione resztki jedzenia. Blokada ta tworzy środowisko sprzyjające rozwojowi bakterii i wywołujące stan zapalny.
Powiększenie węzłów chłonnych. W wyniku stanu zapalnego może dojść do powiększenia węzłów chłonnych, co z kolei może doprowadzić do blokady światła wyrostka.
Przyczyny mechaniczne. Zrosty powstałe po operacjach jelitowych lub w miednicy mniejszej, a także przewlekłe choroby takie jak zapalenie okrężnicy, zapalenie przydatków, czy przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego, mogą być przyczynami mechanicznymi ropopochodnego zapalenia wyrostka.
Progresja choroby. Zapalenie wyrostka może przechodzić przez różne stadia, począwszy od kataru, poprzez ropowicę, aż do gangreny.
W zaawansowanych przypadkach na błonie śluzowej wyrostka robaczkowego mogą pojawić się nadżerki i owrzodzenia, co prowadzi do tzw. „ropowicowo-wrzodziejącej postaci zapalenia wyrostka robaczkowego”, z szybkim rozprzestrzenianiem się procesu na otaczające tkanki.