Zapalenie błony śluzowej opuszki dwunastnicy inna nazwa nadżerkowe zapalenie błony śluzowej opuszki dwunastnicy to choroba zapalna, która charakteryzuje się uszkodzeniem błony śluzowej dwunastnicy.
Dwunastnica charakteryzuje się niewielkimi rozmiarami, a mimo to odgrywa bardzo istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego.
Dwunastnica jest elementem przewodu pokarmowego, który łączy ze sobą żołądek i jelito cienkie. Anatomicznie stanowi pierwszy odcinek jelita cienkiego, którego długość mieści się w przedziale od 25 do 30 cm. Dwunastnica kształtem przypomina podkowę lub literę C i składa się z czterech części: górnej, zstępującej, dolnej i wstępującej.
Część górna dwunastnicy, zwana opuszką dwunastnicy ( łac. bulbus duodeni ) bańka dwunastnicy, jest położona najwyżej, tuż obok pęcherzyka żółciowego i wątroby. Opuszka dwunastnicy rozszerzenie początkowej, najwyżej położonej części dwunastnicy mające charakter czynnościowy. Jako jedyny fragment dwunastnicy ma krezkę (czyli leży wewnątrzotrzewnowo), dzięki której żołądek posiada większą swobodę zakresu swoich ruchów. Na powierzchni błony śluzowej, wyścielającej opuszkę, występują nieliczne okrężne pofałdowania. Następnie zstępująca część dwunastnicy kieruje się ku dołowi. Przez znajdującą się tutaj brodawkę większą do narządu dostają się enzymy trawienne i żółć. Kolejno dwunastnica skręca i „krzyżuje się” z kręgosłupem. Jest tutaj nieco większa, po czym ponownie się zgina i wędruje ku górze (odcinek wstępujący). W ten sposób tworzy się zgięcie dwunastniczo-czcze przechodzące w jelito czcze. Zapalenie dwunastnicy, właśnie ze względu na połączenie z innymi organami, często wiąże się z infekcjami układu trawiennego.
Główną przyczyną zapalenie błony śluzowej opuszki dwunastnicy jest zakażenie Helicobacter pylori u pacjentów z zapaleniem żołądka. Ryzyko rozwoju nadżerkowego zapalenie błony śluzowej opuszki dwunastnicy wzrasta w przypadku następujących okoliczności:
-
Cechy anatomiczne narządów. Normalnie krezka dwunastnicy tworzy się, a następnie zanika w okresie embrionalnym. U niektórych osób ten narząd utrzymuje się przez całe życie. Obecność krezki sprzyja powstawaniu pętli jelitowych i późniejszej stagnacji treści.
-
Czynniki psychologiczne. Niestabilność emocjonalna i częsty stres powodują zmiany poziomu katecholamin we krwi i powodują nadmierną aktywację współczulnego układu nerwowego. Powoduje to zwężenie naczyń jelitowych przy upośledzonym ukrwieniu i przyczynia się do rozwoju procesów zapalnych między innymi w dwunastnicy.
-
Czynniki endogenne. Właściwości ochronne błony śluzowej jelit są zmniejszone w ciężkich chorobach somatycznych, niedoborach odporności o różnej etiologii, obecności pewnych cech genetycznych, nabytych. Istnieje związek zapalenia opuszki z celiakią, zespołem Zollingera-Ellisona, chorobą Leśniowskiego-Crohna.
-
Czynniki egzogeniczne. Przy stosowaniu mocnych napojów alkoholowych, zbyt ostrych, słodkich lub słonych potraw dochodzi do mikrourazów błon śluzowych, na tle których występuje powierzchowne zapalenie. Uszkodzenie błon śluzowych również przyczynia się do przyjmowania niektórych leków. Przy częstych urazach, obecności innych okoliczności, ostre zapalenie staje się przewlekłe.
Przyczyną zapalenia błony śluzowej opuszki dwunastnicy może być zatrucie pokarmowe, czerwonka, salmonelloza, wirusowe zapalenie wątroby typu A.