Zanik nerwu wzrokowego to chorobowy stan nerwu wzrokowego, charakteryzujący się zmniejszeniem jego funkcji aż do całkowitej utraty wzroku. Na całej drodze wzrokowej występują nieodwracalne zmiany we włóknach nerwowych: od siatkówki do miejsca odbioru danych czuciowych we wzgórzu. W związku z tym w tym stanie cierpi zdolność ludzkiego mózgu do odbierania wizualnych informacji o otaczającym świecie.
Zanik nerwu wzrokowego może rozwinąć się u osób w każdym wieku i doprowadzić do całkowitej ślepoty. Przyczynami uszkodzenia włókien nerwowych mogą być zaburzenia naczyniowe, procesy zapalne, choroby autoimmunologiczne, demielinizacyjne, działanie toksyczne, kompresja, uraz itp. Niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego rozwija się wraz z miażdżycą, nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą. Naruszenie krążenia krwi w siatkówce powoduje procesy zwyrodnieniowe i śmierć komórek nerwowych.
Czynniki zakaźne, które mogą powodować zapalenie nerwu wzrokowego to: bakterie (czynniki wywołujące gruźlicę, kiłę), wirusy (powodujące infekcje dróg oddechowych, opryszczkę, odrę, różyczkę) oraz pasożyty (np. toksoplazmę).
Spowodować utratę wzroku może być również zatrucie alkoholem lub niektórymi lekami, niewystarczające spożycie witamin z grupy B do organizmu.
Uszkodzenie drogi wzrokowej występuje z urazowym uszkodzeniem mózgu, zwiększonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym (jaskrą), wodogłowiem i kompresją przez nowotwory.
Nerw wzrokowy dostarcza impulsy nerwowe z siatkówki do obszarów mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie i przekształcanie informacji świetlnych. Nawet najmniejsze uszkodzenia po drodze prowadzą do nieodwracalnych konsekwencji. Pod atrofią nerwu wzrokowego rozumiemy stopniową śmierć włókien nerwu wzrokowego i zastąpienie go tkanką łączną.
Istnieją 2 rodzaje zaniku nerwu wzrokowego:
-
Zanik częściowy nerwu wzrokowego, w którym jedna część włókien nerwowych uległa zmianom zwyrodnieniowym, a druga zachowała prawidłową strukturę. W tym typie wzrokowa funkcja oka pogarsza się, ale widzenie jest nadal zachowane.
-
Zanik całkowity nerwu wzrokowego, gdy wszystkie włókna nerwowe uległy zwyrodnieniu, a widzenie w chorym oku jest trwale utracone (pojawia się ślepota).
Ponadto wyróżnia się zanik nerwu stacjonarny i postępujący.
-
Charakteryzuje się tym, że rozwinięty proces patologiczny zatrzymuje się na pewnym etapie i zatrzymuje się uszkodzenie włókien nerwowych.
-
Postać postępująca zaniku nerwu ma poważniejsze rokowanie, ponieważ destrukcyjne zmiany nadal obejmują nowe części ścieżki wzrokowej.
Biorąc pod uwagę obraz oftalmoskopowy ( Oftalmoskopia (wziernikowanie dna oka, fundoskopia) – badanie dna oka, przeprowadzane za pomocą oftalmoskopu ), rozróżnia się 2 formy zaniku wzroku:
-
Zanik pierwotny nerwu wzrokowego - tarcza wzrokowa staje się blada, ale ma wyraźne granice, podczas gdy tętnice siatkówki są znacznie zwężone;
-
Zanik wtórny nerwu wzrokowego - dysk staje się blady, a jego granice są rozmyte (często ta forma jest wynikiem urazów zapalnych lub urazowych).
Zanik nerwów wzrokowych, w zależności od kierunku występowania procesu patologicznego, można podzielić na 2 klasy:
-
Typ wstępujący - proces patologiczny zaczyna się od strony siatkówki, a następnie rozprzestrzenia się w kierunku impulsów nerwowych (od obwodu do środka);
-
Typ zstępujący - związany z procesami patologicznymi na poziomie mózgu, które następnie rozprzestrzeniają się w kierunku gałki ocznej i wtórnie obejmują drogę wzrokową.