Choroba
Zaburzenia hiperkinetyczne u dzieci to nieprawidłowa aktywność ruchowa spowodowana chorobowym napięciem mięśni szkieletowych, występująca w różnych schorzeniach. Charakteryzują się nadmiernym, niekontrolowanym drżeniem, gestami i grymasami.
Przyczyny zaburzeń hiperkinetycznych u dzieci:
Wrodzone anomalie ośrodkowego układu nerwowego. Zmiany strukturalne, choroby chromosomowe i genowe, w tym anomalie struktury móżdżku (agenezja lub hipoplazja robaka), zespół Arnolda-Chiariego, nerwiakowłókniakowatość.
Dziedziczne choroby neurodegeneracyjne. Rozpoznawane w dzieciństwie lub adolescencji, postępujące, powodujące śmierć tkanki nerwowej.
Urazowe uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. U noworodków mogą wynikać z uszkodzeń wewnątrzmacicznych, u starszych dzieci z urazów mózgu.
Zatrucie egzogenne. U dzieci przyjmujących leki przeciwpsychotyczne, przeciwdrgawkowe, dopaminergiczne. Objawy ustępują po odstawieniu leku.
Endogenne zatrucie. Występuje w chorobach endokrynologicznych, np. tyreotoksykozie, encefalopatii spowodowanej niewydolnością nerek i wątroby. Skutkuje nieodwracalnym uszkodzeniem tkanki nerwowej.
Zaburzenia hemodynamiczne ośrodkowego układu nerwowego. W wyniku niedotlenienia mózgu dochodzi do śmierci neuronów, wpływając na kontrolę ruchu.
Procesy zakaźne i zapalne. Zaburzenia motoryczne mogą wynikać z ostrego zapalenia tkanki mózgowej, np. w zapaleniu mózgu, zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych.
Nadmierny stres psychiczny. Przeciążenie emocjonalne (stres, nerwice, zaburzenia lękowe u dzieci) powoduje przeciążenie układu limbicznego i zmniejszenie hamującego działania dopaminy, co objawia się nadmiernymi ruchami.
Rozwój zaburzeń hiperkinetycznych jest związany z zaburzeniami w układzie pozapiramidowym, kontrolowanym przez zakręt przedśrodkowy kory mózgowej, układ limbiczny. Powstaje nadpobudliwość układu pozapiramidowego, wynikająca z niedoboru hamowania przez uszkodzoną korę i układ limbiczny, zaburzając równowagę neuroprzekaźników.
Klasyfikacja:
Hipotoniczna (szybka). Tiki, pląsawica, balizm, drżenie, mioklonie, spowodowane zmniejszeniem napięcia mięśniowego.
Dystoniczna (powolna). Spastyczny kręcz szyi, kurcz powiek, atetoza, dystonia skrętna, charakteryzująca się nienaturalnymi pozami i zmiennym napięciem mięśniowym.
Istnieje również klasyfikacja uwzględniająca mechanizm patogenetyczny, w zależności od poziomu uszkodzenia, z podziałem na choroby układu prążkowo-pallidalnego, struktury pnia ośrodkowego układu nerwowego i struktury korowe.
Prążkowo-pallidalna. Charakteryzuje się pretensjonalnością i złożonością ruchów, będąc wynikiem zaburzeń w układzie prążkowo-pallidalnym.
Pnia ośrodkowego układu nerwowego. Powoduje stereotypowe toniczne wzorce motoryczne, wynikające z uszkodzenia struktur pnia mózgu.
Korowa. Związana z nadwzrocznością, towarzyszącą dystonii, będącą efektem chorób struktur korowych mózgu.
Zaburzenia hiperkinetyczne u dzieci objawy
Niekontrolowana aktywność ruchowa często sygnalizuje początek różnych chorób neurologicznych, które z czasem ujawniają dodatkowe objawy. Charakterystyczne dla hiperkinezy są niezamierzone, wymuszone ruchy. Ruchy motoryczne, takie jak gesty, mimowolne kaszle, bruksizm, ruchy manipulacyjne, czy stereotypy (np. obgryzanie paznokci ), są naturalne, lecz w danej sytuacji nieadekwatne. Dziecko ma trudności z kontrolowaniem swojego ciała, co zakłóca płynność dobrowolnych ruchów.
Tiki są najczęstszą formą hiperkinezy w dzieciństwie, mogą być przemijające lub chroniczne. Objawiają się klonicznym drżeniem mięśni twarzy, szyi i obręczy barkowej, czasami z towarzyszącym wokalizmem. Są nieregularne i stereotypowe. Drżenie często zauważa się u noworodków, manifestuje się szybkim rytmicznym drżeniem dłoni, stóp, żuchwy i języka, nasilającym się w stresie, ale zanikającym w spoczynku. Chorea to chaotyczne, arytmiczne ruchy zamaszyste, przypominające taniec.
Atetoza charakteryzuje się ruchami o niskiej amplitudzie, przypominającymi robaki, powodowanymi przez naprzemienne skurcze różnych grup mięśni. Skurczowy kręcz szyi (kręcz szyi) to tonicznym skurcz mięśni szyi, powodujący przechylanie i obracanie głowy. Hemibalizm objawia się gwałtownymi, szorstkimi ruchami. Dystonia skrętna to powolne ruchy obrotowe, często dotyczące szyi i tułowia, z charakterystycznymi wymyślnymi pozami. Powikłania obejmują stwardnienie mięśni (np. przy kurczowym kręczu szyi, dystonii skrętnej), zaburzenia adaptacji społecznej i trudności w nabywaniu umiejętności codziennych. Choroby z hiperkinezami często wiążą się z zaburzeniami poznawczymi i degradacją osobowości, utratą zdolności przyswajania nowych informacji i stopniowym zanikiem nabytych umiejętności.
Zaburzenia hiperkinetyczne u dzieci rozpoznanie
Diagnostyka i leczenie prowadzone są przez neurologa dziecięcego. Wymagane jest kompleksowe badanie, obejmujące:
Ocena stanu neurologicznego i psychosomatycznego, w tym odruchów, napięcia mięśniowego, koordynacji.
Ocena stanu psychicznego przez psychologa, w celu zidentyfikowania zaburzeń emocjonalnych i deficytów poznawczych.
Konsultacja okulistyczna, oceniająca struktury dna oka i ewentualne nadciśnienie wewnątrzczaszkowe.
Badania elektroneurofizjologiczne, w tym EEG, do oceny aktywności elektrycznej mózgu i ewentualnych wzorców padaczkowych.
MRI mózgu, do wizualizacji formacji, zmian hemodynamicznych i anomalii rozwojowych.
Badania laboratoryjne, w tym biochemiczne i neurochemiczne, do wykrycia zaburzeń neuroprzekaźników i różnicowania chorób metabolicznych i endokrynologicznych.
Zaburzenia hiperkinetyczne u dzieci leczenie
Leczenie zaburzeń hiperkinetycznych u dzieci odbywa się zgodnie z zaleceniami dotyczącymi choroby podstawowej. Po wyeliminowaniu przyczyny, objawy hiperkinezy mogą zniknąć, lecz nie zawsze jest to możliwe. W przypadkach genetycznych anomalii rozwojowych, terapia ogranicza się do łagodzenia objawów. Niektóre leki działają bezpośrednio na struktury siatkowate mózgu i podkorowe, korygując zaburzenia ruchowe. Używa się ich zarówno w terapii zastępczej głównych chorób, jak i do redukcji nadmiernej aktywności ruchowej:
Preparaty DOPA. Stosowane głównie przy drżeniu i dystonii skrętnej. Zapewniają krótkotrwałe efekty w niektórych chorobach zwyrodnieniowych. Przy niedoborze dopaminy są zalecane na stałe.
Leki przeciwdrgawkowe. Benzodiazepiny i walproiniany są efektywne w leczeniu tików i mioklonii, szczególnie gdy towarzyszą im zmiany w EEG, ponieważ mogą hamować chorobowe unerwienie.
Leki antycholinergiczne. Są kluczowe w terapii szybkich hiperkinez. Redukują ilość acetylocholiny w szczelinie synaptycznej, łagodząc nadmierną aktywność ruchową.
Toksyna botulinowa. Stosowana przy powolnych hiperkinezach (np. dystonia skrętna, kręcz szyi spastyczny), blokuje przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, powodując zwiotczenie mięśni.
Niektóre przypadki wymagają indywidualnego podejścia. Przy hiperkinezie pląsawiczej wywołanej reumatyzmem konsultacje z reumatologami są kluczowe. W przypadku zmian sklerotycznych czasami konieczne są interwencje chirurgiczne.
Zaburzenia hiperkinetyczne u dzieci rokowanie zapobieganie
Prognoza dla wielu hiperkinez, zwłaszcza tych wynikających z chorób genetycznych lub anomalii rozwojowych, często jest niepomyślna. Stan pacjenta zależy od ciężkości choroby podstawowej. Zaburzenia ruchowe mogą prowadzić do znacznego pogorszenia funkcji poznawczych i głębokiej niepełnosprawności. Niektóre hiperkinezy jednak dobrze reagują na leczenie. Specyficzne środki zapobiegawcze nie zostały opracowane, ale zaleca się monitorowanie wszelkich zmian w zachowaniu dziecka i szybkie zgłaszanie ich specjaliście. Ważne jest również zapobieganie urazom, zaburzeniom hemodynamicznym i chorobom zakaźnym centralnego układu nerwowego.
Katalog chorób