Wodniak powrózka nasiennego to torbiel zlokalizowana pomiędzy błonami powrózka nasiennego, wypełniona płynem surowiczym. Wielkość tej struktury (od 2-3 mm do 8-10 cm) jest związana z objawami pacjenta. Małe torbiele mogą nie dawać żadnych objawów, natomiast większe mogą powodować dyskomfort w mosznie, nasilający się po wysiłku fizycznym, uczucie pełności moszny oraz ból podczas stosunku.
Wodniak powrózka nasiennego może wystąpić u mężczyzn w każdym wieku. Może być wrodzony lub nabyty (proporcja 2:3) i stanowi około 7-10% wszystkich dolegliwości dotyczących moszny. Powrózek nasienny składa się z nasieniowodów, struktur naczyniowych, limfatycznych i nerwowych, otoczonych luźną tkanką łączną. Palpacja pozwala wyczuć go, jako zaokrąglony, elastyczny sznur o długości 2-2,5 cm. Torbiel nie jest związana z jądrem i nie wpływa na produkcję nasienia, o ile krążenie krwi w obszarze jest zachowane. Niezapalny wodniak powrózka nasiennego jest wypełniony przezroczystym, żółtawym płynem.
Przyczyny wodniaka powrózka nasiennego:
Wrodzony wodniak powrózka nasiennego u noworodków może być spowodowany dysembriogenezą, czyli nieprawidłowym zrostem określonych warstw podczas rozwoju płodowego. Wpływ na to mogą mieć choroby zakaźne matki w czasie ciąży, narażenie na toksyny oraz stosowanie pewnych leków.
Nabyte przyczyny to:
-
Urazy i operacje. Zabiegi takie jak wazektomia, operacja żylaków powrózka nasiennego czy wodniaka mogą prowadzić do powstawania torbieli. Uszkodzenie naczyń krwionośnych i limfatycznych może zakłócić prawidłowy odpływ płynów. Blizny po urazach moszny mogą dodatkowo utrudniać ten odpływ.
-
Choroby urologiczne. Wodniak powrózka nasiennego może być skutkiem stanów zapalnych w układzie moczowo-płciowym, takich jak zapalenie najądrza, zapalenie jąder czy infekcje o różnej etiologii. W niektórych przypadkach, torbiel może być wtórnym objawem rozwijającego się nowotworu, który uciska okoliczne naczynia, zakłócając krążenie.
W procesie powstawania wrodzonego wodniaka powrózka nasiennego kluczową rolę odgrywa nieprawidłowe cofanie się warstwy pochwowej otrzewnej spowodowane nieprawidłowościami podczas rozwoju płodowego. U większości noworodków kanał ten zamyka się przed urodzeniem, przekształcając się w więzadło. U pewnej grupy dzieci proces ten trwa aż do 1,5 roku życia. Wodniak powrózka nasiennego wynika z gromadzenia się płynu spowodowanego przez niepełne lub całkowite niezamknięcie kanału, brak resorpcji ściany wyrostka pochwy oraz niedorozwinięcie się systemu limfatycznego.
Jeśli chodzi o nabyty wodniak powrózka nasiennego, jego pojawienie się jest wynikiem stanu zapalnego lub urazu, które zakłócają krążenie krwi i limfy z powodu powstawania zrostów. Zaburzony odpływ limfy i krwi z okolicy pachwiny prowadzi do gromadzenia się wydzieliny, która rozciąga ścianę powrózka nasiennego, tworząc torbiel.
Wodniak powrózka nasiennego może być wrodzony (pierwotny) lub nabyty (wtórny, objawowy). Wyróżniamy wodniak powstały gwałtownie (np. z powodu urazu lub ostrego zapalenia) oraz przewlekły (który pojawia się np. 5-7 tygodni po zapaleniu spowodowanym przez grzyby, czy zapaleniu jąder). Klasyfikacja etiologiczna uwzględnia przyczynę jego powstania: uraz, błąd podczas procedury medycznej, limfostaza itp. Wodniak może być jednostronny lub obustronny. Ważnym aspektem jest ocena procesu cofania się wyrostka pochwowego otrzewnej:
-
Brak całkowitego zamknięcia. Powoduje to wodniak łączący jądro i pępowinę. W pozycji leżącej część płynu przemieszcza się do otrzewnej, co sprawia, że wodniak staje się mniej napięty.
-
Częściowe zamknięcie kanału. Zamknięcie jego dalszej części i brak zamknięcia w części bliższej prowadzi do powstania wodniaka powrózka nasiennego.
-
Częściowe zamknięcie w odcinkach dystalnym i proksymalnym. Ta nieprawidłowość prowadzi do powstania niekomunikującego się wodniaka powrózka nasiennego lub torbieli. Pozycja ciała nie wpływa na jego kształt ani objętość. Wzrost jest typowy w przypadku zastoju krwi w miednicy oraz podczas okresu dojrzewania.
-
Brak zamknięcia w odcinku dystalnym. Takie nieprawidłowe cofanie się wyrostka pochwowego prowadzi do powstania wodniaka jądra.