Choroba
Stan przedrzucawkowy to komplikacja występująca podczas ciąży, która może pojawiać się po 20 tygodniu. Jego główne objawy to podwyższone ciśnienie tętnicze, białko w moczu oraz obrzęki.
Podłożem tego stanu jest nieprawidłowe działanie naczyń krwionośnych. Naukowcy uważają, że przyczyną jest niewłaściwa integracja kosmków kosmówkowych z tętnicami spiralnymi macicy. Nieprawidłowy rozwój łożyska sprawia, że pewna ilość komórek mięśni gładkich zatrzymuje się w naczyniach macicy – co nie jest typowe dla zdrowej ciąży. W obliczu różnych bodźców, te komórki mogą kurczyć się, co prowadzi do miejscowego niedotlenienia łożyska.
W rezultacie, naruszone jest odżywianie płodu, co aktywuje mechanizmy kompensacyjne. Skutkiem jest skurcz naczyń w różnych częściach organizmu kobiety, najbardziej odczuwalny w nerkach, siatkówce i mózgu. W związku z tym występują zakłócenia w przepływie krwi oraz zwiększone ryzyko powstawania zakrzepów. Ostatecznie, płód doświadcza niedotlenienia i opóźnienia w wzroście. Ta sieć powiązanych reakcji objawia się jako typowe symptomy gestozy.
Mimo wielu badań, dokładne przyczyny stanu przedrzucawkowego pozostają nieznane. Istnieją przypuszczenia, że kluczowy wpływ ma oddziaływanie na organizm matki obcych (pochodzących od ojca) komponentów zapłodnionej komórki jajowej. Ważną rolę odgrywają także zaburzenia interakcji między układem nerwowym a narządami wewnętrznymi. Osoby z problemami trawiennymi, wątrobowymi oraz zaburzeniami astenowegetatywnymi są bardziej narażone na wczesne objawy zatrucia ciążowego. Na rozwój choroby wpływają również czynniki psychologiczne takie jak negatywne emocje, lęk o przebieg ciąży, konflikty rodzinne czy nieprzygotowanie do ciąży.
W łagodniejszych przypadkach stan przedrzucawkowy objawia się ona nadwrażliwością na zapachy oraz sporadycznymi nudnościami i wymiotami, zwykle na czczo. Jeśli jednak wymioty są częstsze, apetyt maleje, a występują zaburzenia smaku oraz nadmierne wydzielanie śliny, wtedy wczesna gestoza wymaga interwencji medycznej.
Stan przedrzucawkowy, preeklampsja, gestoza, zatrucie ciążowe objawy
Wczesnym objawem stanu przedrzucawkowego jest obrzęk, który objawia się zatrzymaniem płynów w organizmie i utrzymującym się opuchlizną. Na początku obrzęki są często subtelne i można je zauważyć dopiero wtedy, gdy kobieta nagle zaczyna przybierać na wadze, przekraczając 300 gramów tygodniowo, lub kiedy opuchlizna pojawia się nierównomiernie. Rozwinięcie się wyraźnego i oczywistego obrzęku stanowi podstawę do klasyfikacji etapów opuchlizny:
I etap opuchlizny – obrzęk nóg (stóp i kostek)
II etap opuchlizny - obrzęk nóg i przedniej ściany brzucha
III etap opuchlizny - obrzęk nóg, brzucha, ramion i twarzy IV etap opuchlizny – ogólny, powszechny obrzęk.
Obrzęk w stanie przedrzucawkowym rozwija się na skutek ograniczonej ilości wydalanego moczu i zatrzymania płynów w organizmie. Obrzęk początkowo pojawia się na kostkach, a następnie rozprzestrzenia się ku górze. Czasami równocześnie pojawia się opuchlizna twarzy. Rano obrzęk jest mniej widoczny, ponieważ w nocy płyn równomiernie rozkłada się po wszystkich tkankach. W ciągu dnia opuchlizna schodzi ku kończynom dolnym i podbrzuszu.
W przypadku umiarkowanego obrzęku ogólny stan zdrowia i samopoczucie ciężarnych kobiet zazwyczaj nie są istotnie pogorszone. Jednak w przypadku ciężkiego obrzęku kobiety mogą skarżyć się na uczucie zmęczenia, ciężkości nóg i pragnienie. W miarę rozwoju stanu przedrzucawkowego obrzęk można zdiagnozować poprzez badanie kliniczne, regularne kontrolowanie masy ciała kobiety oraz pomiar ilości wydalanego moczu. Wzrost masy ciała powyżej normy i ujemna diureza (kiedy ilość spożytego płynu przewyższa ilość wydalanego moczu) sugerują rozwinięcie się obrzęków w gestozie.
Nefropatia u ciężarnych kobiet z stanem przedrzucawkowym charakteryzuje się obecnością trzech głównych objawów: obrzękiem, nadciśnieniem tętniczym (wysokim ciśnieniem krwi) i obecnością białka w moczu. Już sama obecność dowolnych dwóch z tych objawów jest wystarczająca do zdiagnozowania nefropatii. Rozwój nefropatii w czasie gestozy zazwyczaj poprzedza pojawienie się obrzęku ciążowego. Wzrost ciśnienia krwi do poziomu 135/85 mm Hg i wyżej uważa się za oznakę nefropatii. W przypadku stanu przedrzucawkowego istotne jest również porównanie początkowych danych dotyczących ciśnienia krwi przed ciążą oraz w pierwszej połowie ciąży.
Wzrost ciśnienia krwi u ciężarnych kobiet uważa się za chorobowy, jeśli wartość ciśnienia skurczowego wzrasta o 30 mm Hg i więcej w porównaniu do wartości początkowych, a ciśnienie rozkurczowe wzrasta o 15 mm Hg i więcej. Szczególnie istotnym wskaźnikiem stanu przedrzucawkowego jest wzrost ciśnienia rozkurczowego, który wskazuje na obniżone krążenie włośniczkowe i niedotlenienie płodu.
Rozwój groźnych powikłań w czasie stanu przedrzucawkowego, takich jak krwawienia, przedwczesne oddzielenie łożyska i śmierć płodu, jest wynikiem nie tyle wysokiego ciśnienia krwi, co jego gwałtownych wahaniach. Obecność białka w moczu podczas gestozy jest wskaźnikiem postępu nefropatii. W tej sytuacji dzienne wydalanie moczu przez ciężarną kobietę spada do 500-600 ml lub mniej. Im mniejsza ilość moczu i dłużej trwająca nefropatia, tym gorsze prognozy dotyczące przebiegu i wyniku ciąży.
Dodatkowo, połączenie stanu przedrzucawkowego z innymi schorzeniami, takimi jak nadciśnienie tętnicze, zapalenie nerek, wady serca itp., może prowadzić do jeszcze poważniejszych komplikacji, takich jak stan przedrzucawkowy. To z kolei może prowadzić do niewydolności nerek, krwawień, przedwczesnego porodu, niedotlenienia i niedożywienia płodu, a nawet do martwicy noworodka oraz śmierci wewnątrzmacicznej płodu. W diagnostyce stanu przedrzucawkowego istotne znaczenie ma także ocena naczyń dna oka, która odzwierciedla stan krążenia mózgowego.
Stan przedrzucawkowy, który rozwija się w trakcie ciąży charakteryzuje się przede wszystkim zaburzeniami krążenia w ośrodkowym układzie nerwowym. Objawy nefropatii na tym etapie gestozy obejmują bóle głowy, uczucie ciężkości w tylnej części głowy, ból w prawym podżebrzu i okolicy nadbrzusza, nudności oraz częste wymioty. Często występują także zaburzenia pamięci, senność lub bezsenność, drażliwość, apatia oraz problemy z widzeniem, takie jak uczucie zasłony, mgły, migotanie plamek przed oczami. Te objawy sugerują na zaburzenia krążenia mózgowego oraz uszkodzenia siatkówki oka. Dodatkowo, często pojawiają się bóle w nadbrzuszu i w okolicy prawego podżebrza, które wynikają z drobnych krwawień w ścianach żołądka i wątroby.
Główne wskaźniki charakteryzujące stan przedrzucawkowy u ciężarnych kobiet to:
-
Ciśnienie krwi wynoszące 160/110 mm Hg lub wyższe.
-
Wydalanie białka z moczem w ilości 5 g lub więcej dziennie.
-
Diureza (ilość wydalanego moczu) mniejsza niż 400 ml.
-
Zaburzenia wzroku i funkcji mózgu.
-
Wymioty i nudności.
-
Zmniejszenie liczby płytek krwi i zaburzenia krzepnięcia krwi.
-
Dysfunkcja wątroby.
Najbardziej niebezpiecznym objawem gestozy u ciężarnych kobiet jest rzucawka. Rzucawka charakteryzuje się nasileniem objawów nefropatii i stanu przedrzucawkowego, a także napadami drgawkowymi, które prowadzą do utraty świadomości. W przypadku rzucawki, napady drgawkowe mogą być wywoływane przez bodźce zewnętrzne, takie jak silny ból, hałas, jasne światło lub stres. Atak drgawkowy trwa zazwyczaj 1-2 minuty i rozpoczyna się od drgań mięśni powiek i twarzy, a następnie obejmuje mięśnie kończyn i całe ciało. Podczas ataku, wzrok zamarza, źrenice kurczą się pod unoszącą się powieką, kąciki ust opadają, a palce zaciskają się w pięści.
Po około 30 sekundach pojawiają się drgawki toniczne, które charakteryzują się napięciem mięśni ciała, wygięciem kręgosłupa w łuk, odchyleniem głowy do tyłu, zaciskaniem szczęki oraz sinieniem skóry. W wyniku tych drgań dochodzi do zatrzymania oddechu i utraty przytomności. W tym momencie może wystąpić krwawienie w mózgu i śmierć ciężarnej kobiety.
Po kolejnych 10-20 sekundach pojawiają się drgawki kloniczne, podczas których pacjentka nadal drży i porusza rękami oraz nogami, jakby skakała w łóżku. Po 30 sekundach do 1,5 minuty, na końcu ataku, drgawki słabną i ustają, pojawia się chrapliwy oddech i piana z ust. Często w wyniku ugryzienia języka podczas napadu, piana może być poplamiona krwią. Po kolejnych 30 sekundach oddychanie wraca do normy, skóra staje się różowa, a źrenice zwężają się. Po odzyskaniu przytomności pacjentka zazwyczaj nie pamięta ataku, ale odczuwa ogólne osłabienie i ból głowy. Wszystko to sprawia, że pacjentka jest podatna na kolejne napady, które mogą być wywoływane przez różne czynniki drażniące, takie jak zastrzyki, głośne rozmowy, badania lub ból.
Rzucawka w czasie ciąży jest poważnym zagrożeniem zarówno dla życia matki, jak i płodu. Może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak krwotok w mózgu, obrzęk mózgu i płuc, odwarstwienie siatkówki, odklejenie łożyska, krwawienia w nerkach i wątrobie, a nawet śpiączka. W przypadku gestozy, rozwój postaci rzucawki bez napadów drgawkowych również stanowi poważne zagrożenie, ponieważ może prowadzić do wystąpienia nagle rozwijającej się śpiączki na tle wysokiego ciśnienia krwi. Ważne jest również odróżnienie rzucawki w czasie ciąży od napadu padaczkowego, który charakteryzuje się wcześniejszymi epizodami padaczki, prawidłowymi wynikami badań moczu i ciśnienia krwi oraz występowaniem padaczki przed napadem drgawkowym.
Stan przedrzucawkowy, preeklampsja, gestoza, zatrucie ciążowe rozpoznanie
Diagnoza późnej gestozy jest kluczowa dla dokładnej oceny stanu zdrowia matki i płodu. Proces ten obejmuje różnorodne metody diagnostyczne, takie jak:
-
Badanie ultrasonograficzne płodu, łożyska i pępowiny z zastosowaniem techniki USG Dopplera. To badanie pozwala na wykrycie ewentualnych zaburzeń hemodynamicznych oraz zespołu zatrzymania płodu.
-
Ogólne kliniczne badanie krwi, mające na celu wykluczenie anemii i niedoboru płytek krwi.
-
Ogólna kliniczna analiza moczu, która ma na celu wykluczenie ewentualnych chorób nerek i wstępne określenie poziomu białka w moczu.
-
Koagulogram, służący identyfikacji ewentualnych zaburzeń krzepnięcia krwi.
-
Monitorowanie ilości białka wydalającego się z moczem przez 24 godziny, co pozwala na oszacowanie ewentualnego białkomoczu.
-
Analiza biochemiczna surowicy krwi, aby ocenić funkcjonowanie nerek i wątroby.
-
Elektrokardiografia, mająca na celu ocenę stanu czynności serca matki.
-
Ocena dna oka, określenie ostrości wzroku oraz konsultacja z okulistą w celu wykluczenia ewentualnych problemów ze wzrokiem.
Stan przedrzucawkowy, preeklampsja, gestoza, zatrucie ciążowe leczenie
Podstawowe zasady leczenia powstającej gestozy to: hospitalizacja i przestrzeganie środków medycznych i ochronnych, eliminowanie zaburzeń w funkcjonowaniu ważnych narządów i układów, ostrożny i szybki poród. Ambulatoryjne leczenie stanu przedrzucawkowego jest dozwolone tylko w przypadku obrzęku I stopnia. Kobiety w ciąży z ciężką gestozą (nefropatia, stan przedrzucawkowy, rzucawka) hospitalizowane są w szpitalach z oddziałem intensywnej terapii i oddziałem dla wcześniaków . W szczególnie ciężkich przypadkach gestozy wskazane jest wcześniejsze przerwanie ciąży.
Środki lecznicze w przypadku zatrucia ciążowego mają na celu zapobieganie i leczenie powikłanej ciąży i zaburzeń wewnątrzmacicznych płodu ( niedotlenienie , niedożywienie i opóźnienie rozwoju) poprzez normalizację:
-
Aktywność ośrodkowego układu nerwowego;
-
Krążenie, krzepliwość, lepkość krwi;
-
Procesy metaboliczne;
-
Stan ściany naczyń;
-
Wskaźniki ciśnienia krwi;
-
Metabolizm wody i soli.
Czas trwania leczenia zatrucia ciążowego zależy od nasilenia jej objawów. Przy łagodnym stopniu nefropatii hospitalizację prowadzi się przez co najmniej 2 tygodnie, w stopniu umiarkowanym - przez 2-4 tygodnie, biorąc pod uwagę stan płodu i kobiety w ciąży, po czym następuje wypis na obserwację w poradni przedporodowej . Ciężkie postacie gestozy (nefropatia, stan przedrzucawkowy i rzucawka) leczone są w szpitalu pod nadzorem resuscytatorów aż do porodu. Wczesny poród z powodu gestozy jest wskazany w przypadku uporczywej nefropatii o umiarkowanym nasileniu, jeśli efekt leczenia nie ustąpi w ciągu 7-10 dni, ciężkie formy gestozy w przypadku niepowodzenia działań intensywnej terapii przez 2-3 godziny, nefropatia, której towarzyszy opóźniony rozwój i wzrost płodu podczas leczenia, rzucawka i jej powikłania. Samodzielny poród w czasie zatrucia ciążowego u kobiety ciężarnej jest dopuszczalny, jeśli stan matki rodzącej jest zadowalający, terapia jest skuteczna, a na podstawie wyników monitorowania kardiologicznego i badań ultrasonograficznych nie stwierdza się wewnątrzmacicznych zaburzeń rozwoju płodu. Ujemna dynamika stanu kobiety ciężarnej z gestozą (podwyższone ciśnienie krwi, obecność objawów mózgowych, zwiększone niedotlenienie płodu) stanowi wskazanie do porodu chirurgicznego.
Stan przedrzucawkowy, preeklampsja, gestoza, zatrucie ciążowe rokowanie zapobieganie
Czynnikami predysponującymi do rozwoju gestozy są: predyspozycja dziedziczna, przewlekła choroba narządów wewnętrznych u kobiety ciężarnej (nerki, serce, wątroba, naczynia krwionośne), konflikt Rh, ciąża mnoga, duży płód, ciąża u kobiety powyżej 35 roku życia . Profilaktykę gestozy u kobiet z czynnikami ryzyka należy prowadzić od początku drugiego trymestru ciąży. Aby zapobiec rozwojowi zatruciu ciążowemu u kobiet w ciąży, zaleca się zorganizowanie racjonalnego schematu odpoczynku, odżywiania, aktywności fizycznej i przebywania na świeżym powietrzu. Nawet przy prawidłowym rozwoju ciąży konieczne jest ograniczenie spożycia płynów i soli, szczególnie w drugiej połowie. Ważnym elementem zapobiegania gestozie jest prowadzenie ciąży przez cały okres: wczesna rejestracja, regularne wizyty, monitorowanie masy ciała, ciśnienia krwi, badań laboratoryjnych moczu itp. Przepisywanie leków profilaktycznych w przypadku gestozy zależy od współistniejących chorób i przeprowadza się według indywidualnych wskazań.
Dlaczego późna gestoza stanowi zagrożenie
Późna gestoza, zwana również późnym zatruciem ciążowym, rozwija się w drugiej połowie ciąży, po 20 tygodniu, charakteryzując się obrzękiem, podwyższonym ciśnieniem krwi oraz obecnością białka w moczu. Przyczyny tego powikłania nie są w pełni zrozumiane, jednak według jednej z aktualnych teorii, rozwój późnej gestozy może być związany z produkcją przez organizm matki przeciwciał immunologicznych, które reagują negatywnie na komórki rozwijającego się płodu. Te przeciwciała wpływają negatywnie na struktury naczyń krwionośnych, głównie w małych nerkach i łożysku. W efekcie dochodzi do zwężenia tych naczyń, co prowadzi do spowolnienia przepływu krwi i tworzenia się mikrozakrzepów, które zakłócają krążenie krwi w naczyniach dostarczających krew do ważnych narządów.
Skurcze naczyń krwionośnych i zmiany w ich strukturze prowadzą do pojawienia się obrzęków, podwyższenia ciśnienia krwi oraz upośledzenia funkcji nerek i łożyska. W rezultacie rozwija się niewydolność łożyska, co ma negatywny wpływ na wzrost i rozwój płodu, a także zwiększa ryzyko niedotlenienia. Im wcześniej pojawią się objawy późnej gestozy, tym groźniejsza staje się sytuacja zarówno dla matki, jak i dla płodu.
Katalog chorób