Refluks żołądka, choroba refluksowa przełyku objawy leczenie

refluks
Choroba

 

Refluks żołądka inna choroba refluksowa przełyku lub refluks żołądkowo-przełykowy (GERD - gastroesophageal reflux disease).

Choroba refluks żołądka jest przewlekłą, nawracającą chorobą charakteryzującą się samoistnym i regularnie nawracającym cofaniem się treści żołądkowej lub dwunastniczej do przełyku. Problem tkwi w nadmiernej relaksacji dolnego zwieracza przełyku (lower esophageal sphincter - LES) odcinka przełyku tuż nad żołądkiem, w którym panuje wyższe ciśnienie zabezpieczające przed zarzucaniem kwaśnej treści żołądkowej. Procesowi patologicznemu towarzyszą różne zmiany morfologiczne błony śluzowej przełyku, które obfitują w objawy pozaprzełykowe i przełykowe. W przypadku braku szybkiego leczenia refluksu możliwe są powikłania, takie jak gruczolakorak przełyku, zwężenie przełyku, krwawienie wewnętrzne lub wrzody.

 

Czynniki ryzyka rozwoju refluksu żołądkowo-przełykowego:
 

  • choroby żołądka i dwunastnicy, takie jak przewlekłe zapalenie żołądka i dwunastnicy, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, które spowalniają opróżnianie żołądka i przemieszczanie się mas pokarmowych do jelit;

  • zaburzenia autonomicznej regulacji nerwowej;

  • naruszenie reżimu i jakości żywności, przejadanie się, nadużywanie tłustych potraw;

  • nadwaga;

  • przyjmowanie niektórych leków;

  • alergia pokarmowa;

  • palenie, nadmierne spożywanie alkoholu;

  • obecność ognisk przewlekłej infekcji;

  • stres;

  • nadmierna aktywność fizyczna;

  • zaparcia;

  • długi pobyt w pochylonej pozycji;

  • ciąża.

Rozwojowi choroby związanej z refluksem żołądkowo-przełykowym sprzyjają: niezdrowy tryb życia, niezrównoważona dieta (nadmiar tłustych potraw), picie dużej ilości kwaśnych soków owocowych, czekolady, kawy, alkoholu, otyłość, palenie tytoniu. Również ciąża może powodować początek choroby z predyspozycją.

 

Objawy kliniczne refluksu żołądkowo-przełykowego 

Objawy kliniczne refluksa dzielą się na objawy przełykowe i pozaprzełykowe. Objawy refluksa obejmują objawy przełykowe (zgagę, regurgitacje, dysfagię, uczucie globusa, niekardiologiczny ból w klatce piersiowej, dyspepsję - niestrawność) oraz objawy refluksa pozaprzełykowe ( czkawkę, kaszel, chrypkę ).

 

Objawy przełykowe refluksu żołądkowo-przełykowego 

Zgaga „Uczucie pieczenia od żołądka lub dolnej części klatki piersiowej do szyi”. W przypadku ciężkiej zgagi uczucie to może rozprzestrzenić się na boczną klatkę piersiową i szyję, docierając do żuchwy. Zgadze może towarzyszyć uczucie „zawijania się do gardła ciepłej fali” związane z cofaniem się treści żołądkowej. Zgaga może pojawić się lub nasilić podczas pochylania się do przodu, wysiłku, leżenia i po posiłku. W pozycji stojącej, połykając ślinę, popijając kilka łyków wody lub przyjmując leki zobojętniające sok żołądkowy, jej intensywność może się zmniejszyć.

Regurgitacja (lub ulewanie) to bierny ruch treści żołądkowej do przełyku, a następnie do jamy ustnej. Regurgitacje to cofanie się treści pokarmowej do jamy ustnej i na zewnątrz. Potocznie są nazywane ulewaniem. Ulewanie jest naturalnym objawem związanym z cofaniem się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Ma to związek z obniżonym napięciem mięśnia dolnego zwieracza przełyku. Często towarzyszy mu uczucie kwaśnego lub gorzkiego smaku w ustach. Jest wywoływany lub zaostrzany przez poziomą pozycję ciała, pochylenie tułowia lub wzrost ciśnienia w jamie brzusznej. Cofanie się może prowadzić do wyrzucenia treści do dróg oddechowych (aspiracji) i prowadzić do rozwoju zapalenia krtani, kaszlu, astmy i zapalenia płuc. Odbijanie jest jednym z wariantów niedomykalności. Głównym składnikiem nie jest zawartość żołądka, ale powietrze. Może być również gorzki lub kwaśny. Dysfagia uczucie „zablokowania” pokarmu po połknięciu i przejściu przez przełyk. W początkowych stadiach choroby dysfagia występuje z powodu naruszenia funkcji motorycznej przełyku i jest przerywana.

Ponadto objawy choroby obejmują ból i dyskomfort w okolicy nadbrzusza, ból w klatce piersiowej, za mostkiem.

 

Pozaprzełykowe objawy refluksu żołądkowo-przełykowego 

Objawy chorób sąsiednich narządów, które mogą być wywołane refluksem:

  • Objawy sercowe refluksa (ból po lewej stronie klatki piersiowej, nieprawidłowy rytm serca) mogą być wywołane przez refluks, nadmierną ruchliwość przełyku. W przeciwieństwie do dławicy piersiowej bóle te mają kilka cech, noszą palący odcień, mają lokalizację zamostkową bez napromieniania, są spowodowane przyjmowaniem pokarmu, pojawiają się, gdy zmienia się pozycja ciała i ustępują po zastosowaniu leków zmniejszających kwasowość.

  • Objawy płucne refluksa (kaszel, napady astmy) są związane z podrażnieniem nerwu błędnego i pojawieniem się skurczu oskrzeli lub połknięciem treści żołądka do oskrzeli podczas zarzucania i rozwoju przewlekłego zapalenia oskrzeli, nawracającego zapalenia płuc, astmy oskrzelowej i zwłóknienia płuc.

  • Objawy laryngologiczne refluksa (chrypka i załamania głosu, dysfonia, ból gardła, szyi, nadmierne ślinienie) są związane z zapaleniem tylnej ściany krtani, gardła, rozwojem przewlekłego zapalenia krtani, zapalenia gardła.

  • Objawy stomatologiczne refluksa (pieczenie języka, policzków, zaburzenia smaku, próchnica) spowodowane są utlenianiem śliny w jamie ustnej, uszkodzeniem błony śluzowej oraz demineralizacją szkliwa zębów.

  • Żołądek (szybka sytość, pełność, wzdęcie żołądka, nudności, wzdęcia, wzdęcia).

 

Opcje przebiegu choroby refluksowej żołądka

Klasyczny wariant choroby objawia się kombinacją zgagi, której częstotliwość i intensywność pokrywa się z intensywnością zapalenia i zarzucania. Częściej zaostrzenia występują 1-2 razy w roku, ale może również wystąpić rzadko nawracający wariant przebiegu choroby z zaostrzeniami 1 raz na 2-3 lata.

Powikłania refluksu obejmują erozyjną i wrzodziejącą odmianę choroby, ponieważ na jej tle dochodzi do krwawienia i perforacji przełyku. zwężenie przełyku jest również poważnym powikłaniem refluksa żołądkowo-przełykowego.Cechy GERD u młodych ludzi

U osób młodych (do 30 roku życia) w obrazie klinicznym dominuje ból i dysfagia. Ponadto rozwój choroby często łączy się z dysfunkcją autonomicznego układu nerwowego.

Objawy refluksa żołądkowo-przełykowego u osób starszych

Natomiast u osób starszych częściej występuje bezobjawowy lub skąpoobjawowy przebieg refluksa. Wśród dolegliwości dominuje zgaga, do której w miarę postępu choroby dodaje się ból, gdy pokarm przechodzi przez przełyk. Czasami te bóle w klatce piersiowej przypominają bóle związane z chorobą niedokrwienną serca.

 

Objawy refluksa żołądkowo-przełykowego  u osób otyłych

U większości osób ze zwiększoną masą ciała na pierwszy plan wysuwają się dolegliwości związane z dysfagią. Dysfagia – termin medyczny określający utrudnione przechodzenie pokarmu z jamy ustnej przez przełyk do żołądka. Wyróżnia się dwa typy dysfagii: dysfagię ustno-gardłową (górną, przedprzełykową) – trudności w przełykaniu związane z zaburzeniem przechodzenia pokarmu do przełyku, dysfagię przełykową (dolną) – trudności w przechodzeniu kęsów pokarmowych przez przełyk. Tylko jedna trzecia osób otyłych z refluksem ma bóle w klatce piersiowej, a mniej niż jedna czwarta ma zgagę. Wynika to z faktu, że na tle otyłości zaburzona jest funkcja motoryczno-ewakuacyjna żołądka i zmniejsza się wydzielanie żołądkowe.

Refluks żołądkowo-przełykowy i astma oskrzelowa mają wyraźne, wzajemnie zaostrzające się działanie. Podrażnienie błony śluzowej przełyku kwaśną treścią żołądka powoduje skurcz oskrzeli, a mikroaspiracja kwasu solnego do dróg oddechowych może dodatkowo pogorszyć sytuację. Z kolei obecność astmy oskrzelowej prowadzi do zmniejszenia napięcia przełyku oraz częstszego występowania zarzucania i zgagi. Dlatego tak wzajemny, obciążający wpływ wymaga intensywniejszego leczenia obu schorzeń.

Izolacja takiej kombinacji chorób w osobnym wariancie wynika z faktu, że istnieje interakcja między blokerami wydzielania żołądkowego a lekami przeciwpłytkowymi / przeciwzakrzepowymi. W wyniku tej interakcji działanie leku może ulec zmniejszeniu, co natychmiast pogarsza przebieg choroby niedokrwiennej.

 

Diagnostyka refluksa żołądkowo-przełykowego 

Do diagnozowania refluksa żołądkowo-przełykowego stosuje się różne metody. Główną metodą jest metoda endoskopowa - pozwala potwierdzić obecność refluksowego zapalenia przełyku, ocenić jego nasilenie. Analiza histologiczna biopsji błony śluzowej przełyku dostarcza dodatkowych informacji o stopniu zmian dystroficznych w warstwie nabłonka.

Radiografia kontrastowa przełyku pozwala zidentyfikować refluks jako taki, to znaczy umożliwić wnikanie kontrastu z żołądka do przełyku. Badanie rentgenowskie przełyku może również wskazywać na obecność przepukliny rozworu przełykowego, zwężenia przełyku, rozlanego skurczu przełyku przepony.

Manometria przełyku (esophagomanometry) - pozwala ocenić kurczliwość przełyku, zbadać wskaźniki ruchu jego ściany i aktywność zwieraczy przełyku. Manometria przełyku to badanie diagnostyczne, stosowane w gastroenterologii, polegająca na wprowadzeniu przez nos do żołądka wielokanałowego cewnika, który umożliwia pomiar ciśnienia (napięcia) na wysokości górnego i dolnego zwieracza przełyku oraz w obrębie mięśniówki przełyku. Napięcie w obrębie zwieraczy mierzy się w trakcie powolnego wycofywania cewnika, natomiast w obrębie przełyku - w trakcie połykanie małych porcji wody. 

 

Leczenie choroby refluksowej przełyku

Jednym z ważnych warunków skutecznego leczenia refluksa żołądka jest korekta żywieniowa i zmiany stylu życia, ważne są zarówno charakter żywności, jak i jej ilość oraz dieta:

  • Należy unikać pokarmów, które podrażniają przełyk lub zwiększają gaz.

  • Konieczne jest skorygowanie ilości jedzenia, odmowa jedzenia przed snem lub w nocy.

  • Rzucenie palenia, utrata wagi, rezygnacja z noszenia ciasnych ubrań, pasów, gorsetów podnoszących ciśnienie w jamie brzusznej jest bardzo ważne.

Leczenie farmakologiczne refluksa żołądkowo-przełykowego musi być kompleksowe i obejmować kilka grup leków:

  • leki na refluks neutralizujące kwas solny wytwarzany w żołądku (leki zobojętniające);

  • leki na refluks zmniejszające wydzielanie żołądkowe (inhibitory pompy protonowej lub blokery H2-histaminowe);

  • leki na refluks normalizujące ton i ruchliwość przełyku i żołądka (prokinetyka);

  • gdy refluks łączy się z dyskinezą dróg żółciowych, do terapii dodaje się preparaty kwasu ursodeoksycholowego.

Zgodnie ze wskazaniami lekarza prowadzącego leczenie refluksa, pacjenci mogą przejść sesję magneto-laserową, CMT-forezę, nakłucie laserowe i inne, a także można zalecić leczenie uzdrowiskowe.

Przy niskiej produktywności leczenia zachowawczego, nasileniu objawów klinicznych i rozwoju powikłań zaleca się leczenie operacyjne.

Endoskopowe leczenie refluksa żołądkowo-przełykowego 

Leczenie endoskopowe refluksa proponuje się pacjentom z przełykiem Barretta z progresją zmian morfologicznych błony śluzowej przełyku (metaplazją nabłonkową). Przeprowadza się koagulację argonowo-plazmową błony śluzowej. Ta interwencja jest zawsze jednym z etapów programu leczenia, obejmującym korektę medyczną, interwencję endoskopową i, jeśli to konieczne, operację.

Chirurgiczne leczenie choroby refluksowej przełyku żołądka

W przypadkach, gdy przyczyną refluksa jest stała lub przesuwna przepuklina rozworu przełykowego, wykonuje się operacje mające na celu jej wyeliminowanie. Przepuklina rozworu przełykowego to schorzenie polegające na zaburzeniu anatomii układu pokarmowego, w wyniku, którego dochodzi do przemieszczenia się części żołądka do klatki piersiowej przez rozwór przepony.  W zależności od swojej wielkości przepuklina może być bezobjawowa lub może powodować cały szereg dolegliwości począwszy od zgagi, kwaśnego odbijania się, cofania się treści pokarmowej do przełyku, bólu w nadbrzuszu i klatce piersiowej do chrypki włącznie.

 

Zapobieganie refluksowi żołądkowo-przełykowemu

W celu zapobiegania rozwojowi refluksa zaleca się kontrolowanie wagi ciała, rzucenie palenia, nadużywanie alkoholu oraz przestrzeganie zdrowej diety.

 

Choroba refluksowa przełyku, refluks żołądkowo-przełykowy, refluks  ICD-10 K21

K21.0     Zarzucanie żołądkowo-przełykowe z zapaleniem przełyku

K21.9     Zarzucanie żołądkowo-przełykowe bez zapalenia przełyku

 

Katalog chorób