Rak wątrobowokomórkowy, pierwotny rak wątroby objawy leczenie

Rak wątrobowokomórkowy, pierwotny rak wątroby, HCC, hepatocellular carcinoma)
Choroba

 

Rak wątrobowokomórkowy lub pierwotny rak wątroby, to agresywny nowotwór wywodzący się z komórek wątroby, głównie hepatocytów. Termin skrótowy HCC, pochodzący od angielskiego "hepatocellular carcinoma", jest powszechnie stosowany jako określenie tego schorzenia. Ten rodzaj nowotworu stanowi od 80 do 90% przypadków pierwotnych nowotworów złośliwych wątroby.

Najczęstszymi czynnikami sprzyjającymi rozwojowi raka wątrobowokomórkowego są:

  • Marskość wątroby, wynikająca często z nadużywania alkoholu, zakażeń wirusem zapalenia wątroby typu B i C (HBV, HCV), hemochromatozy, niedoboru alfa1-antytrypsyny oraz pierwotnej marskości żółciowej wątroby.

  • Niekalkoholowe stłuszczenie wątroby.

  • Cukrzyca i otyłość.

  • Uszkodzenia wątroby wywołane przez aflatoksyny, czyli mikotoksyny produkowane przez szczepy Aspergillus w żywności.

  • Użycie sterydów anabolicznych oraz leków antykoncepcyjnych.

Wspólną cechą tych czynników ryzyka jest ich zdolność do uszkadzania komórek wątroby, zwanych hepatocytami. Wysokie ryzyko zachorowania na raka wątrobowokomórkowego obserwuje się u osób, które jednocześnie nadużywają alkoholu, mają infekcje wirusowe wątroby oraz palą papierosy.

U pacjentów z marskością wątroby rak wątrobowokomórkowy stanowi główną przyczynę zgonów. Szacuje się, że 30% osób z rozpoznaną marskością wątroby zostanie dotkniętych tym nowotworem w ciągu życia.

Do chorób zwiększających ryzyko rozwoju raka wątrobowokomórkowego zalicza się hemochromatozę - dziedziczną chorobę polegającą na nadmiernym wchłanianiu żelaza z pożywienia i jego gromadzeniu w tkankach oraz niedobór alfa1-antytrypsyny - białka produkowanego w wątrobie, które m.in. hamuje działanie elastazy, enzymu uszkadzającego tkankę łączną.

Uszkodzenie hepatocytów wywołane aflatoksynami może prowadzić do mutacji genu p53, kontrolującego naprawę uszkodzonego DNA w komórce. Gdy uszkodzenia są poważne, może to skutkować apoptozą, czyli programowaną śmiercią komórki.

 

Rak wątrobowokomórkowy, pierwotny rak wątroby objawy

Kliniczny obraz tego typu raka cechuje się szybkim pogorszeniem stanu zdrowia pacjenta, znaczną utratą masy ciała oraz postępującym osłabieniem organizmu. Na początkowym etapie choroby pojawiają się uczucie ciężkości oraz ucisku w okolicach nadbrzusza, stały ból w prawym podżebrzu. W miarę postępu choroby, dolegliwości bólowe nasilają się ze względu na rozciąganie osłonki wątroby, przenikanie guza przez błonę surowiczą oraz nacisk na otaczające tkanki i narządy.

Charakterystycznym znakiem jest szybki wzrost rozmiaru wątroby, gdzie jej dolna krawędź może sięgać nawet poziomu pępka. Obecność hepatomegalii, czyli powiększenia wątroby, oraz wyczuwalnej palpacyjnie trwałej, ruchomej masy na jej powierzchni, są stałymi objawami raka wątrobowokomórkowego. Późniejsze objawy to żółtaczka, wodobrzusze oraz poszerzenie widocznych żył brzusznych. Żółtaczka jest skutkiem nacisku guza wątroby na przewód żółciowy wspólny, podczas gdy wodobrzusze wynika z zaburzeń przepływu krwi w układzie żyły wrotnej lub z jej zakrzepicy. Możliwe są także dolegliwości dyspeptyczne, takie jak utrata apetytu, nudności oraz wymioty, a także gorączka.

Większość przypadków raka wątrobowokomórkowego rozwija się w kontekście istniejących chorób wątroby. U pacjentów z marskością wątroby lub wirusowym zapaleniem wątroby, podejrzenie obecności nowotworu złośliwego może wynikać z gwałtownego pogorszenia się stanu zdrowia w krótkim czasie, nasilenia dolegliwości bólowych, postępującego powiększenia wątroby oraz wystąpienia leko opornej na leczenie żółtaczki.

Zależnie od dominujących objawów, można wyróżnić sześć wariantów klinicznego przebiegu raka wątrobowokomórkowego. Najczęściej spotykanym wariantem jest hepatomegalia, w którym głównym objawem jest powiększenie wątroby, jej znaczne zagęszczenie oraz występowanie guzowatości w obszarach dostępnych do palpacji. Pacjenci doświadczają bólu w prawym podżebrzu, promieniującego w kierunku okolicy lędźwi, lekkiej żółtaczki skóry i błon śluzowych oraz gorączki.

Przebieg przypominający marskość charakteryzuje się stopniowym pogorszeniem bez znaczącego wzrostu rozmiaru wątroby. Dolegliwości bólowe są mniej wyraźne, a w większości przypadków rozwija się oporne na terapię wodobrzusze. W tej odmianie guz jest zwykle niewielki, mierzy około trzech centymetrów średnicy, ale mimo to uciska gałęzie żyły wrotnej i znacznie zakłóca przepływ krwi w portalu wątrobowym.

Odmiana torbielowata przypomina hepatomegalię, lecz jej rozwój jest wolniejszy. W trakcie badania MRI wątroby można zaobserwować zaokrąglone formacje jamiste. Wariant typu hepatonekrotycznego (podobnego do ropnia) rozwija się wraz z martwiczymi obszarami nowotworowymi i towarzyszy mu znaczny wzrost temperatury ciała, objawy zatrucia, znaczna hepatomegalia oraz zespół bólowy.

Wariant obturacyjny pojawia się w przypadku ucisku wspólnego przewodu żółciowego i charakteryzuje się wczesnym pojawieniem się żółtaczki, której nasilenie stopniowo wzrasta. W około 10% przypadków rak wątrobowokomórkowy może przybierać postać ukrytą, gdzie pierwsze objawy choroby są wynikiem przerzutów odległych, a w zaawansowanym stadium dochodzi do powiększenia wątroby, żółtaczki i wodobrzusza.

 

Rak wątrobowokomórkowy, pierwotny rak wątroby rozpoznanie

W przypadku podejrzenia choroby wątroby, zazwyczaj pierwszym zalecanym badaniem jest ultrasonografia, która stanowi orientacyjną metodę diagnostyczną. Pozwala ona jedynie na wykrycie ewentualnych zmian w tkance wątroby. W celu potwierdzenia lub wykluczenia charakteru złośliwego tych zmian, konieczne są dodatkowe metody diagnostyczne.

Bardziej zaawansowanymi metodami diagnostycznymi są tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny. Te badania pozwalają na dokładne zobrazowanie guza, umożliwiają ocenę jego wymiarów, położenia, liczby ognisk oraz ewentualnego zajęcia regionalnych węzłów chłonnych i dużych naczyń krwionośnych, a także identyfikację przerzutów na odległe obszary. W niektórych przypadkach, na podstawie wyników badań TK i MRI, możliwe jest wiarygodne rozpoznanie charakteru złośliwego guza, co eliminuje potrzebę dodatkowych procedur diagnostycznych.

Najbardziej precyzyjną metodą określania charakteru złośliwego guza w wątrobie jest biopsja. W trakcie tego badania pobiera się fragment tkanki nowotworowej, który zostaje poddany analizie mikroskopowej w laboratorium. Biopsję wątroby można przeprowadzić za pomocą nakłucia skóry igłą, podczas laparoskopii lub jako część operacji usunięcia guza.

Angiografia, czyli badanie rentgenowskie, polega na wprowadzeniu do naczyń krwionośnych substancji nieprzepuszczającej promieni rentgenowskich. Dzięki temu badaniu możliwe jest ocenienie ukrwienia guza oraz zaplanowanie odpowiedniej strategii operacyjnej. W celu wykrycia przerzutów do kości, wykonywane są również rentgenowskie zdjęcia ukazujące stan kości.

Dodatkowo, przydatne są również badania krwi, takie jak testy na obecność wirusowego zapalenia wątroby, analizy biochemiczne służące ocenie funkcji wątroby i nerek, a także ogólne badania krwi i testy krzepnięcia. Badanie poziomu markerów nowotworowych, w tym alfa-fetoproteiny (AFP), może być pomocne po wykryciu guza złośliwego. To badanie wspomaga określenie planu leczenia, monitorowanie jego skuteczności oraz wykrywanie ewentualnych nawrotów.

 

Rak wątrobowokomórkowy, pierwotny rak wątroby leczenie

W przypadku wykrycia raka wątrobowokomórkowego zalecane jest przeprowadzenie kompleksowego leczenia, które obejmuje zarówno radykalne zabiegi chirurgiczne, jak i terapię farmakologiczną. W chirurgii stosuje się operacje polegające na usunięciu segmentu wątroby (resekcja segmentalna) lub nawet całego płata wątroby (lobektomia). W sytuacji, gdy guz rozprzestrzenił się szeroko, konieczne może być przeszczepienie wątroby. Dla pacjentów z nie więcej niż trzema zmianami o średnicy do 3 centymetrów istnieje opcja podawania etanolu bezpośrednio do guza za pomocą nakłucia skórnego.

Metody termiczne, takie jak radiofrekwencja, termoablacja laserowa oraz termoterapia indukowana falami o wysokiej częstotliwości, mogą również być wykorzystywane do usuwania guza. Dodatkowo, w przypadku raka wątrobowokomórkowego, istnieje możliwość zastosowania embolizacji, czyli wprowadzenia pianki żelatynowej do naczyń krwionośnych, co prowadzi do zablokowania dostępu krwi do guza, a co za tym idzie, jego obumarcia.

Pojawiają się również badania nad nowymi metodami leczenia. W jednym z podejść, substancje kontrastowe, zawierające leki chemioterapeutyczne, są wprowadzane bezpośrednio do guza poprzez tętnicę wątrobową. To pozwala na precyzyjne docieranie leków do komórek nowotworowych. Metoda ta wykazuje skuteczność, zwłaszcza w porównaniu z ogólnoustrojową chemioterapią. Dodatkowo, eksplorowane są także możliwości związane z immunoterapią genetyczną oraz hamowaniem aktywności onkogenów.

 

Rak wątrobowokomórkowy, pierwotny rak wątroby rokowanie zapobieganie 

Pierwotny rak wątroby to schorzenie o niekorzystnym rokowaniu. Prognoza zależy od stopnia różnicowania komórek nowotworowych, charakteru przebiegu choroby oraz terminowości wykrycia. Działania profilaktyczne obejmują eliminację substancji rakotwórczych, zwłaszcza alkoholu – zwłaszcza istotne u osób z uszkodzeniem wątroby wywołanym wirusem. Dodatkowo, szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz prewencja przed infekcją wirusem zapalenia wątroby typu C są kluczowe. Wczesna diagnostyka schorzeń wątroby oraz skuteczne leczenie przewlekłych dolegliwości hepatologicznych również stanowią istotne elementy strategii profilaktycznej.