Przewlekła niewydolność oddechowa objawy leczenie

Choroba

Przewlekła niewydolność oddechowa chronic respiratory failure (CRF) to kompleks chorobowych zmian w organizmie, które rozwijają się zwykle w wyniku trwałego niedoboru tlenu lub nadmiaru dwutlenku węgla we krwi. Ten stabilny i powtarzalny zestaw objawów, występujący w różnych przypadkach niezależnie od ich podłoża przyczynowego, opiera się na swoistej logice patogenetycznej, wykazującej pewne wzorce formacji i dynamiki. Przewlekła niewydolność oddechowa nie kwalifikuje się do tradycyjnej definicji choroby i nie zawsze manifestuje się, jako trudności w oddychaniu zewnętrznym. W szerokim kontekście jest to raczej efekt wtórny, wynikający z częściowej dysfunkcji układu wymiany gazowej w organizmie. Ten wielopoziomowy system jest niezwykle złożony; proces wymiany gazowej, stanowiący podstawę energetyczną życia, przebiega, jako skomplikowana kaskada reakcji biochemicznych i procesów metabolicznych, gdzie nawet najmniejsze zaburzenia w którymkolwiek z ogniw mogą prowadzić do poważnych konsekwencji dla organizmu, jako całości. Biorąc pod uwagę, że wrażliwość każdego systemu, czy to naturalnego, czy sztucznego (w tym przypadku wymiany gazowej), jest wprost proporcjonalna do jego złożoności, staje się zrozumiałe, że istnieje wiele różnorodnych przyczyn, które mogą prowadzić do hipoksemii, (czyli niedostatecznego zaopatrzenia krwi w tlen) oraz niedotlenienia - czyli ogólnego niedoboru tlenu w organizmie.

Najczęstszymi wywołującymi przewlekłą niewydolność oddechową czynnikami są schorzenia układu oskrzelowo-płucnego, w tym:

Obturacyjny bezdech senny.
Zapalenie oskrzelików.
Zapalenie oskrzeli wywołane paleniem oraz inne formy przewlekłego zapalenia oskrzeli.
Rozstrzenie oskrzeli.
Astma oskrzelowa.
POChP (Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc), śródmiąższowa choroba płuc.
Gruźlica.
Mukowiscydoza.
Rozedma płuc, stwardnienie płuc.
Zaawansowane stadia nadciśnienia płucnego.

Choroby klatki piersiowej, które ograniczają głębokość oddychania (jak kifoskolioza, włókniak klatki piersiowej, skutki torakoplastyki, otyłość, itp.), mogą prowadzić do przewlekłej niewydolności oddechowej (CRF). Przewlekła niewydolność oddechowa może wynikać z uszkodzenia układu nerwowo-mięśniowego w przypadku dystrofii mięśniowej Duchenne'a, stwardnienia zanikowego bocznego, polio, porażenia przepony, urazów rdzenia kręgowego. Możliwe przyczyny CRF to także niedokrwistość, wrodzone wady serca, niedoczynność tarczycy oraz niepełny powrót do zdrowia po epizodzie ostrej niewydolności oddechowej (ARF).

Główne patofizjologiczne mechanizmy prowadzące do przewlekłej niewydolności oddechowej to hipowentylacja pęcherzykowa, zaburzenia równowagi wentylacyjno-perfuzyjnej oraz ograniczona dyfuzja gazów przez błonę pęcherzykowo-włośniczkową. To powoduje wzrost stężenia dwutlenku węgla (hiperkapnia) i niedotlenienie (hipoksemia), co skutkuje włączeniem reakcji kompensacyjnych mających na celu dostarczenie tlenu do tkanek.

W kontekście układu sercowo-naczyniowego obserwuje się tachykardię oraz zwiększoną pojemność minutową serca w reakcji na niedotlenienie pęcherzyków płucnych. W wyniku niedotlenienia naczyń płucnych dochodzi do ich zwężenia, co sprzyja poprawie dopasowania wentylacji i perfuzji. Pojawia się erytrocytoza we krwi, zwiększając zdolność przenoszenia tlenu. Niemniej jednak, mechanizmy kompensacyjne mają również negatywny wpływ. Wszystkie te adaptacyjne reakcje prowadzą w końcu do nadciśnienia płucnego, serca płucnego oraz niewydolności serca.

Przewlekła niewydolność oddechowa objawy

Przebieg kliniczny przewlekłej niewydolności oddechowej jest uwarunkowany przez podstawową chorobę, rodzaj oraz stopień zaawansowania schorzenia układu oddechowego. Charakteryzuje się ona szeregiem charakterystycznych objawów, w tym dusznością, skutkami hipoksemii i hiperkapnii, a także zaburzeniami funkcji mięśni oddechowych.

Najwcześniejszym oraz powszechnym sygnałem niewydolności oddechowej jest odczuwana przez pacjenta duszność. Subiektywnie opisywana jest, jako uczucie ograniczenia dostępu do powietrza, nie komfort podczas oddychania oraz konieczność włożenia dodatkowego wysiłku w proces oddychania. W przypadku obturacyjnej choroby płuc, duszność ma tendencję do występowania głównie podczas wydechu (utrudniony wydech), natomiast w przypadku restrykcyjnej choroby płuc, trudności z oddychaniem dotyczą fazy wdechu. W niektórych przypadkach, jedynym objawem przewlekłej niewydolności oddechowej może być utrzymująca się przez długi czas duszność podczas wykonywania wysiłku fizycznego.

Głównym klinicznym objawem wskazującym na hipoksemię jest sinica. Stopień i częstość występowania sinicy odzwierciedla zaawansowanie choroby. W fazie subkompensowanej obserwuje się sinicę w obszarze warg oraz pod paznokciami. W fazie dekompensacji, sinica staje się powszechna, zaś w fazie końcowej staje się uogólniona. Hipoksemia wpływa także na układ krążenia, objawiając się przyspieszeniem akcji serca (tachykardia) oraz spadkiem ciśnienia tętniczego. W skrajnych przypadkach, przy PaO2 poniżej 30 mm Hg, mogą występować epizody omdleń.

Hiperkapnia w przewlekłej niewydolności oddechowej towarzyszy przyspieszeniu rytmu serca oraz objawom zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego, takim jak bezsenność nocna i senność w ciągu dnia oraz bóle głowy. Zmiany w częstości i wzorcu oddychania są wskaźnikiem dysfunkcji mięśni oddechowych. Przeważająca częstotliwość oddychania, chociaż spadek liczby oddechów do poziomu 12 na minutę lub niższego może świadczyć o ryzyku zatrzymania oddechu. W przebiegu choroby dochodzi również do zaangażowania dodatkowych grup mięśni w proces oddychania, takich jak obrzęk skrzydełek nosa, napięcie mięśni szyi oraz udział mięśni brzucha w wydechu. Obserwuje się również zjawiska takie jak oddychanie paradoksalne oraz asynchronia między ruchami klatki piersiowej a brzucha.

Przewlekła niewydolność oddechowa rozpoznanie

W początkowej fazie diagnostyki szczegółowo gromadzi się informacje dotyczące historii zdrowia oraz istniejących schorzeń, celem identyfikacji potencjalnych przyczyn niewydolności oddechowej. Podczas badania pacjenta zwraca się uwagę na ewentualne zmiany skórne, a także monitoruje się częstotliwość oddechów.

Przeprowadzana jest również funkcjonalna diagnostyka oddychania zewnętrznego, umożliwiająca ocenę pojemności wentylacyjnej płuc. Jednocześnie dokonuje się pomiaru pojemności życiowej płuc, minimalnej objętości oddechowej oraz prędkości przepływu powietrza w różnych segmentach dróg oddechowych.

W laboratorium analizuje się skład gazów we krwi, co pozwala określić stopień nasycenia krwi tętniczej tlenem oraz dwutlenkiem węgla.

Dodatkowo, wykonuje się badanie rentgenowskie narządów klatki piersiowej, mające na celu wykrycie ewentualnych zmian chorobowych w płucach, klatce piersiowej, naczyniach krwionośnych oraz oskrzelach.

Przewlekła niewydolność oddechowa leczenie

Terapia przewlekłej niewydolności oddechowej wymaga wielotorowej interwencji, obejmującej różnorodne aspekty. Jednym z kluczowych podejść jest korekta czynników przyczynowych, mających wpływ na podstawową chorobę. Leczenie ambulatoryjne jest nadzorowane przez wyspecjalizowanych specjalistów (pulmonologów, fizjoterapeutów, terapeutów) oraz przepisywane z ich udziałem. Hospitalizacja pacjentów z przewlekłą niewydolnością oddechową jest konieczna jedynie w przypadku zaostrzenia podstawowej choroby lub dekompensacji układu oddechowego. Efektywna terapia etiologiczna ma potencjał zahamowania postępu przewlekłej niewydolności oddechowej na długi okres i może nawet doprowadzić do złagodzenia jej objawów.

Terapia medyczna pełni kluczową rolę. Biorąc pod uwagę, że przewlekła niewydolność oddechowa często związana jest z obturacją oskrzeli, stosuje się powszechnie leki rozszerzające oskrzela oraz leki mukoregulujące. Warto zachować ostrożność przy przepisywaniu leków nasennych i uspokajających pacjentom, gdyż takie substancje mogą hamować aktywność ośrodka oddechowego.

Metody rehabilitacji ruchowej są istotne w procesie terapeutycznym. Skupiają się na fizjoterapii obejmującej ćwiczenia oddechowe, masaż wibracyjny oraz opukowy klatki piersiowej, a także wykorzystanie haloterapii i ogólniejszej fizjoterapii.

Terapia tlenowa stanowi istotny element leczenia. Przewlekła niewydolność oddechowa z towarzyszącą hipoksemią jest wskazaniem do długotrwałej tlenoterapii (VCT). Procedura polega na dostarczaniu mieszanki gazów zawierającej do 95% tlenu, przez co najmniej 15–18 godzin dziennie. Okres trwania terapii tlenem jest dostosowywany na podstawie wskaźników saturacji krwi oraz ciśnienia parcjalnego tlenu. VCT skutecznie uzupełnia farmakoterapię, poprawia wydolność fizyczną pacjentów, redukuje częstość hospitalizacji oraz znacząco wydłuża przewidywaną długość życia osób z przewlekłą niewydolnością oddechową o około 5-10 lat. Właściwie dobrane źródła przenośnego tlenu umożliwiają przeprowadzanie VCT nawet w domowym otoczeniu.

Terapia ciśnieniowym wspomaganiem oddechu (CPAP) jest używana w leczeniu pacjentów z przewlekłą niewydolnością oddechową spowodowaną takimi schorzeniami jak tracheomalacja czy zespół bezdechu sennego. CPAP zapobiega zapadaniu się dróg oddechowych. Osoby z nasilającą się hiperkapnią mogą wymagać długoterminowej wentylacji domowej (DVL), którą można przeprowadzać w sposób nieinwazyjny (za pomocą maski) lub inwazyjny (przez tracheostomię).

W pewnych przypadkach rozważa się przeszczep płuc. W sytuacjach, gdzie przewlekła niewydolność oddechowa wynika z chorób takich jak POChP, mukowiscydoza płuc czy śródmiąższowe zwłóknienie płuc, przeszczep płuc może być rozważany, jako opcja terapeutyczna.

Przewlekła niewydolność oddechowa rokowanie zapobieganie

Perspektywy długoterminowe dla osób cierpiących na przewlekłą niewydolność oddechową są niestety niezadowalające. Gdy poziom PaO2 spada poniżej 60 mm Hg, przewidywana długość życia pacjenta wynosi zaledwie około 3 lat. Jednak właściwe i planowe leczenie przewlekłej niewydolności oddechowej może poprawić te perspektywy. Działania prewencyjne skupiają się na zapobieganiu oraz ograniczaniu powikłań związanych z przebiegiem chorób podstawowych.

Katalog chorób

Choroby układu oddechowego

Przewlekła niewydolność oddechowa objawy leczenie

Najczęstszymi wywołującymi przewlekłą niewydolność oddechową czynnikami są schorzenia układu oskrzelowo-płucnego, w tym:

Obturacyjny bezdech senny.

Zapalenie oskrzelików.

Zapalenie oskrzeli wywołane paleniem oraz inne formy przewlekłego zapalenia oskrzeli.

Rozstrzenie oskrzeli.

Astma oskrzelowa.

POChP (Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc), śródmiąższowa choroba płuc.

Gruźlica.

Mukowiscydoza.

Rozedma płuc, stwardnienie płuc.

Zaawansowane stadia nadciśnienia płucnego.

Przewlekła niewydolność oddechowa objawy

Przewlekła niewydolność oddechowa rozpoznanie

W laboratorium analizuje się skład gazów we krwi, co pozwala określić stopień nasycenia krwi tętniczej tlenem oraz dwutlenkiem węgla.

Dodatkowo, wykonuje się badanie rentgenowskie narządów klatki piersiowej, mające na celu wykrycie ewentualnych zmian chorobowych w płucach, klatce piersiowej, naczyniach krwionośnych oraz oskrzelach.

Przewlekła niewydolność oddechowa leczenie

Metody rehabilitacji ruchowej są istotne w procesie terapeutycznym. Skupiają się na fizjoterapii obejmującej ćwiczenia oddechowe, masaż wibracyjny oraz opukowy klatki piersiowej, a także wykorzystanie haloterapii i ogólniejszej fizjoterapii.

W pewnych przypadkach rozważa się przeszczep płuc. W sytuacjach, gdzie przewlekła niewydolność oddechowa wynika z chorób takich jak POChP, mukowiscydoza płuc czy śródmiąższowe zwłóknienie płuc, przeszczep płuc może być rozważany, jako opcja terapeutyczna.

Przewlekła niewydolność oddechowa rokowanie zapobieganie

Zobacz zdjęcia chorób występujących na