Padaczka ogniskowa jest rodzajem padaczki, gdzie napady wynikają z ograniczonej i precyzyjnie określonej strefy mózgu o zwiększonej aktywności napadowej. Często ma ona charakter wtórny i może przejawiać się, jako częściowe złożone lub proste epizody. Objawy kliniczne tych napadów są zależne od umiejscowienia ogniska padaczkowego. W diagnostyce padaczki ogniskowej stosuje się elektroencefalografię i rezonans magnetyczny. Terapia polega na stosowaniu leków przeciwpadaczkowych, a w razie potrzeby możliwa jest interwencja chirurgiczna.
Definicja padaczki ogniskowej obejmuje wszystkie typy napadów padaczkowych, które powstają na skutek lokalnej aktywności epileptycznej w strukturach mózgu. Aktywność padaczkowa zaczyna się ogniskowo, ale może się rozprzestrzeniać z ogniska na otaczającą tkankę mózgową, prowadząc do wtórnego uogólnienia napadu. Istotne jest odróżnienie napadów FE od padaczki uogólnionej o pierwotnym rozproszonym charakterze pobudzenia. Istnieje także wieloogniskowa postać padaczki, gdzie w mózgu występuje kilka ognisk epileptogennych.
Około 80% wszystkich przypadków padaczki stanowi padaczka ogniskowa, z czego 70% przypadków rozpoczyna się w dzieciństwie. Najczęściej wiąże się z uszkodzeniami urazowymi, niedokrwieniem lub infekcjami, a także zaburzeniami rozwoju mózgu. Padaczkę ogniskową wtórną tego rodzaju diagnozuje się u 70% pacjentów z padaczką.
Przyczyny padaczki ogniskowej obejmują wady rozwojowe wpływające na określony obszar mózgu (np. malformacje tętniczo-żylne, dysplazję korową, torbiele wrodzone), uszkodzenia urazowe mózgu, infekcje (np. ropień, zapalenie mózgu, kiła nerwowa, wągrzyca), zaburzenia układu naczyniowego (udary krwotoczne), encefalopatię metaboliczną, czy nowotwory mózgu. W PE etiologia obejmuje nabyte i genetycznie uwarunkowane defekty metaboliczne neuronów.
Okołoporodowe zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym są główną przyczyną padaczki ogniskowej. Zalicza się do nich niedotlenienie płodu, zamartwicę noworodka, uraz wewnątrzczaszkowy porodowy, czy zakażenia wewnątrzmaciczne. Ognisko chorobowe może powstać w dzieciństwie z powodu upośledzonego dojrzewania kory mózgowej.
Podłożem patofizjologicznym FE jest ognisko epileptogenne, obejmujące kilka stref. Strefa uszkodzeń odnosi się do obszaru zmian morfologicznych w tkance mózgowej, rejestrowalnych przez MRI. Strefa pierwotna to część kory, gdzie powstają wyładowania epileptyczne. Strefa symptomatogenna odpowiada obszarowi kory, gdzie w stanie podekscytowania następuje atak. Strefa podrażnienia to obszar rejestrowany w EEG między napadami, będący źródłem napadu padaczkowego.
Eksperci w dziedzinie neurologii zwykle klasyfikują padaczkę ogniskową na objawową, idiopatyczną i kryptogenną. Padaczka ogniskowa objawowa charakteryzuje się identyfikowalnymi przyczynami i zmianami morfologicznymi, często widocznymi w badaniach tomograficznych. Padaczkę ogniskową kryptogenną, nazywaną również prawdopodobnie objawową, nie można jednoznacznie wyjaśnić za pomocą nowoczesnych metod neuroobrazowania, co sugeruje jej wtórny charakter.
Padaczka idiopatyczna ogniskowa występuje bez widocznych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym mogących prowadzić do rozwoju padaczki. Może ona wynikać z genetycznie uwarunkowanych zaburzeń.