Nadżerkowe zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy to choroba zapalna, która charakteryzuje się uszkodzeniem warstwy nabłonkowej żołądka i dwunastnicy oraz powstawaniem nadżerek (ubytków w warstwie śluzowej, które w przeciwieństwie do owrzodzeń nie wpływają na błonę podśluzówkową i mięśniową).
Żołądek to część układu pokarmowego. Jest zbudowany z mięśni, a kształtem przypomina hak. W organizmie człowieka jest umiejscowiony w jamie brzusznej na wysokości 11 kręgu piersiowego. Narząd ten łączy się u góry z przełykiem, a u dołu z dwunastnicą. Wielkość żołądka zależy m.in. od wypełnienia i napięcia ścian. Jego pojemność waha się od 1000 do 3000 ml.
Żołądek odpowiada za proces rozdrabniania spożytego pokarmu i jego wyjałowienie. Wydziela sok żołądkowy, który zawiera enzymy trawienne (podpuszczkę i pepsynogen) i kwas solny niszczący drobnoustroje. W żołądku odbywa się trawienie białek i tłuszczów.
Dwunastnica to narząd, który bezpośrednio sąsiaduje z żołądkiem, trzustką oraz wątrobą i stanowi pierwszy odcinek jelita cienkiego. W tym niezwykle ważnym narządzie zachodzą procesy trawienne oraz absorpcja składników odżywczych z pożywienia. Dwunastnica to narząd, który wychodzi z żołądka i stanowi pierwszy odcinek jelita cienkiego. Ma około 25-30 cm, kształt podkowy oraz leży na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego.
Dwunastnica składa się z 4 części:
-
Opuszki dwunastnicy,
-
Części zstępującej,
-
Części poziomej,
-
Części wstępującej.
Najwyżej jest położna opuszka dwunastnicy, która sąsiaduje z pęcherzykiem żółciowym oraz wątrobą. W dalszych częściach dwunastnica zwęża się i przechodzi w jelito czcze. Dwunastnica ma też 3 zakręty (górny, dolny i dwunastniczo-czczy).
Nadżerkowe zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy ma cały arsenał bardzo różnych objawów, które znacznie utrudniają rozpoznanie obecności tej konkretnej choroby u pacjenta. Z reguły nadżerka żołądka i dwunastnicy zaczyna się od ostrej postaci. Podobnie jak wiele innych chorób, zapalenie żołądka i dwunastnicy z niewłaściwą terapią staje się przewlekłe, co czasami komplikuje sposoby jego przezwyciężenia i pociąga za sobą wiele poważnych konsekwencji.
W zależności od charakterystyki przebiegu choroby rozróżnia się przewlekłe i powierzchowne zapalenie żołądka i dwunastnicy.
W zależności od etiologii istnieją:
-
Egzogenne (pierwotne) zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy;
-
Endogenne (wtórne) zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy.
W zależności od stopnia rozpowszechnienia rozróżnia się powszechne i zlokalizowane zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. W zależności od poziomu kwasowości rozróżnia się zapalenie żołądka i dwunastnicy z prawidłową, zwiększoną lub zmniejszoną funkcją wydzielniczą.
Nadżerkowe zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy różni się od innych typów zapalenia żołądka i dwunastnicy tym, że towarzyszą mu nadżerki i liczne małe owrzodzenia błony śluzowej dwunastnicy i żołądka. Forma nadżerkowa jest rodzajem powierzchownego zapalenia żołądka i dwunastnicy. W większości przypadków stanowi tło dla dalszego rozwoju choroby wrzodowej.
Nadżerkowe zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy możliwe przyczyny
Nadżerka żołądka i dwunastnicy może się rozwijać z wielu powodów. Endogenne przyczyny rozwoju obejmują zwiększone tworzenie kwasów, zmniejszenie ilości wytworzonego śluzu i różne naruszenia hormonalnej regulacji wydzielania. Zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy może również rozwinąć się z powodu choroby endokrynologicznej, chorób wątroby i dróg żółciowych.
Egzogenne czynniki etiologiczne gastropatii błony śluzowej żołądka i dwunastnicy obejmują czynniki fizyczne (częste spożywanie zbyt gorących lub zimnych potraw, pikantne potrawy, pestycydy). Przyczyną rozwoju nadżerki żołądka i dwunastnicy może być również przedostanie się do przewodu pokarmowego bakterii Helicobacter pylori.
Przy stałej ekspozycji na czynniki patologiczne na błonie śluzowej dwunastnicy i żołądka rozwija się stan zapalny. To z kolei prowadzi do naruszenia fizjologicznej regeneracji błony śluzowej i jej późniejszej atrofii. Funkcje wydzielnicze i motoryczne są upośledzone. Z reguły zaostrzenie zapalenia żołądka i dwunastnicy ma również następujące objawy: zwiększone napięcie i ruchliwość żołądka, dyskinezy dwunastnicy.