Limfohistiocytoza hemofagocytarna , zespół hemofagocytarny

Choroba

Limfohistiocytoza hemofagocytarna, zespół hemofagocytarny (HLH – hemophagocytic lymphohistiocytosis) to rzadka grupa chorób hematologicznych, które są spowodowane wzrostem liczby i dysfunkcją komórek układu odpornościowego, zwanych histiocytami. Histiocyty są komórkami makrofagów, które normalnie działają w tkankach narządów, poza krwioobiegiem, gdzie wchłaniają i trawią obce oraz szkodliwe substancje w organizmie człowieka. W przypadku HLH histiocyty są aktywowane we krwi, co prowadzi do wchłaniania erytrocytów, limfocytów, płytek krwi i ich prekursorów - to zjawisko nazywa się hemofagocytozą.

Choroba może mieć charakter wrodzony lub nabyty. Wrodzona limfohistiocytoza hemofagocytarna jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny, co oznacza, że występuje tylko u 25% noworodków, gdy obydwoje rodzice są nosicielami zmienionego genu. Do tej pory zidentyfikowano kilka mutacji (m.in. STX11, HPS1-7, RAB27A, PRF1, SH2D1A, BIRC4, CHS1/LYST, UNC13D i STXBP2), które powodują tę chorobę. Warto wziąć pod uwagę ten czynnik podczas planowania ciąży dla par, które mają krewnych z HLH.

Nabyta limfohistiocytoza hemofagocytarna, zwana także wtórną, może rozwijać się jako powikłanie różnych chorób, takich jak infekcje wirusem Epsteina-Barr, stany niedoboru odporności, nowotwory złośliwe lub choroby autoimmunologiczne.

Limfohistiocytoza hemofagocytarna, zespół hemofagocytarny objawy

Limfohistiocytoza hemofagocytarna to rzadkie schorzenie charakteryzujące się utrzymującą się gorączką, która nie reaguje na leki przeciwbakteryjne. Wraz z gorączką występuje powiększenie śledziony oraz zazwyczaj powiększenie wątroby. W ponad połowie przypadków obserwuje się także wysypkę skórną, która może dotyczyć również skóry głowy. Często pacjenci doświadczają wzrostu węzłów chłonnych. Dodatkowo, mogą wystąpić objawy uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN), takie jak zmiany w zachowaniu, zaburzenia koordynacji ruchowej oraz drgawki. Innymi możliwymi objawami są żółtaczka, obrzęk, ból brzucha, wymioty, biegunka, utrata apetytu i utrata masy ciała.

W przypadku limfohistiocytozy hemofagocytarnej często obserwuje się także kliniczne objawy cytopenii, czyli stanu niedoboru krwinek. Brak czerwonych krwinek objawia się bladością skóry i ogólnym osłabieniem organizmu, brak płytek krwi może prowadzić do zasinień i krwawień (na przykład krwawienie z dziąseł), a niedobór leukocytów zwiększa podatność na infekcje.

Limfohistiocytoza hemofagocytarna, zespół hemofagocytarny rozpoznanie

Limfohistiocytoza hemofagocytarna to rzadki i poważny stan, który wymaga dokładnej diagnostyki i opieki wielu specjalistów. W celu postawienia diagnozy limfohistiocytozy hemofagocytarnej konieczne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu medycznego, dokładnego badania klinicznego, a także badań laboratoryjnych i instrumentalnych. Należy skonsultować się z hematologiem, alergologiem-immunologiem, onkologiem, specjalistą chorób zakaźnych oraz reumatologiem lub innymi odpowiednimi specjalistami. Opracowano międzynarodowe kryteria diagnostyczne limfohistiocytozy hemofagocytarnej, które obejmują następujące objawy:

Gorączka utrzymująca się powyżej 38,5 stopnia przez co najmniej tydzień.

Powiększenie wątroby i śledziony.

Zmniejszenie liczby krwinek, tj. hemoglobiny poniżej 90 g/l, płytek krwi mniej niż 100 000 komórek/μl oraz neutrofili poniżej 1000/μl.

Obecność oznak koagulopatii.

Wzrost poziomu ferrytyny powyżej 500 ng/ml.

Zwiększone poziomy rozpuszczalnego sCD25 we krwi.

Niski lub całkowity brak aktywności komórek NK (naturalnych zabójców).

Obecność co najmniej pięciu z tych objawów sugeruje limfohistiocytozę hemofagocytarną. W celu potwierdzenia dziedzicznej postaci choroby konieczne jest przeprowadzenie badania genetycznego w celu wykrycia mutacji w genach PRF1, UNC13D, Munc18-2 lub STX11.

Diagnoza nabytych postaci zespołu hemofagocytarnego opiera się na wspomnianych międzynarodowych kryteriach oraz dokładnej diagnozie choroby podstawowej, co często wymaga skomplikowanych badań laboratoryjnych i instrumentalnych, takich jak endoskopia, USG, CT, MRI czy PET.

Diagnostyka różnicowa limfohistiocytozy hemofagocytarnej obejmuje wykluczenie innych chorób, takich jak wrodzone i nabyte choroby immunologiczne, choroby krwi, ostre i przewlekłe infekcje wirusowe, nowotwory złośliwe (takie jak ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniaki nieziarnicze, inne nowotwory złośliwe po chemioterapii) oraz układowe choroby tkanki łącznej, np. toczeń rumieniowaty układowy, młodzieńcze zapalenie skórno-mięśniowe, guzkowe zapalenie tętnic, młodzieńcze reumatoidalne zapalenie stawów.

Limfohistiocytoza hemofagocytarna, zespół hemofagocytarny leczenie

Leczenie dziedzicznej postaci limfohistiocytozy hemofagocytarnej zostało znacznie unowocześnione dzięki zastosowaniu skutecznej taktyki terapeutycznej. W leczeniu tej choroby używa się chemioterapii, której kluczowymi składnikami są środki immunosupresyjne, takie jak deksametazon, etopozyd i cyklosporyna A. Dodatkowo, istotnym krokiem jest przeszczep komórek macierzystych. Terminowe przeprowadzenie tego przeszczepienia od spokrewnionego dawcy o zgodnym profilu histologicznym znacznie poprawia rokowanie pacjenta.

W przypadku wystąpienia zespołu hemofagocytarnego z powodu infekcji wirusowych, bakteryjnych lub pasożytniczych, terapia skupia się na zwalczaniu przyczyny choroby. Obejmuje to stosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych ukierunkowanych na konkretne patogeny oraz wlewy dużych dawek immunoglobulin. Dodatkowo, terapia immunosupresyjna, której elementem jest wprowadzenie cyklosporyny A i kortykosteroidów, jest również stosowana. W niektórych przypadkach przeszczep szpiku kostnego może być niezbędny.

W leczeniu nowotworów, współistniejących z chorobą podstawową, do planu terapeutycznego są dodawane leki immunosupresyjne, które są indywidualnie dostosowywane do pacjenta. W przypadku procesów autoimmunologicznych terapia obejmuje kombinację immunoglobulin, terapii pulsacyjnej z użyciem kortykosteroidów oraz cyklosporyny A.

Limfohistiocytoza hemofagocytarna, zespół hemofagocytarny rokowanie zapobieganie

Pierwotna limfohistiocytoza hemofagocytarna, jeśli pozostaje nieleczona, jest stanem śmiertelnym. Bezpośrednią przyczyną zgonu mogą być takie powikłania, jak niewydolność wielonarządowa, posocznica czy zakażenie grzybicze. Nawet w przypadku zastosowania chemioterapii, remisja zazwyczaj jest krótka, a długoterminowe przeżycie jest niskie. Główną nadzieją na całkowite wyleczenie jest przeszczep allogeniczny szpiku kostnego, pomimo związanych z nim ciężkości i niebezpieczeństw. W badaniu zagranicznym pięcioletnia przeżywalność pacjentów po przeszczepie wynosiła 66%, podczas gdy bez przeszczepu jedynie 10%. U pacjentów, u których przeszczep się powiódł, możliwe jest osiągnięcie normalnej jakości życia i oczekiwanej długości jego trwania.

W przypadku limfohistiocytozy hemofagocytarnej wtórnej rokowanie może znacznie się różnić w zależności od konkretnego przypadku choroby: odnotowano zarówno ciężkie przypadki, które słabo reagują na leczenie, jak i takie, w których następuje samoistna poprawa.

Katalog chorób

Choroby autoimmunologiczne

Limfohistiocytoza hemofagocytarna , zespół hemofagocytarny

Nabyta limfohistiocytoza hemofagocytarna, zwana także wtórną, może rozwijać się jako powikłanie różnych chorób, takich jak infekcje wirusem Epsteina-Barr, stany niedoboru odporności, nowotwory złośliwe lub choroby autoimmunologiczne.

Limfohistiocytoza hemofagocytarna, zespół hemofagocytarny objawy

Limfohistiocytoza hemofagocytarna, zespół hemofagocytarny rozpoznanie

Gorączka utrzymująca się powyżej 38,5 stopnia przez co najmniej tydzień.

Powiększenie wątroby i śledziony.

Zmniejszenie liczby krwinek, tj. hemoglobiny poniżej 90 g/l, płytek krwi mniej niż 100 000 komórek/μl oraz neutrofili poniżej 1000/μl.

Obecność oznak koagulopatii.

Wzrost poziomu ferrytyny powyżej 500 ng/ml.

Zwiększone poziomy rozpuszczalnego sCD25 we krwi.

Niski lub całkowity brak aktywności komórek NK (naturalnych zabójców).

Obecność co najmniej pięciu z tych objawów sugeruje limfohistiocytozę hemofagocytarną. W celu potwierdzenia dziedzicznej postaci choroby konieczne jest przeprowadzenie badania genetycznego w celu wykrycia mutacji w genach PRF1, UNC13D, Munc18-2 lub STX11.

Diagnoza nabytych postaci zespołu hemofagocytarnego opiera się na wspomnianych międzynarodowych kryteriach oraz dokładnej diagnozie choroby podstawowej, co często wymaga skomplikowanych badań laboratoryjnych i instrumentalnych, takich jak endoskopia, USG, CT, MRI czy PET.

Limfohistiocytoza hemofagocytarna, zespół hemofagocytarny leczenie

Limfohistiocytoza hemofagocytarna, zespół hemofagocytarny rokowanie zapobieganie

W przypadku limfohistiocytozy hemofagocytarnej wtórnej rokowanie może znacznie się różnić w zależności od konkretnego przypadku choroby: odnotowano zarówno ciężkie przypadki, które słabo reagują na leczenie, jak i takie, w których następuje samoistna poprawa.

Zobacz zdjęcia chorób występujących na