Choroba
Kamica żółciowa to schorzenie, gdzie kamienie formują się w przewodzie żółciowym lub przedostają się do niego z pęcherzyka żółciowego. Jest to dość powszechne schorzenie, dotykając około jednej trzeciej kobiet oraz jednej czwartej mężczyzn w Europie i Ameryce Północnej. W populacji osób z kamieniami żółciowymi, od 5 do 15% ma diagnozowaną tę chorobę. Po chirurgicznym usunięciu pęcherzyka żółciowego ryzyko wystąpienia kamicy żółciowej rośnie, chociaż często przebiega ona bez żadnych objawów. Znaczenie tego schorzenia podkreśla również występowanie potencjalnie groźnych powikłań, które mogą wymagać natychmiastowej interwencji i zagrażają życiu pacjenta. Diagnoza oraz leczenie kamicy żółciowej są realizowane na oddziałach gastroenterologii oraz chirurgii jamy brzusznej. Czy kamica żółciowa jest niebezpieczna. Kamica żółciowa sama w sobie nie zawsze jest niebezpieczna, ale może prowadzić do poważnych powikłań, jeśli nie zostanie odpowiednio leczona.
Przyczyny powstawania kamicy żółciowej
Zasadniczym czynnikiem prowadzącym do kamicy żółciowej jest przemieszczenie drobnych kamieni z pęcherzyka żółciowego do przewodów żółciowych. Dane wskazują, że około 85% przypadków tej choroby ma swój początek w tym procesie. Kamienie przemieszczają się w wyniku wzrostu ciśnienia wewnątrz pęcherzyka żółciowego oraz zwiększonej aktywności kurczliwej jego ścian. Wielkość kamienia jest kluczowa: im mniejszy, tym większe prawdopodobieństwo, że przedostanie się on do przewodów.
U 10-15% pacjentów kamienie formują się bezpośrednio w głównym przewodzie żółciowym. Istnieją czynniki, które sprzyjają tworzeniu się kamieni w tym miejscu:
-
Zapalne zmiany w przewodach żółciowych;
-
Urazy mechaniczne przewodów żółciowych podczas zabiegów chirurgicznych czy inwazyjnych badań endoskopowych;
-
Pierwotne stwardniające zapalenie przewodów żółciowych;
-
Cysty w obrębie przewodów żółciowych;
-
Zwężenia wynikające z procesów zapalnych lub interwencji medycznych;
-
Inwazje pasożytnicze, takie jak robaczyca.
Patogeneza kamicy żółciowej
Proces chorobowy kamicy żółciowej jest ściśle związany z podwyższonym ciśnieniem w przewodach żółciowych. W efekcie kamień może przemieszczać się z jednego miejsca na drugie, prowadząc do podrażnienia ścian przewodów, ich obrzęku oraz kolejnego blokowania ich światła. Jeśli kamień jest niewielki i nie występują zwężenia w głównym przewodzie żółciowym może on samoczynnie przemieszczać się do dwunastnicy. W przeciwnym wypadku dochodzi do całkowitego lub częściowego zablokowania przewodów żółciowych, co zakłóca prawidłowe przepływanie żółci. Wskutek tego przewód żółciowy powyżej miejsca zatoru rozszerza się, rozwija się proces zapalny i tworzy się środowisko sprzyjające rozmnażaniu się bakterii.
Kamica żółciowa objawy
Pierwszym i najbardziej rozpowszechnionym objawem kamicy żółciowej jest ból. Jest on głęboki, o charakterze wewnętrznym, porównywalnym z bólem występującym w ostrej fazie zapalenia pęcherzyka żółciowego. Może być tępy, pulsujący, albo nawet ostry, z nieznacznymi wahaniami w intensywności. Lokalizuje się w górnej części brzucha lub w prawej części podżebrza, często promieniując do pleców. Gdy kamień zatrzymuje się w okolicach brodawki Vatera, ból może stać się bardziej przypominający półpasiec, jak ma to miejsce w ostrej postaci zapalenia trzustki. Jeśli kamień przemieszcza się dalej do dwunastnicy, dolegliwości bólowe zanikają, aż do następnego epizodu.
Kolejnym objawem jest żółtaczka. Pojawia się zwykle po około 12 godzinach od pierwszych dolegliwości bólowych, chociaż może to potrwać nieco dłużej. Wraz z pojawieniem się żółtaczki, ból często maleje lub ustępuje. Żółtaczka w przebiegu kamicy żółciowej ma charakter przerywany - nasilenie zażółcenia skóry i błon śluzowych zmienia się. Dzięki temu można ją odróżnić od innych schorzeń, takich jak rak głowy trzustki, ostre wirusowe zapalenie wątroby czy leptospiroza, które również mogą dawać objawy silnego bólu. W przypadku długotrwałego zastoju żółci spowodowanego kamieniami, kał pacjenta może stać się jaśniejszy, a mocz ciemniejszy.
Kamica żółciowa rozpoznanie
Aby precyzyjnie zdiagnozować kamice żółciową, niezbędne jest przeprowadzenie szeregu specjalistycznych badań. Początkowe kroki diagnostyczne obejmują USG wątroby i pęcherzyka żółciowego oraz badania biochemiczne wątroby.
Badania biochemiczne: Często zauważalne jest podniesienie poziomu bilirubiny oraz fosfatazy zasadowej w badaniach krwi. Mimo że w większości przypadków poziom ALT i AST mieści się w normie, wahania składników biochemicznych krwi mogą wystąpić. Niemniej jednak, zazwyczaj szybko powracają do wartości referencyjnych po usunięciu kamienia z przewodu żółciowego wspólnego. Dla osób bezobjawowych przeprowadza się badania przesiewowe, które mogą wykazać okresowe, nieznaczne podwyższenia bilirubiny i fosfatazy zasadowej.
Sonografia, znana również, jako ultrasonografia lub USG. W celu dokładnej identyfikacji kamicy żółciowej, zaleca się wykonanie dodatkowych badań. Badanie ultrasonograficzne wątroby i pęcherzyka żółciowego może ujawnić poszerzenie dróg żółciowych, objawy zastoju żółci oraz obecność kamieni w przewodzie żółciowym wspólnym lub pęcherzyku.
Badania radiologiczne: W sytuacji, gdy USG nie dostarcza pełnych informacji, zalecane jest dodatkowo wykonanie ECPW. Główną korzyścią tej metody jest możliwość jednoczesnej interwencji w celu usunięcia kamienia. Inne dostępne metody to przezskórna cholangiografia przezwątrobowa oraz choledochopankreatografia MR. Tomografia komputerowa (CT) dróg żółciowych stosowana jest rzadko, ponieważ nie zawsze dostarcza ona pełnego obrazu problemu.
Kamica żółciowa leczenie
W wielu przypadkach kamicy żółciowej stosuje się technikę ERCP do usunięcia kamieni z dróg żółciowych. W trakcie tego zabiegu, przez zwieracz Oddiego wprowadza się specjalny cewnik z balonikiem, który rozszerza przewód umożliwiając skuteczne usunięcie kamienia. W sytuacji, gdy kamień jest znaczących rozmiarów, może być konieczna choledochotomia lub sfinkterotomia. Dzięki zastosowaniu ERCP, kamienie usuwane są z powodzeniem w około 85% przypadków. Jeśli kamień przekracza 18 mm, często zastosowanie ma metody rozdrobnienia, takie jak litotrypsja mechaniczna, laserowa czy magnetyczna. Po takim zabiegu skuteczność ekstrakcji kamieni poprzez ERCP może wzrosnąć do 90%.
Jeżeli endoskopowe podejście okazuje się nieskuteczne, rekomenduje się zabieg chirurgiczny. Może to być klasyczna operacja lub procedura laparoskopowa. W trakcie takiej interwencji wykonuje się choledochotomię, lub w niektórych przypadkach, decyduje się na całkowite usunięcie pęcherzyka żółciowego. W sytuacjach nawracającej kamicy żółciowej, rekomendowane jest usunięcie pęcherzyka żółciowego. Metody zachowawcze w leczeniu kamicy żółciowej stosuje się rzadko głównie, gdy operacja nie wchodzi w grę z różnych przyczyn.
Kamica żółciowa może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie dróg żółciowych, zapalenie trzustki czy wtórna marskość żółciowa. Gdy dochodzi do zapalenia dróg żółciowych, pacjent oprócz typowych objawów może doświadczyć wzrostu temperatury, oznak zatrucia takich jak nudności, wymioty oraz znaczne osłabienie. W niektórych przypadkach ludzie mogą odczuwać intensywny ból w okolicy pleców. Z kolei zapalenie trzustki manifestuje się silnym bólem po lewej stronie lub bólem w okolicy barków, nieustającymi wymiotami oraz osłabieniem perystaltyki jelit, a nawet jej całkowitym zahamowaniem. Stwierdza się również podwyższony poziom enzymów trzustkowych we krwi. Marskość żółciowa rozwija się stopniowo, często po wielokrotnych nawrotach kamicy żółciowej skomplikowanej zapaleniem dróg żółciowych.
Kamica żółciowa rokowanie zapobieganie
Kamica żółciowa jest schorzeniem, które może prowadzić do poważnych powikłań. W przypadku braku odpowiedniego leczenia istnieje ryzyko wystąpienia takich komplikacji jak niedrożność dróg żółciowych, żółtaczka obturacyjna, zapalenie dróg żółciowych, a w bardziej zaawansowanych sytuacjach - zapalenie trzustki oraz marskość wątroby. Współczynnik powikłań pooperacyjnych, zwłaszcza po tradycyjnych operacjach otwartych, wynosi około 15%. Dlatego współczesna medycyna coraz chętniej decyduje się na wykorzystanie technik endoskopowych oraz laparoskopowych w terapii kamicy żółciowej.
Niestety, nawet po skutecznym usunięciu kamienia, u około jednej czwartej pacjentów w ciągu pięciu lat może dojść do nawrotu choroby. W sytuacji nawracających epizodów kamicy żółciowej zalecane jest chirurgiczne usunięcie pęcherzyka żółciowego. W profilaktyce nawrotów stosowany jest kwas ursodeoksycholowy. Kwas ursodeoksycholowy to hydrofilny kwas żółciowy, który naturalnie występuje w niewielkich ilościach w żółci człowieka. W odróżnieniu od wielu innych kwasów żółciowych, jest on praktycznie nietoksyczny. Ten specyficzny lek obniża wchłanianie cholesterolu w jelitach i redukuje jego wydzielanie do żółci, co prowadzi do mniejszego nasycenia żółci cholesterolem. Skutkuje to zapobieganiem powstawania kamieni żółciowych oraz rozpuszczaniem tych już istniejących. W przypadku chorób wątroby i dróg żółciowych, kwas ursodeoksycholowy działa poprzez zastępowanie toksycznych, lipofilnych kwasów żółciowych hydrofilnym i nietoksycznym kwasem ursodeoksycholowym. Ponadto wspiera funkcje wydzielnicze komórek wątrobowych i reguluje reakcje immunologiczne. Jego przyjmowanie powinno trwać, co najmniej sześć miesięcy w roku, aby zapewnić skuteczność terapii.
Katalog chorób