Płyn w jamie opłucnej zwany hydrothorax to stan, kiedy dochodzi do nagromadzenia płynu między dwoma arkuszami cienkiej, elastycznej tkanki łącznej otaczającej płuca. Jeden arkusz pokrywa same płuca oraz przyległe naczynia, drugi zaś wyściela wnętrze klatki piersiowej obejmując żebra i inne struktury, takie jak przełyk czy serce.
Naturalnie przestrzeń ta jest szczelinowata i zawiera minimalną ilość płynu – zwykle nie więcej niż 15 ml, który jest wytwarzany przez naczynia włosowate międzyżebrowe i absorbowany przez układ limfatyczny. Ten płyn zapobiega tarciu pomiędzy oboma powłokami opłucnej podczas oddychania.
Pojawienie się płynu w jamie opłucnej często wiąże się z chorobami przewlekłymi serca, nerek, wątroby czy nowotworami, stanowiąc około 10-15% przypadków. Różnica między tym stanem a innymi chorobami polega na braku stanu zapalnego i gromadzeniu się przesięku – płynu wytworzonego przez przechodzenie surowicy krwi przez ściany naczyń krwionośnych. Jest on lekko żółty, zasadowy i zawiera małą ilość białka.
Główną przyczyną nagromadzenia się płynu jest zwykle inna choroba podstawowa. W przypadku niewydolności serca, które odpowiada za około 40% przypadków, funkcja pompowania krwi jest znacząco osłabiona. Może to być spowodowane chorobą wieńcową, zapaleniem osierdzia, wadami serca lub uszkodzeniem mięśnia sercowego. Krew zatrzymuje się wówczas w komorach i żyłach, prowadząc do przesiąkania plazmy przez ściany naczyń i gromadzenia się płynu.
Inne przyczyny obejmują:
-
Zespół nerczycowy, który charakteryzuje się obniżonym poziomem białka we krwi, podwyższonym poziomem lipidów, obecnością białka w moczu oraz obrzękami.
-
Nadciśnienie wrotne spowodowane marskością wątroby, co prowadzi do wodobrzusza.
-
Niedostateczne spożycie białka, co obniża całkowitą jego zawartość we krwi poniżej 64 g/l i powoduje przesunięcie wody do przestrzeni międzykomórkowej.
-
Dializa otrzewnowa.
-
Guzy, szczególnie te umiejscowione w śródpiersiu.
-
Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza), która zaburza metabolizm białek.
-
Wady serca.
-
Urazy klatki piersiowej.
Płyn gromadzący się w jamie opłucnej wywiera ciśnienie na płuca i śródpiersie, co może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak ostra niewydolność oddechowa czy dysfunkcja serca, w związku z uciskiem na znajdujące się tam ważne narządy: serce, aortę, przełyk, grasice, tchawicę, węzły chłonne oraz wiązkę nerwowo-naczyniową.