Hemosyderoza płuc, zespół Ceelena-Gellerstedta

Hemosyderoza płuc, zespół Ceelena-Gellerstedta
Choroba

 

Hemosyderoza płuc, zespół Ceelena-Gellerstedta to stosunkowo rzadka choroba, charakteryzująca się powtarzającymi się krwawieniami do pęcherzyków płucnych. W wyniku tego procesu dochodzi do gromadzenia się hemosyderyny, związku zawierającego żelazo, co prowadzi do włóknienia płuc oraz niedokrwistości (anemii). Ten stan może być wynikiem wielu różnych chorób, często o podłożu autoimmunologicznym (hemosyderoza wtórna). Jednak w niektórych przypadkach przyczyna krwawienia pozostaje nieustalona, co określa się jako idiopatyczną hemosyderozę płucną. Choroba ta może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej dotyka dzieci w przedziale wiekowym od 1 do 7 lat. W przypadku dzieci hemosyderoza pierwotna występuje częściej niż hemosyderoza wtórna związana z innymi schorzeniami. Nadmiar gromadzonego żelaza nie uczestniczy w procesie tworzenia erytrocytów, lecz wchodzi w skład pigmentu hemosyderyny i osadza się w nabłonku układu oskrzelowo-płucnego. To zjawisko przyczynia się do nasycenia śródbłonka naczyń solami żelaza, co powoduje ich przerzedzenie i defragmentację, prowadząc do zwyrodnieniowych zmian w miąższu płuc.

Przyczyny hemosyderozy płuc rozwój tej choroby może być spowodowany wzmożonym wchłanianiem hemosyderyny z następujących powodów:

  • Dziedziczna predyspozycja do hemosyderozy płuc.

  • Wrodzone zaburzenia metaboliczne.

  • Choroby autoimmunologiczne wpływające na gospodarkę żelazem.

  • Uszkodzenie wątroby, która pełni ważną rolę w metabolizmie żelaza.

  • Choroby krwi, które mogą prowadzić do nadmiernego rozpadu krwinek i uwolnienia żelaza.

  • Procesy zakaźne, które mogą wpływać na magazynowanie i uwalnianie żelaza.

  • Częste transfuzje krwi, co może powodować nadmiar żelaza w organizmie.

  • Zatrucie substancjami toksycznymi i chemicznymi, które mogą wpływać na metabolizm żelaza.

  • Złośliwe nadciśnienie tętnicze, które może prowadzić do mikrouszkodzeń naczyń krwionośnych.

  • Przewlekła niewydolność żylna, która może zakłócać krążenie krwi.

  • Uszkodzenie skóry, które może wpływać na aktywację układu immunologicznego.

  • Długotrwała hipotermia, która może wpływać na gospodarkę żelazem w organizmie.

  • Nadmierne wchłanianie żelaza w jelicie, prowadzące do jego nadmiernego gromadzenia się.

  • Niekontrolowane stosowanie niektórych leków, które mogą wpływać na metabolizm żelaza.

  • Nadmierny stres fizyczny i psycho-emocjonalny, które mogą wpływać na układ odpornościowy i reakcje zapalne.

 

Hemosyderoza płuc, zespół Ceelena-Gellerstedta objawy

Zespół Ceelena-Gellerstedta może przyjmować postać ostra, podostrej lub nawracającej, charakteryzując się długotrwałym falistym przebiegiem oraz naprzemiennymi okresami zaostrzeń (kryzysów), subkompensacji i remisji. U dzieci zazwyczaj pojawia się między 3 a 7 rokiem życia, choć pierwsze objawy mogą wystąpić już w pierwszych miesiącach dziecka. Klinika hemosyderozy płucnej objawia się krwotokami płucnymi oraz krwawieniem, prowadząc do niedokrwistości hipochromicznej i niewydolności oddechowej. W okresie kryzysu pacjentowi towarzyszy wilgotny, obfity kaszel z plwociną o charakterystycznym "zardzewiałym" wyglądzie, czasami zawierającą krew, a ilość utraty krwi może być znaczna, co prowadzi do poważnego krwawienia; u małych dzieci może również pojawić się wymiotowanie krwią. Często obserwuje się duszność, świsty podczas oddychania, przyspieszone bicie serca, gorączkę (często wysoką), bóle za mostkiem oraz w jamie brzusznej, stawach, co może prowadzić do zapalenia płuc, powiększenia śledziony i wątroby, a także utraty masy ciała.

Długotrwałe krwioplucie prowadzi do rozwoju ciężkiej niedokrwistości, co objawia się silnym osłabieniem, zawrotami głowy, bladością i sinicą skóry, żółtaczką twardówki, szumem w uszach. Ostry okres choroby może trwać od kilku godzin do 1-2 tygodni. W fazie podkompensacji kaszel i duszność stopniowo ustępują; w okresie remisji stan pacjentów jest stosunkowo korzystny, praktycznie nie ma skarg, a zdolność do pracy pozostaje zachowana. Podostre formy hemosyderozy płucnej nie wykazują wyraźnych okresów zaostrzeń. Choroba występuje na tle przerostu tkanek nosowo-gardłowych, objawiając się nieżytami nosa oraz nawracającym zapaleniem ucha środkowego, a także różnymi zaburzeniami przewodu pokarmowego.

 

Hemosyderoza płuc, zespół Ceelena-Gellerstedta rozpoznanie

W pierwszej kolejności zaleca się wykonanie następujących badań:

  • Morfologia krwi z rozmazem - pozwala ocenić liczbę i morfologię krwinek oraz wykryć ewentualne zmiany związane z hemosyderozą.

  • Koagulogram - służy do oceny procesów krzepnięcia krwi, co jest istotne, aby wykluczyć możliwość krwawień w obrębie płuc.

  • Badanie ogólne moczu, oznaczenie poziomu kreatyniny w osoczu oraz BUN (azot mocznika) - te parametry pozwalają ocenić funkcjonowanie nerek, co może mieć znaczenie przy występowaniu hemosyderozy.

  • Oznaczenie stężenia żelaza we krwi, poziomu ferrytyny oraz TIBC (pojemność całkowitego wiązania żelaza) - te badania pozwalają ocenić poziom żelaza we krwi oraz jego związki, co jest istotne przy diagnozowaniu hemosyderozy.

  • Pomiar przeciwciał, takich jak ANA, ANCA, anty-GBM, anty-dsDNA, APLA, krioglobuliny - pozwala wykluczyć ewentualne choroby autoimmunologiczne jako przyczynę objawów.

Zaleca się również wykonanie echokardiografii serca w celu wykluczenia niewydolności serca, nadciśnienia płucnego czy chorób zastawek, które mogą być powiązane z hemosyderozą. Diagnostyka obrazowa obejmuje badania takie jak RTG klatki piersiowej oraz tomografię komputerową o wysokiej rozdzielczości. Z plwociny tworzy się preparaty barwione hematoksyliną-eozyną i błękitem pruskim, co pozwala na uwidocznienie erytrocytów i syderofagów. Dodatkowo, przeprowadza się posiewy plwociny w celu wykluczenia infekcyjnej przyczyny objawów. W niektórych przypadkach, szczególnie gdy wyniki pozostałych badań są wciąż niejasne, zaleca się wykonanie bronchofiberoskopii i płukania oskrzelowo-płucnego. Takie badania dostarczają lepszych materiałów diagnostycznych do wykrycia syderofagów. W przypadku pacjentów powyżej 6 roku życia, warto również przeprowadzić testy czynnościowe funkcji płuc, w tym spirometrię. Badanie przy użyciu pulsoksymetru może wykazać hipoksemię, szczególnie po wysiłku fizycznym.

 

Hemosyderoza płuc, zespół Ceelena-Gellerstedta leczenie

W leczeniu hemosyderozy płuc osiąga się pozytywne rezultaty i okresowe remisje za pomocą długotrwałego stosowania kortykosteroidów. Dzięki temu możliwe jest zmniejszenie przepuszczalności naczyń krwionośnych oraz powstrzymanie postępu reakcji autoimmunologicznych. W okresie ostrego występowania choroby oraz w celach profilaktycznych skuteczne jest zastosowanie kombinacji cytostatyków oraz plazmaferezy. Ta terapia pomaga zahamować tworzenie autoprzeciwciał oraz usunąć te, które już się wytworzyły. Dodatkowo, w celu eliminacji nadmiaru żelaza z organizmu.

W leczeniu objawowym stosuje się leki przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe (takie jak heparyna, dipirydamol, pentoksyfilina), preparaty żelaza oraz leki rozszerzające oskrzela. Terapia oparta na restrykcyjnej diecie bezmlecznej pozwala na uzyskanie długotrwałej remisji u pacjentów, u których wykryto uczulenie na białka mleka krowiego.

W przypadku przewlekłego serca płucnego przepisuje się azotany w celu złagodzenia nadciśnienia płucnego. Natomiast w przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego, wykonywana jest splenektomia, co znacznie wydłuża okres remisji, redukuje nasilenie kryzysów i wydłuża życie pacjenta o 5-10 lat lub nawet dłużej.

 

Hemosyderoza płuc, zespół Ceelena-Gellerstedta rokowanie zapobieganie

Prognoza i zapobieganie w przypadku hemosyderozy płucnej wiąże się z niepokojącym rokowaniem. Postęp tej choroby niesie ze sobą ryzyko poważnych powikłań, takich jak nadciśnienie płucne, rozległe krwawienia płucne i ciężka niewydolność oddechowa, co może prowadzić do zgonu. Pacjenci z tą chorobą mają średnią długość życia wynoszącą od 3 do 5 lat. Aby zapobiegać chorobie, ważne jest terminowe leczenie wszelkich współistniejących chorób naczyniowych, sercowych, hematologicznych oraz alergicznych. Kontrola podczas transfuzji krwi jest również istotna, podobnie jak przyjmowanie preparatów żelaza i innych odpowiednich leków.

 

Katalog chorób