Choroba
Glistnica - askaridoza jest chorobą charakteryzującą się uszkodzeniem ludzkiego jelita cienkiego przez robaki, glisty Ascaris lumbricoides, które są czerwono-białe i mają kształt wrzeciona. Samce tego gatunku mogą osiągać 20 cm długości, samice są znacznie większe, osiągając 40 cm długości i 6 mm grubości. Glisty rozmnażają się bardzo szybko, ponieważ w ciele samicy znajduje się ponad 25 milionów jaj, które mają zupełnie różne stopnie dojrzałości. Tak więc w ciągu jednego dnia dorosła samica może złożyć co najmniej 200 tysięcy jaj, które z kolei wchodzą do środowiska zewnętrznego zarówno w formie zapłodnionej, jak i niezapłodnionej. Jaja, które zostały już zapłodnione, mogą mieć owalny kształt z brązową skorupką.
Lekarze szacują, że glistnica dotyka ponad miliard ludzi na ziemi. Choroba jest wszechobecna.
Glisty to pasożyty, które żyją przez miliony lat i nigdy nie wyginą, będą towarzyszyć ludziom przez całe ich długie życie razem. Faktem jest, że pasożytnictwo oraz specjalna forma i płodność glisty jest szczytem ich ewolucji wraz z człowiekiem, ktoś poprawia się, aby przeżyć, a ktoś degeneruje się. Dzięki temu procesowi robaki te przenoszą do 30 milionów jaj.
Jeśli tylko kilka samotnych samic pasożytuje w jelitach, osoba może cierpieć na różne choroby przez lata i zostanie wyleczona dopiero po wydaleniu robaka.
Glistnica jest uważana za najczęstszą chorobę na świecie, związaną z pracą w ziemi, ogrodach, z piaskiem i innymi pracami glebowymi. Stopień zanieczyszczenia gleby jajami helmintów zależy od rodzaju gleby, warunków klimatycznych i zdolności jaj do dojrzewania. Nie bez znaczenia jest również stan sanitarny gleby – sposób rozmieszczenia studzienek kanalizacyjnych i sanitariatów, zwłaszcza w domkach letniskowych i na terenach wiejskich. Świetnym sposobem na sprowadzenie glisty na podwórko lub ogród jest posypanie gleby obornikiem.
Pod względem infekcji ludzie zarażeni robakiem są niebezpieczni, dzieci są szczególnie niebezpieczne, ale wydzielane przez nich jaja nie są niebezpieczne, ponieważ nie są dojrzałe i nie mogą zarazić nawet przy bliskim kontakcie. W przypadku infekcji jaja muszą dojrzewać w glebie w odpowiedniej temperaturze, z dostępem do wilgoci i tlenu, a następnie przedostać się do nowego żywiciela. Średnio przy temperaturach powyżej 20 stopni i glebie o wilgotności powyżej 10% dojrzewanie trwa 10 dni. W temperaturach poniżej 10 stopni jaja przestają się rozwijać, ale pozostają w stanie hibernacji aż do sprzyjających warunków. Tylko głębokie zamrożenie jaj w minus 30 stopniach zabije je w ciągu dnia - ale nie zawsze mamy takie ostre mrozy.
Podgrzanie gleby powyżej 50 stopni niszczy jaja, a we wrzącej wodzie natychmiast giną. Ponadto wymagany jest dostęp tlenu. W zamkniętych latrynach jaja nie rozwijają się, ale mogą być przechowywane do 7-10 lat.
Nawyk używania odpadów kałowych jako nawozu na terenie, jedzenia jagód i owoców z krzaka to ogromny krok w kierunku glistnicy. Truskawki, ogórki i rzodkiewki, marchewki, zioła i pomidory są szczególnie smaczne dla obleńców. Doskonałym i ciepłym miejscem dla jaj ascaris są paznokcie i przestrzeń pod nimi, dzieci zwykle mają tam całe złogi pasożytów. Dzieci częściej chorują na glistnicę, ponieważ jedzą niemytymi rękami, niemytymi warzywami, bawią się w piasku, jedzą go i obgryzają paznokcie, które zostały zerwane w ziemi. Zwykle sezon robaków zaczyna się od maja do października, ale zimą można zarazić się w szklarniach.
Główną szkodą na etapie migracji glisty jest zatrucie i alergia ciała dziecka lub osoby dorosłej produktami rozpadu larw lub tkanek ciała. Są to najsilniejsze alergeny, powodują zaostrzenia istniejących chorób alergicznych. Mogą pojawić się wykwity na skórze, powstawanie cieni w płucach z eozynofili wokół larw, zapalenie wątroby, uporczywy kaszel.
W stadium pasożytnictwa wewnątrz jelita stopień alergii nie jest tak wysoki, ale u dzieci z alergią może być bardzo wyraźny. Dorosłe glisty uszkadzają jelita swoimi ciałami, ruchliwością i zwijaniem ich w kulkę. Jednocześnie zaburzona jest odruchowa praca żołądka i jelit, może wystąpić niedrożność jelit spowodowana skurczami jelit lub zablokowaniem jelita kulą tych robaków. Ściany jelita są uszkadzane przez główki glisty, mogą powodować zmiany chorobowe aż do perforacji jelita.
Wymiana witamin jest zaburzona, glisty szczególnie lubią witaminy z grupy B, kwas askorbinowy, naruszają równowagę mikrobiologiczną jelit i często powodują niekorzystne zaburzenia jelitowe. Udowodniono również immunosupresyjne działanie ascaris, silnie wpływają one na produkcję komórek odpornościowych i zakłócają tworzenie odporności na szczepienia.
Glistnica objawy
W okresie, w którym robaki „przebijają” ścianę jelita, rozwijają się objawy niestrawności - nudności, wymioty, bóle brzucha i zaburzenia stolca.
Podczas migracji do płuc w ciężkich przypadkach rozwija się krwioplucie i zespół Lefflera. Zespół Loefflera jest określeniem na proste kwasochłonne zapalenie płuc. Zalicza się go do grupy eozynofilowych zapaleń płuc, czyli zapaleń płuc charakteryzujących się naciekami eozynofilowymi w tkance płucnej o nieznanej przyczynie przy jednoczesny podwyższeniu ilości eozynofilii we krwi obwodowej. Może rozwinąć się w przebiegu zapalenia płuc czy infekcji pasożytniczych.
Czasami larwy dostają się do krążenia ogólnoustrojowego i są rozprowadzane do różnych narządów i tkanek, co prowadzi do zakłócenia rozwoju tych narządów i dalszej śmierci.
Po dwóch tygodniach aktywnego rozwoju w pęcherzykach larwy przemieszczają się drogami oddechowymi do części ustnej gardła. Towarzyszy temu podrażnienie i odruchowy kaszel, po którym następuje połykanie ze śliną i pokarmem dostającym się do jelit.
Dalszy wzrost i rozwój larwy odbywa się w jelicie, a po 1,5-3 miesiącach życia zamienia się w dojrzałego płciowo robaka.
Samica zaczyna aktywnie składać jaja, które osoba wraz z kałem uwalnia do środowiska.
Objawy glistnicy u dzieci
Objawy choroby można podzielić na 2 kolejne etapy - wczesny i późny.
Wczesny etap glistnicy rozwija się podczas migracji larw glistnicy i objawia się gwałtownym wzrostem temperatury ciała, pogorszeniem stanu zdrowia, bólem brzucha o różnym nasileniu - od obolałego i tępego do ostrego i ostrego.
Dość często temu etapowi glistnicy towarzyszy upłynnienie stolca, alergiczne swędzące wysypki na skórze.
Kiedy larwy zaczynają migrować przez drogi oddechowe, podczas słuchania pojawiają się takie objawy, jak kaszel, duszność i świszczący oddech.
Późny lub jelitowy etap objawia się nawracającym zespołem dyspeptycznym - dyskomfortem lub bólem brzucha, nudnościami, zmniejszeniem apetytu i płynnym stolcem. Na tle zatrucia następuje zmniejszenie zdolności do pracy i koncentracji uwagi, zwiększone zmęczenie, zaostrzenie chorób przewlekłych.
Objawy choroby u dorosłych
Objawy choroby u dorosłych i dzieci są podobne i obejmują bóle brzucha, zmiany w stolcu i osłabienie (zmniejszona zdolność do pracy, koncentracja uwagi i pamięci, chroniczne zmęczenie, apatia).
Robaki mają szkodliwe działanie w kilku kierunkach jednocześnie:
-
Fizyczne uszkodzenie tkanek jelitowych i płucnych przez migrujące larwy
-
Fizyczne uszkodzenie i podrażnienie jelit przez dorosłe robaki
-
Uczulenie, czyli wzrost tła alergizującego organizmu produktami metabolizmu pasożytów i antygenami rozpadu larw - to w dużej mierze dlatego dzieci z glistnicą są podatne na choroby alergiczne
-
Naruszenie trawienia i przyswajania składników odżywczych przydatnych i niezbędnych dla zdrowia - witamin i minerałów
-
Zmniejszona odporność
Glistnica rozpoznanie
Diagnozę askaridozy zwykle stawia się na podstawie badania stolca pod kątem obecności pasożytów. Dodatkowo można wykonać badania obrazowe - RTG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, endoskopia. Pokazują, gdzie znajdują się główne skupiska robaków, ile robaków jest dojrzałych, jakie jest prawdopodobieństwo powikłań.
Analiza krwi
Krew określa obecność przeciwciał przeciwko ascaris. Test jest przepisywany po wykryciu objawów choroby, zwykle stosuje się je jako środek pomocniczy (w połączeniu z innymi), potwierdzając inwazję robaków.
Test wykrywa/nie wykrywa anty-Ascaris lumbricoides we krwi. Wyniki testu mogą wyglądać następująco:
-
≤0,85 - wynik negatywny;
-
0,86-1,00 - wynik graniczny;
-
>1,00 - wynik pozytywny.
Przeciwciała są określane przez dość długi czas po wyzdrowieniu, co prowadzi do wyników fałszywie dodatnich. We wczesnym stadium choroby, przy słabej produkcji przeciwciał przeciwko glistym (indywidualna cecha osoby), test wykazuje wyniki fałszywie ujemne.
Glista ludzka przeciwciała w klasie IgG ( ELISA )
Test immunoenzymatyczny zajmuje czołowe miejsce wśród innych serologicznych metod wykrywania glisty. Posiada wysoką czułość, łatwość trzymania. Test jest szczególnie skuteczny na wczesnym etapie inwazji (od 10 do 25 dni), kiedy produkcja swoistych przeciwciał jest dość intensywna. W późniejszym - jelitowym - etapie immunogeneza zmniejsza się, ilość przeciwciał we krwi spada do niewykrywalnych.
ELISA jest również skuteczna przy niskiej intensywności infekcji, w momentach migracji larw oraz w przypadku przewagi samców robaków w jelicie człowieka. W takich sytuacjach analiza kału na jaja ascaris (główny test na chorobę) okazuje się nieinformacyjna, wykazując wyniki fałszywie ujemne.
Analiza plwociny pod kątem obleńców
Obleńce, robaki obłe (Nemathelminthes, Aschelminthes) – tradycyjna nazwa grupy bezkręgowców charakteryzujących się nieczłonowanym, przeważnie wydłużonym i zwykle kolistym w przekroju ciałem. Przykładowymi przedstawicielami tej grupy są: glista ludzka, owsik i włosień spiralny. Analiza plwociny pod kątem robaków ma pewną wartość informacyjną w czasie płucnego (migracyjnego) stadium inwazji glist, kiedy larwy znajdują się w ludzkich płucach. Jednak jego czułość wynosi około 20%. Dlatego test plwociny na ascaris ma charakter wyłącznie pomocniczy, przeprowadzany w połączeniu z innymi badaniami, a wynik negatywny nie ma wpływu na ostateczną diagnozę.
Analiza kału
Badanie mikroskopowe kału jest głównym i najbardziej niezawodnym sposobem wykrywania jaj, larw glisty w warunkach inwazji. Należy zauważyć, że pojedyncze badanie nie może być uznane za wystarczające do postawienia diagnozy. Cykl życiowy robaków, charakterystyka reakcji organizmu prowadzi do wielu wyników fałszywie ujemnych, dlatego test kału na robaki musi być przeprowadzany kilka razy, z kilkudniową przerwą.
Najprostszym sposobem badania kału jest metoda wymazu natywnego. Zawiera larwy, jaja wszystkich rodzajów robaków, jeśli występują w wystarczającej ilości. Ale przy nietypowych inwazjach ślady robaków w kale nie zawsze są określane, więc natywny rozmaz jest uzupełniany metodami wzbogacania.
Metoda Fülleborna
Flotacja z użyciem soli kuchennej wg. Fülleborna w modyfikacji wg Willisa, opiera się na zdolności jaj ascaris do unoszenia się, gdy biomateriał jest umieszczony w nasyconym roztworze chlorku sodu o dużej gęstości względnej. Metoda pozwala na identyfikację jaj nawet przy niewielkiej ich liczbie.
Metoda Fülleborna jest bardziej skuteczna niż rozmaz natywny, ale jest nieco trudniejsza do wykonania. Zaletą tej metody jest to, że jest ona dostępna i tania. Eksperci zalecają połączenie tej metody z natywnym rozmazem, aby uzyskać najbardziej wiarygodny wynik.
Wadą metody jest skrupulatne badanie warstwy powierzchniowej roztworu i osadu, w czasie osiadania: jaja glisty unoszą się po około 2 godzinach.
RTG, USG
Radiografia, ultradźwięki w glistnicy są przepisywane w celu wizualizacji inwazji. Za ich pomocą określa się lokalizację robaków, częstość występowania i stopień uszkodzenia, zmiany w narządach wewnętrznych związane z robaczycą (zapalenie / powstawanie trzustki, wątroby, pęcherzyka żółciowego, płuc, mózgu).
Za pomocą ultradźwięków zwykle bada się zmiany w narządach wewnętrznych, a prześwietlenie z wprowadzeniem zawiesiny kontrastowej pozwala zobaczyć lokalizację robaków, określić ich liczbę, rozmiar.
Zdarzają się przypadki, gdy przy wyraźnych oznakach inwazji ani jedno badanie laboratoryjne (badanie kału, krwi) nie potwierdziło robaczycy, jednak radiografia wykazała obecność dużych dorosłych glisty w ciele.
Wskaźniki antropometryczne
Wraz z inwazją glist w dzieciństwie wszystkie wskaźniki antropometryczne dziecka spadają w porównaniu z normalnymi dla jego wieku. Wzrost spowalnia, waga nie wzrasta (nawet spada), może zmniejszyć się wzrok i aktywność umysłowa. Brak leczenia zaostrza konsekwencje inwazji i prowadzi do znacznego opóźnienia rozwojowego.
W obecności opisanych powyżej objawów przeprowadza się kompleksowe badanie na obecność ascaris (innych robaków) w ciele.
Glistnica leczenie
Po otrzymaniu pozytywnego wyniku analizy przepisywane są leki przeciwpasożytnicze, które może wybrać kompetentny i doświadczony specjalista na podstawie diagnozy i indywidualnych cech pacjenta. Przebieg leczenia nieskomplikowanej glistnicy trwa nie dłużej niż trzy dni.
Kompetentny lekarz powinien przepisać leczenie farmakologiczne i monitorować jego wyniki, samoleczenie może być nieskuteczne, a nawet niebezpieczne.
Po leczeniu lekami bardzo ważne jest monitorowanie wyników - w tym celu zaleca się trzykrotne wykonanie testu kału na jaja robaków w odstępie tygodniowym między badaniami.
W zdecydowanej większości przypadków leczenie odbywa się w domu. W ciężkich przypadkach może być wymagana hospitalizacja.
Jaka jest różnica między leczeniem glistnicy u dzieci?
Leczenie glistnicy u dorosłych i dzieci odbywa się za pomocą leków przeciwpasożytniczych. Leki i ich dawkowanie w leczeniu dzieci dobierane są indywidualnie przez lekarza.
Leczenie robaczycy u kobiet w ciąży
Leczenie robaczycy należy przeprowadzić bez czekania na poród. Schemat leczenia dobierany jest indywidualnie, biorąc pod uwagę czas trwania ciąży, stan przyszłej matki i płodu, tolerancję leków i przeciwwskazania do ich powołania.
Powikłania glistnicy
Wszystkie powikłania robaczycy można podzielić na dwie duże grupy - jelitową i pozajelitową.
Powikłania jelitowe w porażce przewodu pokarmowego:
-
Niedrożność jelit spowodowana zablokowaniem światła jelita dużą liczbą robaków - stanowi temu towarzyszą bóle brzucha, nudności, wymioty, brak stolca
-
Pęknięcie ściany jelita z późniejszym zapaleniem otrzewnej.
-
Opóźniony rozwój psychoruchowy u dzieci w wyniku niedoboru witamin i mikroelementów
Powikłania pozajelitowe:
-
Ropnie narządów wewnętrznych
-
Toksyczno-alergiczne uszkodzenia narządów
-
Ropne zapalenie dróg żółciowych
-
Posocznica
-
Zapalenie wyrostka robaczkowego
Glistnica zapobieganie rokowanie
Profilaktyka glistnicy powinna mieć na celu szybkie wykrywanie i odrobaczanie pacjentów, edukację higieniczną dzieci oraz podnoszenie poziomu kultury sanitarnej wśród dorosłych. Przestrzeganie podstawowych norm higieny pomoże uniknąć zakażenia glistnicą: mycie rąk przed jedzeniem, po ulicy, pójście do toalety; dokładne mycie pod bieżącą wodą jagód, owoców, warzyw przed podaniem. Przy nieskomplikowanym przebiegu glistnicy rokowanie jest korzystne. W przypadku braku ponownego porażenia, po około roku następuje samoleczenie z powodu naturalnej śmierci ascaris. Powikłania rozwijają się stosunkowo rzadko, głównie u dzieci i pacjentów osłabionych.
ICD 10 Glistnica ICD-10: B77 - Glistnica [askaridoza]
B77.0 - Glistnica z powikłaniami jelitowymi
B77.8 - Glistnica bez innych powikłań
B77.9 - Glistnica, nie określona
Katalog chorób