Ginekomastia to stan polegający na powiększeniu piersi u mężczyzn, które przybierają formę typową dla kobiecej piersi. Zazwyczaj leży u podstawy zaburzenie równowagi hormonalnej w wyniku, którego dochodzi do przewagi żeńskich hormonów płciowych (estrogenów) nad męskimi (testosteronem), mimo że w normalnych warunkach to testosteron dominuje i odpowiada za męskie cechy płciowe. Nadmierne stężenie estrogenów może klinicznie manifestować się, jako ginekomastia.
U mężczyzn między 18 a 70 rokiem życia pojawienie się objawów ginekomastii powinno skłonić do niezwłocznej konsultacji z lekarzem, gdyż może ona sygnalizować rozwój choroby nowotworowej.
Do przyczyn ginekomastii zalicza się m.in.:
Zaburzenia równowagi hormonalnej, w tym spadek poziomu testosteronu i niewrażliwość tkanek na jego działanie,
Hormonów produkujące nowotwory przysadki, jąder, nadnerczy, trzustki, wole tyreotoksyczne, zapalenie gruczołu krokowego oraz gruczolaki,
Stosowanie pewnych kategorii leków, w tym tych na choroby serca, przeciwdepresyjnych, cytostatyków oraz sterydów anabolicznych,
Nałogi, takie jak alkoholizm czy narkomania,
Hiperprolaktynemia, z towarzyszącym zwiększeniem masy tkanki gruczołowej, tłuszczowej i łącznej,
Zaburzenia metaboliczne – cukrzyca, otyłość, wole toksyczne, niedoczynność tarczycy,
Choroby somatyczne, np. HIV, niewydolność nerek i wątroby, marskość wątroby, oraz rekonwalescencja po długotrwałej diecie,
Hipogonadyzm.
Rodzaje ginekomastii określa się, jako:
Ginekomastię prawdziwą właściwą gdzie dochodzi do zwiększenia się masy tkanki gruczołowej.
Ginekomastię nieprawdziwą, pseudoginekomastię ginekomastię tłuszczową związaną z otyłością i akumulacją tkanki tłuszczowej wokół gruczołów.
Ginekomastię mieszaną, cechującą się jednoczesnym przyrostem tkanki łącznej i tłuszczowej w piersi.
Ginekomastia fizjologiczna, nazywana także prawdziwą, uznawana jest za normę, gdy pojawia się na tle zmian hormonalnych związanych z wiekiem. Wśród typów ginekomastii fizjologicznej wyróżniamy:
Noworodkową – występuje u noworodków na skutek przenikania żeńskich hormonów płciowych do organizmu dziecka w czasie ciąży, zwykle zanika spontanicznie w ciągu pierwszych miesięcy życia.
Młodzieńczą – pojawiającą się u chłopców w okresie dojrzewania z powodu wahania się poziomu hormonów, z reguły ustępuje samoistnie, a w rzadkich wypadkach wymaga leczenia farmakologicznego czy mało inwazyjnych zabiegów chirurgicznych.
Starczą – obserwowaną u mężczyzn w podeszłym wieku wskutek naturalnego spadku produkcji testosteronu przy równoczesnej stabilizacji poziomu estrogenów, które mogą zyskać przewagę.
Medycyna wyróżnia również ginekomastię pod kątem jej lokalizacji:
Jednostronną, kiedy powiększona jest tylko jedna pierś;
Obustronną, gdzie obie piersi ulegają powiększeniu, które może mieć charakter symetryczny bądź asymetryczny.