Chrzęstniak łagodny guz kości zlokalizowany w tkance chrzęstnej. Chrzęstniak to rodzaj łagodnego nowotworu, wywodzącego się z tkanki chrzęstnej inna nazwa enchondroma. Wraz ze wzrostem guza struktury kostne ulegają zniszczeniu, co prowadzi do ograniczonej mobilności, ciągłego bólu i niepełnosprawności. Chrzęstniak wymaga kompleksowego leczenia mającego na celu wyeliminowanie pierwotnej przyczyny i wyeliminowanie konsekwencji postępu procesu chorobowego.
Chrzęstniak to guz chrząstki zlokalizowany w miejscu, w którym nie powinien być. Ma budowę klapowatą i ma skłonność do szybkiego wzrostu. Głównym powodem pojawienia się tkanki chrzęstnej w miejscach lokalizacji tkanki kostnej jest naruszenie procesu kostnienia w okresie wewnątrzmacicznego rozwoju płodu.
kanka chrzęstna jest podtypem tkanki łącznej, charakteryzującym się dużą elastycznością i wytrzymałością. Tkanka chrzęstna jest przystosowana do pełnienia funkcji podporowych i stanowi ważny element układu ruchu - pokrywa powierzchnie stawowe, tworzy połączenia kości oraz miejsca przyczepu dla tkanek miękkich.
Wyróżniamy 3 podstawowe typy tkanki chrzęstnej, różniące się budową:
-
Tkankę chrzęstną sprężystą, cechującą się największą elastycznością – buduje m.in. wewnętrzny szkielet małżowiny usznej
-
Tkankę chrzęstną włóknistą, o największej wytrzymałości – występuje w miejscach dużych obciążeń, buduje m.in. tarcze międzykręgowe w kręgosłupie
-
Tkankę chrzęstną szklistą, najbardziej rozpowszechnioną – pokrywa powierzchnie stawowe kości, buduje przyczepy żeber do mostka oraz tworzy chrzęstny szkielet dróg oddechowych (tchawica, oskrzela)
Pośrednio na proces kostnienia mogą wpływać takie czynniki jak:
-
Rozwój krzywicy, ostry niedobór wapnia i witaminy D, niezbędnych do jej pełnego wchłonięcia. Chrzęstniak występuje częściej u dzieci w wieku przedszkolnym, związana z niedożywieniem i zaburzeniami wchłaniania składników odżywczych.
-
Częste urazy kości, w których naruszona jest integralność tkanki kostnej. Naturalne procesy regeneracji prowokują aktywną syntezę komórek szklistych, co powoduje ich nadmiar i dalszą akumulację w jamie kostnej.
-
Choroby zapalne, które wpływają na struktury kostne. Reumatoidalne zapalenie stawów i inne choroby, które występują w postaci przewlekłej, wywołują spadek odporności miejscowej, przeciwko czemu wyzwalane są naturalne procesy regeneracji zachodzące przy udziale komórek chrząstki.
Grupa ryzyka obejmuje osoby aktywnie uprawiające sport, dzieci w wieku przedszkolnym ze skłonnością do rozwoju krzywicy, osoby starsze cierpiące na reumatoidalne zapalenie stawów.
Wyróżnia się trzy podstawowe typy chrzęstniaków:
-
Chrzęstniak śródkostny (łac. enchondroma) – zwykle lokalizuje się w kościach ręki, bliższym odcinku kości ramiennej, dalszym odcinku kości udowej i piszczelowej;
-
Kostniakochrzęstniak (łac. osteochondroma, exostosis osteocartillaginea) – pojawia się jako zmiana pojedyncza, zwykle w obrębie przynasad części dalszej kości udowej, części bliższej kości piszczelowej, ramieniowej i w obrębie miednicy; zmiana ma charakter kostnej szypuły sterczącej z przynasady, pokrytej "czapeczką" chrząstki szklistej; w 5–10% przypadków na podłożu osteochondroma rozwija się chondrosarcoma;
-
Chrzęstniak przykostny (łac. chondroma periostale) – podokostnowy rozrost chrząstki szklistej, zwykle zachodzący w kościach kończyn.