Choroba Gauchera jest chorobą genetyczną charakteryzującą się upośledzonym metabolizmem lipidów, niedoborem enzymów lizosomalnych oraz gromadzeniem się glikolipidów w strukturach komórkowych.
Choroba Gauchera jest przekazywana w sposób autosomalny recesywny, gdy zmutowany gen jest obecny u obojga rodziców. Jednocześnie sami rodzice mogą nie mieć żadnych problemów zdrowotnych, są jedynie nosicielami wadliwego genu. W przypadku tego sposobu dziedziczenia prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z chorobą Gauchera wynosi około 25%.
Choroba Gauchera objawy
Objawy choroby Gauchera Objawy choroby zależą od rodzaju choroby Gauchera. Istnieją trzy rodzaje choroby. Wspólne dla wszystkich typów jest zwiększenie wielkości wątroby i śledziony, co zakłóca ich normalną pracę, zaburzenia w układzie krwiotwórczym. W przeciwnym razie objawy i wiek manifestacji choroby Gauchera zależą od rodzaju choroby.
Choroba Gauchera pierwszy typ
Ta odmiana jest najczęstsza. Natychmiast po urodzeniu dziecko zaczyna stopniowo zwiększać wątrobę i śledzionę, ale kliniczne objawy choroby Gauchera pojawiają się później. U niektórych pacjentów choroba objawia się dopiero w wieku 30-40 lat. Naruszenia układu krwiotwórczego objawiają się anemią, zmniejszeniem liczby płytek krwi i krwawieniem. Pacjenci skarżą się na bóle kości i stawów. Dzieci mogą doświadczać zmian deformacyjnych, w wyniku, których zaburzone jest funkcjonowanie układu mięśniowo-szkieletowego. Choroba wpływa również negatywnie na wzrost dziecka: zwykle dziecko z chorobą Gauchera rośnie poniżej średniej. Ze względu na negatywny wpływ choroby na tkankę kostną pacjenci z chorobą Gauchera są podatni na osteoporozę, złamania. U dorosłych pacjentów choroba może objawiać się zwiększoną pigmentacją skóry. Na twarzy i nogach pojawiają się żółte i brązowe plamy, w okolicy oczu może wystąpić zaczerwienienie.
Choroba Gauchera drugi typ
Występuje rzadko i charakteryzuje się manifestacją we wczesnym dzieciństwie. Z reguły dzieje się to w pierwszym półtora roku życia. Podobnie jak w przypadku pierwszego typu, choroba Gauchera enzymatyczna objawia się wzrostem wątroby i śledziony. Noworodek ma osłabiony odruch połykania, mogą pojawić się problemy z oddychaniem. Komórki Gauchera powstają w ośrodkowym układzie nerwowym, co objawia się zaburzeniami neurologicznymi. Dziecko zauważalnie opóźnia się w rozwoju fizycznym i umysłowym. Do roku jego napięcie mięśniowe jest zmniejszone, a następnie pojawia się hipertoniczność. Najbardziej nasila się w szyi i kończynach, ogranicza ruchomość, powoduje ból. Hipertoniczność prowadzi do skurczów, paraliżu. Spośród objawów neurologicznych można zauważyć drgawki. U wielu pacjentów rozwija się zez. Dzieci z chorobą Gauchera typu 2 są podatne na zapalenie płuc, które jest ciężkie. Cechą choroby Gauchera jest to, że jest trudna do leczenia i prowadzi do ciężkiej niepełnosprawności od dzieciństwa, przedwczesnej śmierci pacjenta.
Choroba Gauchera trzeci typ
Pierwsze objawy choroby pojawiają się w wieku 2-3 lat. Badanie ujawnia powiększoną wątrobę i śledzionę. W dzieciństwie lub w okresie dojrzewania rozpoczyna się uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, co powoduje charakterystyczne zmiany. Dziecko ma skurcze i drgawki mięśni, rozwija się zez, pojawia się hipertoniczność mięśni, pojawiają się problemy z połykaniem i oddychaniem. Stopniowo pogarszają się funkcje poznawcze, dziecko traci umiejętność mówienia i pisania. Choroba objawia się niestabilnością emocjonalną, aż do psychozy. Nastolatki są opóźnione w rozwoju seksualnym. Cechą choroby Gauchera trzeciego typu jest szybki postęp i pogorszenie stanu pacjenta.
Choroba Gauchera rozpoznanie
Przede wszystkim lekarz zbiera wywiad medyczny i bada historię choroby. Podczas wstępnej rozmowy lekarz może zidentyfikować:
-
Opóźnienie w rozwoju fizycznym, seksualnym i umysłowym;
-
Powiększona śledziona i wątroba w badaniu palpacyjnym;
-
Skargi na osłabienie, zmęczenie, częste infekcje dróg oddechowych;
-
Objawy zespołu krwotocznego (krwawienie z błon śluzowych, krwiaki podskórne);
-
Dolegliwości bólowe kości i stawów, złamania kości;
-
Zez, apraksja, hiperrefleksja, spastyczność i inne zaburzenia neurologiczne;
-
Upadek intelektualny, utrata umiejętności;
-
Obecność choroby Gauchera i jej objawów u bliskich krewnych.
Badania laboratoryjne. Głównym laboratoryjnym objawem choroby jest obniżona funkcja enzymatyczna β-glukocerebrozydazy (β-GCase) w leukocytach. Biomateriałem może być nie tylko pełna krew, ale także jej zaschnięte plamy, kultura komórek fibroblastów skóry. Kolejnym objawem laboratoryjnym jest zwiększone stężenie chitotriozydazy (enzymu hydrolitycznego syntetyzowanego przez makrofagi). U 94% pacjentów wskaźnik jest 10-30 razy wyższy niż norma. Testy DNA są opcjonalne, ale czasami konieczne. Analiza morfologiczna szpiku kostnego ujawniła komórki Gauchera.
Procedury instrumentalne. Wykonuje się zdjęcie rentgenowskie, aby określić, jak bardzo uszkodzony jest układ mięśniowo-szkieletowy. Na zdjęciach widoczne są zmiany w tkance kostnej: oznaki rozległej osteoporozy, zmiana kształtu kości piszczelowej, miejscowe obumieranie tkanek. MRI kości szkieletu i densytometria we wczesnych stadiach choroby ujawniają zmiany w budowie szpiku kostnego i osteopenię. MRI i USG śledziony i wątroby są niezbędne do określenia objętości narządów, wykrycia zmian ogniskowych.
Choroba Gauchera leczenie
Stosuje się enzymatyczną terapię zastępczą. To jedyna skuteczna metoda leczenia, dzięki której ustępują główne objawy i poprawia się życie pacjentów. Nie ma ciężkich działań niepożądanych.
Cele enzymatycznej terapii zastępczej:
-
Eliminacja lub zmniejszenie nasilenia cytopenii (niedoboru krwinek);
-
Łagodzenie bólu stawów i kości;
-
Normalizacja wielkości wątroby i śledziony;
-
Zapobieganie nieodwracalnym uszkodzeniom kości, stawów i narządów wewnętrznych.
Podstawą leków do terapii enzymatycznej jest imigluceraza. Jest wytwarzany za pomocą technologii rekombinacji DNA. Pod wpływem imiglucerazy glikolipidowej glukocerebrozyd ulega hydrolizie do końcowych produktów degradacji - ceramidu i glukozy. Procesy biochemiczne w lizosomach przebiegają w standardowy sposób, jak u zdrowych ludzi.
Preparaty na bazie imiglucerazy są wskazane, jako długotrwała terapia u pacjentów, u których potwierdzono rozpoznanie choroby Gauchera typu I lub typu III (bez zajęcia OUN lub z jego przewlekłą zmianą). Wszystkie leki podaje się dożylnie.
Według badań klinicznych u pacjentów z pierwszym typem choroby Gauchera otrzymujących imiglucerazę przez 10 lat następuje znacząca i trwała poprawa stanu, co potwierdza przywrócenie prawidłowych stężeń płytek krwi i białka hemoglobiny, normalizacja wielkości wątroby i śledziony (w badaniu ultrasonograficznym), a także ustąpienie bólów kostno-stawowych.
W chorobie Gauchera drugiego typu stosowanie enzymatycznej terapii zastępczej jest nieskuteczne, ponieważ imigluceraza nie jest w stanie przeniknąć przez barierę krew-mózg, to znaczy nie przedostaje się z krwi do tkanki nerwowej. Pacjentom pokazano leczenie objawowe. Nadal nie ma metod skutecznej pomocy dzieciom z chorobą Gauchera typu II.
Choroba Gauchera zapobieganie rokowanie
Najkorzystniejszy wynik jest charakterystyczny dla pierwszego typu choroby. Pojawia się późno i lepiej niż inne reaguje na leczenie, co pozwala pacjentowi dożyć dorosłości. W trzecim typie oczekiwana długość życia większości pacjentów wynosiła wcześniej 15-17 lat, ale dzięki ulepszonemu leczeniu wielu udaje się dożyć nawet 30-40 lat. Najbardziej niekorzystne rokowanie jest typowe dla drugiego typu. Zmiany patologiczne pojawiają się w pierwszych miesiącach życia, a choroba szybko postępuje. Większość pacjentów umiera w ciągu pierwszych dwóch lat życia.
