Chlamydiowe zapalenie spojówek, wtrętowe zapalenie spojówek

Chlamydiowe zapalenie spojówek, wtrętowe zapalenie spojówek
Choroba

 

Chlamydiowe zapalenie spojówek jest bakteryjną chorobą oczu. Jest wywoływane przez wewnątrzkomórkową bakterię Chlamydia trachomatis. Leczenie tego schorzenia może być skomplikowane, a jego przewlekła postać może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie oczu. W celu leczenia tej dolegliwości, stosuje się antybakteryjne krople do oczu.

Chlamydiowe zapalenie spojówek nazywane także wtrętowe zapalenie spojówek odpowiada za 3-30% wszystkich przypadków zapaleń spojówek różnej genezy. Najczęściej diagnozowane jest u ludzi w wieku 20-30 lat, a kobiety są nim dotknięte 2-3 razy częściej niż mężczyźni. U dorosłych dwa główne typy zapalenia spojówek powodowane przez chlamydie to zapalenie wtrętowe oraz jaglica. Jaglica od kilku dekad nie jest obserwowana w Polsce, jednak pozostaje chorobą endemiczną w regionach takich jak Afryka, Ameryka Łacińska, Australia, Azja i Bliski Wschód. Stanowi jedno z głównych źródeł ślepoty na świecie. Zapalenie wtrętowe spojówek zazwyczaj dotyka osoby młodsze, a zakażenie może nastąpić drogą płciową lub przez przeniesienie chlamydii z własnych narządów płciowych za pomocą rąk (samozakażenie). Choroba ta często pojawia się na tle innych zakażeń chlamydiami, takich jak zapalenia układu moczowo-płciowego. Wiele z tych zakażeń może przebiegać bezobjawowo, stąd choroby chlamydiowe są obszarem zainteresowania wielu specjalistów: okulistów, wenerologów, urologów oraz ginekologów.

Chlamydiowe zapalenie spojówek jest spowodowane przez Chlamydia trachomatis – wewnątrzkomórkowy mikroorganizm łączący cechy bakterii i wirusów. W pewnych warunkach, takich jak terapia antybiotykowa, obniżenie odporności czy ekstremalne temperatury, chlamydie mogą przechodzić w stan „uśpiony”, by potem ponownie stać się aktywnymi i prowadzić do symptomów choroby. Warto zaznaczyć, że różne serotypy chlamydii mogą wywoływać różnorodne objawy – od jaglicy, poprzez chlamydiowe zapalenia spojówek, aż po limfogranulomatozę pachwinową.

Drogi przenoszenia zakażenia

Większość przypadków chlamydiowego zapalenia spojówek ma związek z chlamydią dróg moczowo-płciowych. Statystyki pokazują, że około 50% pacjentów z chlamydią oczną ma równocześnie zakażenie w układzie moczowo-płciowym. U dorosłych, chlamydia oka może wynikać z przeniesienia patogenu z narządów płciowych na oko za pośrednictwem zanieczyszczonych rąk czy przedmiotów higienicznych. W ten sposób osoba zarażona chlamydią moczowo-płciową może zakażać nie tylko własne oczy, ale także osoby zdrowe. Czasami chlamydiowe zapalenie spojówek pojawia się po kontakcie seksualnym jamy ustnej i narządów płciowych z zakażoną osobą.

Zanotowano przypadki zawodowego narażenia na chlamydiowe zapalenie spojówek wśród personelu medycznego, takiego jak ginekolodzy, wenerolodzy, urolodzy czy okuliści, którzy mieli kontakt z pacjentami z różnymi odmianami chlamydii.

Zakażenie chlamydią oczną może również nastąpić w miejscach publicznych, takich jak baseny czy łaźnie. Taka postać choroby jest nazywana „basenowym” zapaleniem spojówek i ma potencjał do wywołania epidemii.

U noworodków chlamydiowe zapalenie spojówek może wynikać z zakażenia w trakcie porodu od matki z chlamydią. Około 5-10% noworodków jest narażonych na to zakażenie.

Grupy podwyższonego ryzyka

Osoby szczególnie narażone na chlamydiowe zapalenie spojówek to:

  • Osoby aktywne seksualnie,

  • Pacjenci z chlamydią układu moczowo-płciowego,

  • Członkowie rodziny pacjentów z chlamydią narządów płciowych lub oczną,

  • Pracownicy służby zdrowia,

  • Osoby korzystające z publicznych łaźni, saun i basenów,

  • Dzieci urodzone przez zakażone matki.

Klasyfikacja

Zakażenie chlamydią spojówek może przyjąć różne formy:

  • Chlamydiowe zapalenie spojówek u dorosłych (zwane również wtrętowe zapalenie spojówek),

  • Chlamydiowe zapalenie spojówek u noworodków,

  • "Basenowe" zapalenie spojówek,

  • Epidemiczne chlamydiowe zapalenie spojówek u dzieci,

  • Chlamydiowe zapalenie spojówek w zespole Reitera,

  • Chlamydiowe zapalenie spojówek odzwierzęce.

W okulistyce wyróżnia się też inne postacie chlamydiowych schorzeń ocznych, takie jak chlamydiowe zapalenie rogówki, błony naczyniowej czy nadtwardówki.

 

Chlamydiowe zapalenie spojówek objawy

Objawy chlamydiowego zapalenia spojówek pojawiają się po okresie inkubacji trwającym 5-14 dni. Zazwyczaj na początku dotyczą jednego oka, lecz w 30% przypadków rozwija się to, jako zakażenie obu oczu. U 65% pacjentów obserwuje się ostre lub podostrą postać tej infekcji, podczas gdy pozostałe 35% prezentuje postać przewlekłą.

W kontekście postaci przewlekłej, zauważa się łagodne, lecz nawracające zapalenie powiek czy spojówek. Charakteryzuje się ono umiarkowanymi objawami, takimi jak nieznaczny obrzęk powiek, przekrwienie spojówek czy śluzowa wydzielina z oczu.

Ostre postacie chlamydiowego zapalenia spojówek lub nasilenie objawów przewlekłych manifestują się silnym obrzękiem, naciekiem błony śluzowej oczu, światłowstrętem, łzawieniem, bólem oraz obfitą śluzowo-ropną lub ropną wydzieliną. Częstym objawem jest też zrost powiek spowodowany wydzieliną. Wskazującym objawem jest również rozwijająca się bezbolesna regionalna adenopatia przeduszna oraz zapalenie trąbki słuchowej, które objawia się bólem i szumem w uchu, a także spadkiem zdolności słyszenia.

Badanie wzrokowe może wykazać obecność pęcherzyków oraz delikatnych włóknistych osadów na spojówce, które zwykle zanikają, nie pozostawiając blizn. Ostra postać choroby trwa od 2 tygodni do 3 miesięcy.

U noworodków i małych dzieci, obok wyraźnych objawów ocznych, może również wystąpić chlamydiowe zapalenie płuc, zapalenie nosogardzieli, nieżyt nosa, ostre zapalenie ucha oraz zapalenie trąbki słuchowej. Powikłania takie jak zwężenie przewodów nosowo-łzowych czy bliznowacenie spojówek nie są rzadkością.

W przypadkach towarzyszących chorobom autoimmunologicznym, jak zespół Reitera, chlamydiowe zapalenie spojówek może być obserwowane razem z zapaleniem rogówki, zapaleniem tęczówki, zapaleniem ciała rzęskowego, zapaleniem naczyniówki oraz zapaleniem siatkówki. Niemniej jednak, dokładna patogeneza tego stanu w kontekście zespołu Reitera nie jest jeszcze w pełni zrozumiała.

 

Chlamydiowe zapalenie spojówek rozpoznanie

Gdy istnieje podejrzenie chlamydiowego zapalenia spojówek, konieczne jest przeprowadzenie badań okulistycznych oraz laboratoryjnych, a także konsultacja z innymi specjalistami: wenerologiem, ginekologiem, urologiem, reumatologiem oraz otolaryngologiem.

Diagnostyka okulistyczna. Za pomocą biomikroskopii przy wykorzystaniu lampy szczelinowej można zidentyfikować typowe objawy, takie jak obrzęk, naciek i zmienione unaczynienie rąbka. W celu wykluczenia ewentualnego uszkodzenia rogówki, zalecane jest przeprowadzenie testu fluoresceinowego. Oftalmoskopia umożliwia ocenę kondycji siatkówki oraz błony naczyniowej oka.

Diagnostyka laboratoryjna. Kluczowe w potwierdzeniu diagnozy chlamydiowego zapalenia spojówek są badania laboratoryjne. Najbardziej rekomendowane jest skombinowanie różnorodnych metod izolacji chlamydii z wymazów spojówkowych (cytologicznych, immunofluorescencyjnych, hodowlanych, PCR) oraz badania na obecność przeciwciał we krwi (metodą ELISA). W razie potrzeby pacjent może zostać skierowany na badanie w kierunku chlamydii układu moczowo-płciowego. Chlamydiowe zapalenie spojówek należy różnicować z zapaleniem spojówek o etiologii bakteryjnej oraz adenowirusowej.

 

Chlamydiowe zapalenie spojówek leczenie

Antybiotyki oraz tetracykliny są stosowane w terapii chlamydiowego zapalenia spojówek. Leczenie miejscowe polega na wkraplaniu antybakteryjnych kropli do oczu (np. roztwór ofloksacyny, roztwór cyprofloksacyny), stosowaniu maści na powieki (jak maść tetracyklinowa czy maść z erytromycyną) oraz na aplikacji kropli o działaniu przeciwzapalnym (np. roztwór indometacyny, roztwór deksametazonu).

Ogólnoustrojowe leczenie chlamydii powinno być realizowane zgodnie z zaleceniami dotyczącymi leczenia infekcji przenoszonych drogą płciową. Skuteczność leczenia potwierdza ustąpienie objawów klinicznych, negatywne wyniki badań laboratoryjnych przeprowadzonych 2-4 tygodnie po zakończeniu terapii oraz kolejne trzy badania wykonane w miesięcznych odstępach.

 

Chlamydiowe zapalenie spojówek rokowanie zapobieganie

Chlamydiowe zapalenie spojówek może mieć różnorodne konsekwencje. Właściwie prowadzona terapia zazwyczaj prowadzi do pełnego wyleczenia. Niemniej jednak, zapalenie to często ma charakter nawracający. Powtarzające się epizody mogą prowadzić do bliznowacenia spojówki oraz rogówki, skutkując pogorszeniem, jakości widzenia.

Zapobieganie chlamydiowemu zapaleniu spojówek polega na wczesnym wykrywaniu i leczeniu chlamydii układu moczowo-płciowego u dorosłych (w tym także u kobiet w ciąży), dbaniu o higienę osobistą, ochronie oczu, np. przez noszenie okularów podczas korzystania z basenu, oraz korzystaniu z odpowiedniego sprzętu ochronnego przez personel medyczny.

 

Katalog chorób