Chlamydiowe zapalenie płuc, chlamydiowe zapalenie dróg oddechowych

Chlamydiowe zapalenie płuc, chlamydiowe zapalenie dróg oddechowych
Choroba

 

Chlamydiowe zapalenie płuc to atypowa forma zapalenia płuc wywoływana przez bakterie z rodzaju Chlamydia. Stanowi ono od 5 do 10% wszystkich przypadków zapalenia płuc, ale podczas większych ognisk zachorowań udział ten może wzrastać nawet do 25%. Choroba charakteryzuje się ciężkim przebiegiem, a objawy mogą trwać od 1 do 2 miesięcy. Niejednokrotnie obserwuje się również objawy poza płucne. Chlamydie to obligatoryjne bakterie Gram-ujemne, które żyją w komórkach gospodarza. W organizmie gospodarza te bakterie mogą występować w dwóch formach: zakaźnej (ciałka elementarne) oraz wegetatywnej (ciałka siatkowe). To pierwsze wchodzą do komórki gospodarza poprzez indukowanie endocytozy i następnie przekształcają się w ciałka siatkowe. Ciałka siatkowe charakteryzują się intensywną aktywnością metaboliczną i zdolnością do podziału wewnątrz komórki gospodarza.

Cały cykl rozrodczy chlamydii trwa około 48 godzin. Po tym czasie ciałka siatkowe przekształcają się z powrotem w formę elementarną. Ostatecznie, błona komórkowa gospodarza pęka, uwalniając nowe ciałka elementarne do przestrzeni zewnątrzkomórkowej, co inicjuje kolejny cykl infekcji w nowych komórkach gospodarza.

Do głównych sprawców chlamydialnego zapalenia płuc należą:

  • Chlamydia pneumoniae: główny patogen powodujący zapalenie płuc, który może prowadzić do większych ognisk zachorowań.

  • Chlamydia trachomatis: wywołuje zapalenie płuc głównie u osób z obniżoną odpornością.

  • Chlamydophila psittaci: bakteria odpowiedzialna za ornitozę, manifestującą się śródmiąższowym zapaleniem płuc.

Chlamydia pneumoniae rozprzestrzenia się drogą kropelkową, poprzez bliski kontakt z osobą zakażoną lub nosicielem. Istnieje też ryzyko zakażenia przez kontakt z przedmiotami codziennego użytku lub w wyniku nieodpowiedniej higieny osobistej. Z kolei zakażenie Chlamydophila psittaci wiąże się z kontaktem z ptakami-nosicielami, wdychaniem zakurzonej paszy czy pyłu zanieczyszczonego ptasimi odchodami. Natomiast Chlamydia trachomatis przenoszona jest drogą krwiopochodną oraz podczas porodu od matki zakażonej.

 

Chlamydiowe zapalenie płuc objawy

Zapalenie płuc spowodowane Chlamydophila pneumoniae Zapalenie płuc spowodowane Ch. pneumoniae najczęściej dotyka dzieci i młodzież w wieku 5-35 lat. W tej grupie wiekowej, pod względem częstości, przewyższa je jedynie zapalenie wywołane przez Mycoplasma pneumoniae.

Choroba może zacząć się nagle bądź rozwijać się stopniowo. W pierwszym scenariuszu, już trzeciego dnia pojawiają się objawy zatrucia i uszkodzenia dróg oddechowych. Gdy choroba ma postać podostrą, pierwszy tydzień przypomina objawami ostre infekcje dróg oddechowych – występują problemy z oddychaniem przez nos, zatkany nos, śluzowa wydzielina oraz chrypka.

Sam proces zapalny w płucach może się rozwijać od 1 do 4 tygodni po pierwszych objawach. Wówczas temperatura ciała może osiągnąć 38-39°C, pacjent odczuwa osłabienie, bóle mięśni oraz głowy. W każdym przypadku wraz z gorączką pojawia się kaszel – suchy bądź mokry, oraz ból klatki piersiowej. Zapalenie ma przewlekły charakter, z kaszlem i złym samopoczuciem trwającym nawet kilka miesięcy. Najczęściej występujące powikłania to zapalenie ucha środkowego, zatok oraz stawów.

Zapalenie płuc spowodowane Chlamydia trachomatis Zapalenie płuc tego typu rozwija się często stopniowo. U dzieci poprzedza je najczęściej zapalenie spojówek, ucha środkowego lub oskrzeli. Wczesnym objawem jest suchy kaszel, który stopniowo staje się napadowy. Dziecko może również doświadczyć przyspieszonego oddechu, sinicy i wymiotów, lecz bez nawrotów. Z czasem pogłębia się duszność, a oddech staje się bardziej głośny i przyspieszony. Pomimo to, ogólny stan zdrowia dziecka pozostaje zadowalający.

Objawy osłuchowe oraz radiologiczne zapalenia płuc pojawiają się pod koniec pierwszego tygodnia lub na początku drugiego. W szczytowym momencie choroby mogą także wystąpić objawy zapalenia jelit i powiększenie wątroby oraz śledziony. W skomplikowanych przypadkach zapalenia mogą pojawić się powikłania takie jak odma opłucnowa, zapalenie opłucnej czy ropień. Do innych, pozapłucnych powikłań należą m.in. zapalenie mięśnia sercowego, wsierdzia czy opon mózgowo-rdzeniowych. Dzieci, które przebyły to zapalenie płuc, w późniejszym życiu są bardziej narażone na astmę czy inne przewlekłe choroby dróg oddechowych.

Zapalenie płuc wywołane przez Chlamydophila psittaci (Papuzica) Przebieg tej choroby może być różnorodny, od postaci bezobjawowej po ciężkie przypadki. Wyróżniającym się objawem jest wysoka gorączka (do 39,5-40°C i wyżej), która towarzyszy silnemu osłabieniu, bólom głowy, stawów oraz mięśni. Często w początkowym etapie jest błędnie diagnozowana, jako gorączka nieznanej przyczyny.

Z czasem u ponad połowy pacjentów rozwija się suchy kaszel, ból klatki piersiowej oraz powiększenie wątroby i śledziony. Typowe dla tego rodzaju zapalenia płuc są objawy neurotoksykozy, wysypka oraz krwawienia z nosa. Objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności, wymioty czy biegunka, także są częste.

Zmiany kliniczne widoczne w badaniach mogą utrzymywać się przez 4-6 tygodni. Do typowych powikłań papuzicy zaliczamy zapalenie wątroby, zakrzepicę, niedokrwistość hemolityczną czy zapalenie mięśnia sercowego.

 

Chlamydiowe zapalenie płuc rozpoznanie

Chlamydiowe zapalenie dróg oddechowych stanowi wyzwanie diagnostyczne z uwagi na jego niejednoznaczność w zakresie objawów fizykalnych, radiologicznych oraz typowych zmian w badaniach krwi, zwłaszcza w porównaniu z bakteryjnym zapaleniem płuc. Wobec tego specjaliści, takich jak pulmonolodzy i interniści, opierają się głównie na informacjach z wywiadu, obrazie klinicznym oraz badaniach laboratoryjnych takich jak ELISA czy PCR.

Badanie lekarskie. Osłuchowo stwierdza się zróżnicowane zmiany: oddech może być utrudniony, oskrzelowy lub słabo słyszalny na poziomie pęcherzyków. W zaawansowanej fazie choroby często występują świszczące, mokre lub trzeszczące odgłosy. Dźwięk perkusyjny jest z reguły stłumiony.

Radiografia. Na zdjęciu RTG płuc dostrzegalne są różnorodne nacieki, czy to ogniskowe, segmentowe, płatowe czy też zmiany śródmiąższowe.

Diagnostyka laboratoryjna. Najbardziej precyzyjną i wrażliwą metodą diagnostyczną jest hodowla bakteryjna, ale z uwagi na czasochłonność i skomplikowanie tego procesu, w praktyce klinicznej stosuje się głównie do serotypowania. Najczęściej wykorzystywane testy to ELISA oraz MIF (reakcja mikroimmunofluorescencji). W teście ELISA na obecność aktywnej infekcji chlamydiami wskazuje wzrost tytułu przeciwciał IgM, IgG oraz IgA do wartości odpowiednio powyżej 1:16, 1:512 i 1:256; w teście MIF – wzrost tytułu przeciwciał IgG/IgA w sparowanych próbkach surowicy 4-krotnie lub więcej. Analiza metodą PCR umożliwia precyzyjną identyfikację DNA patogenu, ale nie pozwala na rozróżnienie między infekcją przewlekłą a aktywną.

Diagnostykę różnicową chlamydiowego zapalenia płuc należy uwzględniać w kontekście chorób takich jak grypa, koklusz, zapalenie płuc wywołane przez wirusy, mykoplazmy, legionelle, grzyby oraz inne atypowe infekcje płuc.

 

Chlamydiowe zapalenie płuc leczenie

Chlamydiowe zapalenie dróg oddechowych stanowi wyzwanie terapeutyczne ze względu na dwie formy występowania chlamydii w organizmie: zewnątrzkomórkową i wewnątrzkomórkową. Skuteczne leczenie wymaga celowania w obie te formy. Należy również uwzględniać, że zaostrzenie infekcji często ma miejsce przy osłabionej odporności, co podkreśla potrzebę modyfikacji odpowiedzi immunologicznej.

W leczeniu chlamydiowego zapalenia płuc stosuje się leki przeciwdrobnoustrojowe, takie jak makrolidy, fluorochinolony oraz tetracykliny. Najbardziej zalecane są makrolidy, ze względu na możliwość ich zastosowania u noworodków, dzieci oraz kobiet w ciąży. Z tej grupy leków klarytromycyna, jozamycyna, erytromycyna oraz spiramycyna wykazują największą skuteczność przeciwko chlamydiom.

Chociaż fluorochinolony (cyprofloksacyna, ofloksacyna, lewofloksacyna) i tetracykliny (doksycyklina, monocyklina) również są efektywne w walce z chlamydiami, ich zastosowanie jest ograniczone podczas ciąży oraz przy niewydolności wątroby. Standardowy okres leczenia w przypadku chlamydiowego zapalenia płuc wynosi minimum 2-3 tygodnie.

Aby dostosować odpowiedź immunologiczną oraz minimalizować ryzyko nawrotu, oprócz leków przeciwdrobnoustrojowych, zaleca się podawanie immunomodulatorów, witamin oraz probiotyków. W fazie rekonwalescencji kluczowe znaczenie mają fizjoterapia oraz ćwiczenia oddechowe.

 

Chlamydiowe zapalenie płuc rokowanie zapobieganie

U pacjentów młodszych bez towarzyszących chorób, chlamydiowe zapalenie płuc zwykle prowadzi do pełnego wyzdrowienia. Jednakże u osób w starszym wieku ryzyko zgonu wynosi 6-10%. Badania wskazują na potencjalny związek Ch. pneumoniae z miażdżycą, sarkoidozą płuc, udarem niedokrwiennym mózgu czy chorobą Alzheimera, co sugeruje, że chlamydiowe zapalenie płuc może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. Udowodniono, że chlamydie oddechowe mają negatywny wpływ na przebieg astmy oskrzelowej oraz zwiększają ryzyko jej zaostrzeń.

 

Katalog chorób