Biegunka chologenna objawy leczenie

Choroba

Biegunka chologenna stanowi jedną z najbardziej powszechnych dolegliwości w zakresie zaburzeń stolca, spotykanych w gabinecie gastroenterologa. Mimo jej częstego występowania, nadal jest jednym z najmniej poznanych schorzeń w tej dziedzinie medycyny. Aktualne statystyki wskazują, że 30-50% wszystkich przypadków biegunek czynnościowych, (czyli niezwiązanych z procesami zapalnymi, infekcjami czy nowotworami) to właśnie biegunki chologenne lub biegunki żółciowe. Często stanowi ona problem dla pacjentów z zespołem jelita drażliwego, dotykając nawet 35% z nich. Szacuje się, że na ten rodzaj dolegliwości narzeka blisko 1% populacji Europy.

Mechanizm działania kwasów żółciowych w ludzkim organizmie, kwasy żółciowe są produkowane przez wątrobę z cholesterolu, po czym przenikają do jelita cienkiego w składzie żółci. Odgrywają kluczową rolę w procesie wchłaniania tłuszczów z diety. Później są one reabsorbowane w końcowej części jelita krętego i poprzez układ żylny trafiają z powrotem do wątroby. Ten cykl nazywany jest „krążeniem enterohepatycznym kwasów żółciowych”. Tylko niewielka część kwasów żółciowych (3-5%, czyli około 0,3-0,5 g dziennie) nie jest wchłaniana, a zamiast tego trafia do jelita grubego i jest eliminowana z organizmu w kale. W pewnych sytuacjach większa ilość kwasów żółciowych dostaje się do jelita grubego, powodując podrażnienie - stymuluje wydzielanie wody, elektrolitów i śluzu, co prowadzi do występowania częstych, luźnych stolców. Taki stan nazywamy biegunką chologenną.

Przyczyny biegunki żółciowej:

Typ pierwszy upośledzenie wchłaniania kwasów żółciowych w końcowym odcinku jelita krętego, spowodowane jego resekcją (usunięciem) lub trwałym stanem zapalnym, jak w przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna.
Typ drugi (idiopatyczna biegunka chologenna) jej przyczyna nie jest dokładnie znana. Badania sugerują, że u pacjentów cierpiących na ten typ dolegliwości dochodzi do zaburzenia równowagi w produkcji i wchłanianiu kwasów żółciowych. W zdrowym organizmie, proces wchłaniania kwasów żółciowych w jelitach hamuje ich produkcję w wątrobie. W przypadku biegunki idiopatycznej mechanizm ten jest prawdopodobnie zaburzony, prowadząc do zwiększonej produkcji kwasów żółciowych.
Typ trzeci jest efektem chorób takich jak cholecystektomia (usunięcie pęcherzyka żółciowego), przewlekłe zapalenie trzustki z niewydolnością trzustki czy zespół nadmiernego rozwoju bakteryjnego w jelicie cienkim. Dodatkowo, niektórzy specjaliści wyróżniają czwarty typ biegunki chologennej, gdzie nadprodukcja kwasów żółciowych wiąże się z przyjmowaniem pewnych leków, jak na przykład metformina.

Obraz kliniczny biegunki chologennej

Najbardziej charakterystycznymi objawami biegunki chologennej są:

Stolce luźne, wodniste, obfite i częste, często o jasnożółtym lub zielonkawym odcieniu. Zwykle pojawiają się one w pierwszej połowie dnia, a także po posiłkach.
Silna potrzeba natychmiastowego wypróżnienia;
Sporadycznie nietrzymanie stolca;
Wzdęcia oraz nadmierne gromadzenie się gazów.

Gdy biegunka chologenna współistnieje z innymi schorzeniami, takimi jak zespół jelita drażliwego, pacjent może odczuwać ból brzucha. Niemniej jednak ten objaw nie jest typowy dla biegunki chologennej, jako schorzenia izolowanego.

Pilność wypróżnienia bywa na tyle silna, że pacjenci ograniczają swoją codzienną aktywność, unikają opuszczania domu na dłużej czy podróży do nieznanych miejsc.

Diagnostyka biegunki chologennej

W celu zdiagnozowania tej dolegliwości stosuje się trzy główne metody:

Test SeHCAT polega na przyjęciu kwasu żółciowego oznakowanego izotopem selenu Se75, który – podobnie jak kwas żółciowy – jest wchłaniany w jelicie krętym i podlega krążeniu jelitowo-wątrobowemu. Po 7 dniach od spożycia mierzy się utratę tego kwasu przy pomocy kamery gamma. Pozostała w organizmie ilość oznakowanego kwasu informuje o stopniu wchłaniania. Dla stopnia łagodnego typowa jest wartość <15%, dla umiarkowanego <10%, a dla ciężkiego <5%.
Badanie poziomu 7α-hydroksy-4-cholesten-3-1 (C4) w surowicy krwi Jest to prekursor kwasów żółciowych, a jego podwyższony poziom wskazuje na zwiększoną syntezę kwasów żółciowych, co jest typowe dla biegunki chologennej. Poziomy C4 we krwi korelują z wynikami testu SeHCAT. Pomimo że badanie to jest proste i opłacalne, do jego przeprowadzenia potrzebny jest specjalistyczny sprzęt.
Test kwasu żółciowego w kale pozwala na ilościową ocenę kwasów żółciowych w próbce stolca. Do jego przeprowadzenia nie jest potrzebny zaawansowany sprzęt. Jest on dostępny w wybranych specjalistycznych laboratoriach.

Dodatkowo, niektóre międzynarodowe wytyczne gastroenterologiczne zalecają empiryczne sprawdzenie skuteczności środków wiążących kwasy żółciowe. Jeżeli obserwowane są pozytywne efekty kliniczne, może to sugerować obecność biegunki chologennej. Takie podejście jest szczególnie przydatne, gdy tradycyjne metody diagnostyczne są niedostępne.

Leczenie biegunki chologennej

Terapia zespołu złego wchłaniania FA opiera się na dwóch filarach: odpowiedniej diecie oraz farmakoterapii. U pacjentów cierpiących na biegunkę chologenną z diety usuwa się lub znacząco ogranicza pokarmy pobudzające pracę jelit, takie jak tłuszcze, błonnik roślinny, pikle, napoje gazowane czy zimne potrawy. Zalecane są natomiast potrawy o konsystencji śluzowej, jak zupy, kasze, galaretki czy produkty bogate w garbniki i wapń.

Wybór leczenia farmakologicznego jest uzależniony od przyczyny biegunki chologennej. Terapia ma na celu zarówno leczenie podstawowej choroby, jak i powiązanych z nią objawów biegunki. Do najczęściej stosowanych leków należą:

Sekwestranty LC. Pomagają one w wiązaniu kwasów żółciowych, co skutkuje ograniczeniem dostarczania wody i soli sodowej do jelita grubego, zapobiegając biegunce wydzielniczej.
Środki choleretyczne. Należy je przyjmować podczas posiłków, aby synchronizować dostarczenie kwasów tłuszczowych do jelit z pokarmem.
Enterosorbenty. Są przepisywane między posiłkami, by neutralizować nadmiar kwasów tłuszczowych, toksyn oraz normalizować pracę jelit. W leczeniu biegunki hologennej stosuje się też środki ściągające.
Pozostałe leki. W przypadku silnych bólów stosuje się leki przeciwskurczowe. Dla pacjentów z SIBO zaleca się antybiotyki, prebiotyki oraz probiotyki. Po resekcji jelita cienkiego zalecane są analogi somatostatyny, które stosuje się aż do ustąpienia objawów. W chorobie Leśniowskiego-Crohna oraz mikroskopowym zapaleniu jelita grubego efektywne są glikokortykosteroidy.

Rokowanie i profilaktyka biegunki chologennej

Dbałość o dietę oraz stosowanie się do zaleceń lekarskich zwykle prowadzi do poprawy samopoczucia i normalizacji pracy jelit w ciągu 1-2 tygodni. Niemniej jednak, błędy dietetyczne czy nasilenie się innych chorób mogą spowodować nawrót biegunki chologennej. Całkowite wyleczenie tej dolegliwości jest trudne, co często skutkuje koniecznością długotrwałej terapii.

Zapobieganie pierwotnej formie biegunki chologennej jest trudne. Kluczem do unikania form wtórnych i mieszanym jest kontrolowanie czynników ryzyka związanych z chorobami dróg żółciowych oraz jelita cienkiego, które wpływają na wydzielanie i przepływ żółci.

Katalog chorób

Choroby układu pokarmowego

Biegunka chologenna objawy leczenie

Przyczyny biegunki żółciowej:

Typ pierwszy upośledzenie wchłaniania kwasów żółciowych w końcowym odcinku jelita krętego, spowodowane jego resekcją (usunięciem) lub trwałym stanem zapalnym, jak w przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna.

Obraz kliniczny biegunki chologennej

Najbardziej charakterystycznymi objawami biegunki chologennej są:

Stolce luźne, wodniste, obfite i częste, często o jasnożółtym lub zielonkawym odcieniu. Zwykle pojawiają się one w pierwszej połowie dnia, a także po posiłkach.

Silna potrzeba natychmiastowego wypróżnienia;

Sporadycznie nietrzymanie stolca;

Wzdęcia oraz nadmierne gromadzenie się gazów.

Gdy biegunka chologenna współistnieje z innymi schorzeniami, takimi jak zespół jelita drażliwego, pacjent może odczuwać ból brzucha. Niemniej jednak ten objaw nie jest typowy dla biegunki chologennej, jako schorzenia izolowanego.

Pilność wypróżnienia bywa na tyle silna, że pacjenci ograniczają swoją codzienną aktywność, unikają opuszczania domu na dłużej czy podróży do nieznanych miejsc.

Diagnostyka biegunki chologennej

W celu zdiagnozowania tej dolegliwości stosuje się trzy główne metody:

Test kwasu żółciowego w kale pozwala na ilościową ocenę kwasów żółciowych w próbce stolca. Do jego przeprowadzenia nie jest potrzebny zaawansowany sprzęt. Jest on dostępny w wybranych specjalistycznych laboratoriach.

Leczenie biegunki chologennej

Wybór leczenia farmakologicznego jest uzależniony od przyczyny biegunki chologennej. Terapia ma na celu zarówno leczenie podstawowej choroby, jak i powiązanych z nią objawów biegunki. Do najczęściej stosowanych leków należą:

Sekwestranty LC. Pomagają one w wiązaniu kwasów żółciowych, co skutkuje ograniczeniem dostarczania wody i soli sodowej do jelita grubego, zapobiegając biegunce wydzielniczej.

Środki choleretyczne. Należy je przyjmować podczas posiłków, aby synchronizować dostarczenie kwasów tłuszczowych do jelit z pokarmem.

Enterosorbenty. Są przepisywane między posiłkami, by neutralizować nadmiar kwasów tłuszczowych, toksyn oraz normalizować pracę jelit. W leczeniu biegunki hologennej stosuje się też środki ściągające.

Rokowanie i profilaktyka biegunki chologennej

Zapobieganie pierwotnej formie biegunki chologennej jest trudne. Kluczem do unikania form wtórnych i mieszanym jest kontrolowanie czynników ryzyka związanych z chorobami dróg żółciowych oraz jelita cienkiego, które wpływają na wydzielanie i przepływ żółci.

Zobacz zdjęcia chorób występujących na