Ameboza (pełzakowica) jest chorobą jelit wywoływaną przez pierwotniaki i występuje tylko u ludzi. Patologia często przybiera przewlekły przebieg, któremu towarzyszy tworzenie się wrzodów na ścianach okrężnicy i powstawanie ropni w narządach wewnętrznych.
Pełzakowica jest powszechna w krajach tropikalnych o złych warunkach sanitarnych, Indiach, częściach Ameryki Środkowej i Południowej oraz w Afryce. W krajach o klimacie umiarkowanym jest rzadko obserwowana. W ostatnich latach, ze względu na znaczny wzrost migracji i turystyki zagranicznej, wzrosła liczba importowanych przypadków amebiazy do Europy w tym Polski. Pełzakowica jest odnotowywana jako sporadyczne przypadki, epidemie są rzadkie. Pełzakowica dotyka głównie pacjentów w średnim wieku.
Czynnikiem wywołującym amebozę jest pasożyt zwany amebą, który może żyć w postaci uśpionej lub wegetatywnej. W środowisku ameba występuje w stanie cysty, co zapewnia jej rozmnażanie i ochronę przed negatywnym wpływem środowiska.
Forma wegetatywna wyłania się z cyst. Źródłem infekcji jest chory. Metodą przenoszenia jest fekalno-ustna. Jest przenoszony przez żywność, gospodarstwo domowe, drogi wodne. Życie i rozmnażanie się ameby w organizmie człowieka powoduje pojawienie się mikroropni. Gdy ameby wnikają do naczyń krezkowych, przedostają się również do innych narządów, gdzie również wywołują ropnie. Tętnica krezkowa - górna i dolna – to główne gałęzie odchodzące od aorty w odcinku brzusznym. Naczynia te odpowiadają za zaopatrywanie jelit w krew. Tętnica krezkowa górna doprowadza ją do przewodu pokarmowego od dwunastnicy do połowy jelita grubego, zaś tętnica krezkowa dolna do większości pozostałej części jelita grubego.