Pokrzywka spowodowana niskimi temperaturami, nazywana również uczuleniem na zimno, jest charakterystyczną dolegliwością w okresie zimowym. Chociaż często pojawia się też wczesną wiosną czy późną jesienią, to jej najbardziej intensywne i potencjalnie niebezpieczne odczyny można zauważyć latem.
Głównym objawem tej formy pokrzywki, podobnie jak w innych jej rodzajach, jest pojawienie się swędzących bąbli, które przypominają oparzenia od pokrzywy. Warto zaznaczyć, że pojawiają się one nagle, trwają kilka godzin i znikają bez śladu. Przyczyną ich wystąpienia mogą być różne czynniki. Pokrzywka zimnowodna powstaje na skutek narażenia skóry na niską temperaturę, niekoniecznie skrajnie niską. U niektórych osób objawy mogą pojawić się nawet w temperaturze pokojowej.
Rozróżniamy dwie odmiany tej pokrzywki. Pierwsza, bardziej powszechna, utrzymuje się średnio przez pięć lat. Może rozpocząć się nawet przed dziesiątym rokiem życia, co w przypadku pokrzywki spowodowanej czynnikami fizycznymi jest rzadkością. Najczęściej jednak objawy pojawiają się u młodzieży czy dorosłych. Zimą, przy każdym wyjściu na zewnątrz, osoby cierpiące na tę chorobę doświadczają nieprzyjemnych objawów. W ciężkich przypadkach pacjenci unikają opuszczania domu podczas mrozów, wychodząc jedynie do ogrzanego samochodu. Aby złagodzić objawy, zaleca się im przebywanie w chłodniejszym miejscu, takim jak klatka schodowa, przez kilka minut przed wyjściem na dwór. W późniejszych miesiącach, takich jak marzec czy kwiecień, objawy mogą utrzymywać się, zwłaszcza, gdy wiosna jest chłodna. Latem, mimo rzadszego występowania bąbli, pojawiają się nowe zagrożenia.
Jednym z nich jest spożywanie lodów, które może prowadzić do poważnych obrzęków warg lub nawet krtani, co z kolei może skutkować uduszeniem. Kolejnym zagrożeniem są skoki do zimnej wody, które mogą doprowadzić do nagłego uwolnienia histaminy, powodując utratę przytomności lub nawet utonięcie.
Mniej powszechną odmianą jest rodzinna pokrzywka zimnowodna, dotykająca kilku członków rodziny. Objawy pojawiają się wcześnie, często w niemowlęctwie, i mogą trwać przez wiele lat lub nawet całe życie. Towarzyszą im często bóle głowy oraz bóle brzucha.
Większość pacjentów potrafi dokładnie opisać swoje objawy, co ułatwia postawienie diagnozy. Jednak nie wszyscy dostrzegają związek między wystąpieniem objawów a narażeniem na zimno. W takich przypadkach pomocne może być badanie polegające na przykładaniu kostki lodu do skóry na 15 minut. Pojawienie się bąbla potwierdza diagnozę pokrzywki zimnowodnej, jednak jego brak nie wyklucza choroby. U niektórych pacjentów objawy pojawiają się tylko wtedy, gdy większa część skóry zostaje narażona na zimno.
Czy pokrzywka na zimno jest zagrożeniem dla zdrowia. W niektórych sytuacjach pokrzywka z zimna może wywoływać objawy takie jak obniżenie ciśnienia tętniczego czy obrzęk krtani, prowadzący do duszności. Takie stany mogą stanowić realne zagrożenie dla życia pacjenta.
Istnieje ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, który jest gwałtowną reakcją organizmu na konkretny czynnik, np. pokarm, lek, użądlenie przez owada czy też zimno, jeśli występuje na nie nadwrażliwość. Przy zaistnieniu wstrząsu anafilaktycznego niezbędne jest bezzwłoczne podanie adrenalinę domięśniowo w dawce 0,3-0,5 mg dla dorosłych. Możliwe jest powtarzanie tej dawki, co 5-15 minut, jeśli nie obserwuje się poprawy.
Jak należy postępować w przypadku uczulenia na zimno? Do leczenia pokrzywki wywołanej zimnem używa się leków stosowanych także w innych postaciach tego schorzenia. Najczęściej są to leki przeciwhistaminowe. Dla pacjentów, u których standardowe leczenie okazuje się nieskuteczne, mogą być stosowane:
-
Glikokortykosteroidy systemowe – o działaniu przeciwzapalnym, tłumiące odpowiedź immunologiczną, co przyczynia się do redukcji objawów pokrzywki;
-
Przeciwciało monoklonalne anty-IgE (omalizumab) – stosowane w biologicznym leczeniu pokrzywki;
-
Cyklosporyna – lek o działaniu immunosupresyjnym, używany również w terapii niektórych chorób skóry, takich jak łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry.
Uczulenie na zimno u dzieci
Uczulenie na zimno może być nabyte lub wrodzone. Choć uczulenie nabyte jest bardziej powszechne i zazwyczaj ustępuje samoistnie po kilku latach, zazwyczaj diagnozuje się je przed 10 rokiem życia. Niemniej jednak, czasem może ono także pojawiać się u dorosłych.
Uczulenie wrodzone jest dziedziczne i pojawia się rzadko. Jego objawy zazwyczaj zaczynają się w okresie niemowlęcym i mogą trwać przez całe życie osoby dotkniętej tym schorzeniem. U tych pacjentów pokrzywka często towarzyszy bólom głowy oraz brzucha.
Uczulenie na zimno kluczowe informacje
Pokrzywka spowodowana niską temperaturą zwykle znika po kilku godzinach, nie pozostawiając śladów. Mimo że sama wysypka nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia, osoby wrażliwe na niską temperaturę powinny zachować ostrożność, na przykład unikając spożywania zimnych produktów, takich jak lody czy zimne napoje w upalne dni.
Nagłe schłodzenie gardła czy krtani może prowadzić do obrzęku, który może utrudnić oddychanie i w skrajnych przypadkach być przyczyną uduszenia. Osoby uczulone na zimno powinny także być ostrożne podczas kąpieli w zimnej wodzie. Nagłe wychłodzenie ciała może prowadzić do niebezpiecznego spadku ciśnienia tętniczego, utraty świadomości, a nawet do utonięcia.