Rozpoznanie oziębłości seksualnej kobiet opiera się na opisie przez pacjentkę braku zainteresowania aktywnością seksualną, trudności w osiągnięciu orgazmu lub doświadczaniu bólu podczas stosunku. Efektywne leczenie wymaga jednak nie tylko rozpoznania tych objawów, ale także zrozumienia ich przyczyn.
Oziębłość seksualna może mieć pochodzenie psychogenne (związane z negatywnymi doświadczeniami emocjonalnymi lub traumą) lub somatyczne (wynikające z problemów fizycznych, jak choroby zapalne, skutki operacji, zaburzenia endokrynologiczne czy infantylizm). Symptomy oziębłości seksualnej w obu przypadkach - psychogennym i somatycznym - mogą być podobne. Na przykład, ból nie zawsze musi być związany z przyczynami fizjologicznymi, może wynikać z mimowolnego skurczu mięśni i zmniejszonej produkcji naturalnego nawilżenia.
Często oziębłość seksualna ma charakter mieszany. Na przykład, u młodych kobiet pewien stopień infantylizmu seksualnego, (gdy rozwój narządów płciowych jest opóźniony w stosunku do rzeczywistego wieku) może współistnieć z brakiem zaufania do partnera, traumatycznymi przeżyciami z przeszłości, obawą przed ciążą. W przypadku kobiet po porodzie, zmiany hormonalne, ból po zabiegu korekty pęknięć, zmęczenie oraz niepewność co do własnej atrakcyjności również mogą przyczynić się do oziębłości seksualnej.
Oziębłość seksualna u kobiet, znana również jako hipolibidemia, jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń seksualnych. Badania wskazują, że problem ten dotyczy 20-55% kobiet, a co druga pacjentka odwiedzająca seksuologa zgłasza ten problem. Zauważalny jest częstszy brak lub obniżenie pożądania intymnego u młodszych kobiet poniżej 25 roku życia. W miarę dojrzewania i zdobywania pozytywnych doświadczeń seksualnych, libido często wzrasta, co przekłada się na większą satysfakcję z życia seksualnego. W przeciwieństwie do mężczyzn, u kobiet pragnienie intymności w dużym stopniu jest powiązane, z jakością relacji międzyludzkich i czynnikami psychologicznymi.
Przyczyny oziębłości seksualnej mogą być różnorodne:
Nierównowaga hormonalna. Problemy z pożądaniem mogą wystąpić w wyniku zwiększonego wydzielania prolaktyny, zaburzeń endokrynnych jajników czy zmian w proporcjach hormonów płciowych.
Choroby współistniejące. Takie jak cukrzyca, zaburzenia tarczycy, nadciśnienie, choroby serca, niewydolność nerek, choroby autoimmunologiczne, stwardnienie rozsiane mogą wpływać na obniżenie libido.
Problemy ginekologiczne. Ból podczas stosunku, zapalenia, mięśniaki, suchość pochwy mogą ograniczać pragnienie seksualne.
Przyjmowanie leków. Niektóre leki mogą negatywnie wpływać na pożądanie seksualne.
Rozwój sfery seksualnej. Oziębłość może wynikać z opóźnionego dojrzewania płciowego lub wad anatomicznych narządów płciowych.
Czynniki psychologiczne. Urazy psychiczne, chroniczne zmęczenie, konflikty w relacji z partnerem mogą wpływać na pożądanie seksualne.
Oziębłość można sklasyfikować według różnych kryteriów:
Według czasu wystąpienia pierwotna (nigdy nie występujący popęd seksualny) i wtórna (pojawienie się problemu po wcześniej normalnym życiu seksualnym).
Według odwracalności nieodwracalna (z nieusuwalnymi przyczynami) i odwracalna (możliwość przywrócenia pożądania po wyeliminowaniu przyczyn).
Ze względu na formację objawowa (związana z innymi chorobami), konstytucyjna (wrodzony niedorozwój), opóźnienie (opóźniony rozwój), psychogenna (spowodowana czynnikami psychologicznymi), abstynencyjna (wynikająca z długotrwałej abstynencji).
Według stopnia nasilenia od I do IV stopnia, poczynając od niezadowolenia z życia intymnego aż do całkowitego braku pożądania seksualnego i anorgazmii.
Objawy oziębłości seksualnej kobiet
Kobiety doświadczające tej dysfunkcji zauważają znaczące zmniejszenie lub brak pożądania seksualnego w stosunku do partnera. Często nie mają one seksualnych fantazji ani myśli, które wywoływałyby podniecenie. Brak zainteresowania tematyką seksualną, a nawet irytacja rozmowami o tej tematyce, są typowe. W sytuacjach intymnych z inicjatywy partnera, seks jest często odbierany jako obowiązek, nie przynosząc przyjemnych doznań w rejonie narządów płciowych ani wystarczającego nawilżenia pochwy. Orgazm, satysfakcja i relaks są nieosiągalne, co może być związane z różnymi przyczynami, w tym chorobami ginekologicznymi, które mogą wywoływać ból w podbrzuszu, pochwie i okolicach odbytu.
Komplikacje nieleczone zaburzenia seksualne mogą prowadzić do problemów psychicznych, takich jak obniżona samoocena, drażliwość, pogorszenie jakości życia, stany neurotyczne i depresyjne. Rzadko zdarzają się komplikacje organiczne, jednak długotrwały brak aktywności seksualnej może predysponować do rozwoju chorób żeńskich narządów płciowych. Problemy w relacjach partnerskich, a nawet rozpad małżeństwa, mogą być konsekwencją nieleczonych zaburzeń libido.
Diagnostyka oziębłości seksualnej kobiet
Diagnozowanie oziębłości obejmuje dokładne zebranie wywiadu medycznego, ocenę stopnia i czasu trwania obniżonego libido oraz identyfikację czynników wywołujących dysfunkcje seksualne. Ważne są:
Konsultacja ginekologiczna, podczas której wykrywa się oznaki chorób ginekologicznych.
USG macicy i przydatków, służące potwierdzeniu lub wykluczeniu choroby ginekologicznej.
Badanie poziomu hormonów, w tym estradiolu, progesteronu, testosteronu, prolaktyny oraz hormonów nadnerczy i tarczycy.
Różnicowanie z innymi dysfunkcjami seksualnymi i nerwicami.
Leczenie oziębłości seksualnej kobiet
Terapia jest ukierunkowana na eliminację przyczyn dysfunkcji. W zależności od etiologii, zalecane są:
Terapia choroby podstawowej, która może obejmować korektę stanów chorobowych wpływających na libido.
Korekta terapii lekowej, w przypadku stosowania leków wpływających na libido.
Estrogeny i androgeny, stosowane w przypadkach związanych z niedoborami hormonalnymi.
Leki wazoaktywne, w leczeniu oziębłości.
Leki uspokajające i przeciwdepresyjne, zmniejszające napięcie emocjonalne i poprawiające nastrój.
Ważna jest współpraca z psychologiem lub psychoterapeutą, a także zastosowanie terapii ruchowej, fizjoterapeutycznych metod zwiększających przepływ krwi do narządów płciowych, aromaterapii, suplementów diety, autotreningu, stymulacji stref erogennych oraz technik medytacyjnych.
Rokowanie i zapobieganie oziębłości seksualnej kobiet
Prognostyka jest korzystna, ponieważ w większości przypadków kompleksowa terapia pozwala przywrócić lub zwiększyć popęd seksualny. Jednak u niewielkiego odsetka kobiet leczenie może być nieskuteczne. Zapobieganie oziębłości seksualnej wymaga prowadzenia zdrowego stylu życia, z odpowiednią aktywnością fizyczną, zbilansowaną dietą, oraz terminowym leczeniem chorób wpływających na libido. Ważne jest także racjonalne zarządzanie lekami, które mogą wpływać na libido, oraz dbanie o zdrowe i harmonijne relacje międzyludzkie i zawodowe.