Dyzartria to zaburzenie mowy, w której występuje niepoprawna (zniekształcona lub trudna) wymowa dźwięków, słów, fraz, sylab. To zaburzenie mowy spowodowane jest uszkodzeniem mózgu lub różnymi zaburzeniami aparatu artykulacyjnego, (dlatego często można spotkać takie wyrażenie jak „dyzartria artykulacyjna”). Dzieci z dyzartrią stwierdzają, że ich mowa jest niewyraźna, co utrudnia im komunikację z rówieśnikami. Prowadzi to do niepewności, samoizolacji, niskiej socjalizacji. Osoba chora na dyzatrię wydaje się mówić pełnymi ustami, ma zwiększone lub zmniejszone napięcie mięśni aparatu mowy i zwiększone wydzielanie śliny.
Przyczyny dyzartrii
W większości przypadków uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, które zaburza unerwienie mięśni aparatu mowy, występuje w macicy podczas niekorzystnego przebiegu ciąży (zatrucie, niedotlenienie płodu, konflikt Rh i problemy zdrowotne u przyszłej matki itp.). W wyniku uraz porodowy lub w wyniku wodogłowia i podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego, ciśnienie, neuroinfekcja, ciężkie zatrucie lub urazowe uszkodzenie mózgu w młodym wieku.
U osób dorosłych, głównie u osób starszych, przyczyną nabytej dyzartrii mogą stać się urazy, udary, ciężkie infekcje i poważne choroby ( stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, zespół Fazio-Londe i inne).
Dyzartria może być również wynikiem nadużywania alkoholu i narkotyków.
Klasyfikacja logopedyczna opiera się na zasadzie zrozumiałości mowy dla innych i obejmuje 4 stopnie nasilenia dyzartrii:
Stopień 1 dyzartrii (wymazana dyzartria) - wady wymowy dźwięku może wykryć tylko logopeda podczas specjalnego badania.
Stopień 2 dyzartrii - wady wymowy dźwiękowej są zauważalne dla innych, ale ogólnie mowa pozostaje zrozumiała.
Stopień 3 dyzartrii - rozumienie mowy pacjenta z dyzartrią jest dostępne tylko dla bliskiego kręgu i częściowo dla obcych.
Stopień 4 dyzartrii - mowa jest nieobecna lub niezrozumiała nawet dla najbliższych (anartria).
Klasyfikacja dyzartrii obejmuje miejsce uszkodzenia układu nerwowego:
-
Dyzartria korowa – to uszkodzenie obejmuje pola kory mózgowej odpowiedzialnej za wykonywanie ruchów gardła, krtani, języka;
-
Dyzartria piramidowa – to uszkodzenie ma miejsce w drogach układu piramidowego, odpowiedzialnego za ruchy przez nas kontrolowane. Skutkiem uszkodzenia jest m.in. mowa powolna, niepłynna, niewyraźna;
-
Dyzartria pozapiramidowa – to uszkodzenie ma miejsce w układzie pozapiramidowym odpowiedzialnym za ruchy mimowolne, powoduje powolną i niewyraźną mowę, mamrotanie (charakterystyczne w chorobie Parkinsona);
-
Dyzartria opuszkowa – to uszkodzenie zlokalizowane jest w drogach nerwowych opuszki, które unerwiają narządy artykulacyjne; uszkodzenie powoduje m.in. problemy z połykaniem (dysfagię), a także zaburzenia żucia;
-
Dyzartria móżdżkowa – to uszkodzenie zlokalizowane jest w móżdżku, co powoduje zaburzoną koordynację ruchów narządów artykulacyjnych, mowa skandowana;
-
Dyzartria mieszana – to obejmuje uszkodzenia różnych układów i struktur, powodując objawy różne.
Objawy dyzartrii
Dyzartria objawia się nieartykulacyjną mową, gdy osoba wymawia słowa nieartykułowane, jakby z „pełnymi ustami”, może pojawić się wymowa nosowa, jak w przypadku zapalenia zatok, wymowa słów w sylabach z ich okresowym gubieniem słów, zaburzenia rytmu mowy.
Dyzartrii towarzyszy zwiększone napięcie mięśni aparatu mowy, co powoduje szybkie zmęczenie. Może również wystąpić odwrotność - niedociśnienie, w którym język, usta, policzki stają się ospałe, zwiększa się wydzielanie śliny.
W przypadku dyzartrii wymowa wszystkich dźwięków, w tym samogłosek, cierpi i występują zaburzenia oddychania mowy, które wpływają na intonację i głośność mowy.
Rozpoznanie dyzartrii
Kompleksowe badanie pacjentów z dyzartrią przeprowadza neurolog i logopeda. Czasami wymagana jest porada specjalisty.
Spośród metod instrumentalnych stosuje się elektromiografię, przezczaszkową stymulację magnetyczną, CT, MRI mózgu i elektroencefalografię.
Kompleksowe badanie pozwala nie tylko stwierdzić obecność dyzartrii, ale także określić rodzaj choroby i jej stopień, co jest ważne dla zaplanowania odpowiedniej strategii korygowania tego zaburzenia mowy i procesu chorobowego, który je spowodował.
Leczenie dyzartrii
Leczenie różnych rodzajów zaburzeń mowy zawsze odbywa się w sposób kompleksowy za pomocą trzech głównych obszarów: logopedii, ćwiczeń fizjoterapeutycznych, farmakoterapii.
Podczas diagnozy logopeda bierze pod uwagę ogólny obraz rozwoju mowy dziecka, a neuropatolog opiera się również na historii ciąży. Podczas korygowania mowy logopeda wykorzystuje metody gry, program jest opracowywany indywidualnie dla każdego dziecka. Ważną rolę w korekcji mowy odgrywają ćwiczenia fizjoterapeutyczne na mięśnie artykulacyjne oraz masaż logopedyczny. W celu skutecznej korekty niezwykle ważne jest zidentyfikowanie naruszeń na wczesnych etapach.
Ponieważ dyzartria z reguły objawia się na tle chorób ośrodkowego układu nerwowego, konieczne jest leczenie lekami, które wykorzystuje: substancje nootropowe, leki na naczynia krwionośne, środki uspokajające, leki stymulujące metabolizm.
Należy pamiętać, że ciężka dyzartria nie jest podatna na pełne leczenie, w takich przypadkach leczenie ma na celu maksymalizację przywrócenia funkcji mowy i socjalizacji dziecka.
Dyzartria zapobieganie, rokowanie
Skuteczność korekcji logopedycznej i ogólny wynik choroby zależą od przyczyny choroby. Najbardziej niekorzystne rokowanie dotyczy złośliwych nowotworów mózgu i postępujących zwyrodnień. W innych przypadkach kompleksowe leczenie i regularne zajęcia logopedyczne mogą zmniejszyć nasilenie wady mowy.
Rodzicom dzieci z diagnozą neurologiczną zaleca się uważne monitorowanie mowy i rozwoju umysłowego. Jeśli mowa dziecka w wieku trzech lat jest nieobecna lub zrozumiała tylko dla najbliższych członków rodziny, a osoby wokół niej nie rozumieją, to jest to powód, aby skontaktować się z logopedą.
Aby uniknąć niewerbalnych problemów towarzyszących dyzartrii, konieczne jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie rozwoju w dodatkowych kręgach edukacyjnych (od 3-4 roku życia) lub praca z dziećmi w domu. Rzeźbienie i rysowanie rozwiną wizualny, dotykowy analizator i umiejętności motoryczne, lekcje muzyki będą miały korzystny wpływ na analizator słuchowy. Dziecko nie tylko z powodzeniem rozpozna dźwięki muzyki, oceni ich harmonię, ale także lepiej zrozumie dźwięki mowy, łatwiej układając je w sylaby i słowa.
Zajęcia logo-rytmiczne lub tańce dla najmniejszych, ćwiczenia fizyczne dla starszych dzieci rozwiną poczucie rytmu, koordynację ciała, orientację w przestrzeni. A co najważniejsze, wszystkie te czynności wzmocnią układ nerwowy dziecka, sferę emocjonalno-wolicjonalną, rozwiną uwagę i wytrwałość. Dzięki temu ewentualne problemy z mową zostaną rozwiązane znacznie łatwiej!
Dla dzieci z pierwszym i drugim etapem rokowanie będzie korzystne pod warunkiem wczesnego rozpoczęcia zajęć z logopedą i neurologiem. Niezwykle ważne jest ścisłe wypełnianie wszystkich zadań, sumienna i sumienna praca oraz ścisłe dawkowanie: dziecko nie powinno być przepracowane. Bardziej przydatne jest ćwiczenie 3-4 razy dziennie przez 5-7 minut, jakościowo zgodnie ze wszystkimi zaleceniami logopedy. Musisz pracować cierpliwie przez długi czas (w zależności od cech dziecka i ilości zakłócanych dźwięków). W takim przypadku możesz liczyć na całkowitą korektę mowy: wymową normatywną, dobrą dykcją.
Mowa dzieci trzeciego i czwartego etapu dyzartrii (zwłaszcza ciężkich zaburzeń) prawdopodobnie nie zostanie doprowadzona do absolutnej normy, ale całkiem możliwe jest znaczne poprawienie komunikacji werbalnej, sprawienie, by dziecko było werbalnie zrozumiałe dla innych, a tym samym uniknięcie wielu psychologicznych problemy.
Podobnie jak w łagodniejszych przypadkach należy z całą odpowiedzialnością podchodzić do korekty, nie dopuszczać do niedbałej postawy w pracy, podtrzymywać motywację dziecka, nie być kapryśnym, wymigać się od pracy, ale nie przepracować.
ICD 10 Dyzartria ICD-10: R47.1 - Dysartria i anartria
Katalog chorób