Wywinięcie powiek (ektropium) to stan, w którym dolna powieka jest odwrócona, a błona śluzowa, która powinna przylegać do oka, jest skierowana na zewnątrz. W rezultacie delikatna błona śluzowa oka nie jest odpowiednio nawilżona i narażona na działanie środowiska zewnętrznego, co zwiększa ryzyko stanów zapalnych i infekcji.
Podwinięcie, skręcenie powieki (entropium) to stan, w którym brzeg rzęskowy dolnej powieki jest skierowany do wewnątrz, stale ocierając się i zadzierając błonę oka, w tym rogówkę. Powoduje to obniżenie ostrości wzroku pacjenta oraz dolegliwości bólowe. Przewlekłe drażnienie rogówki prowadzi do stanu zapalnego.
Przyczyny wywinięcia i skręcenia powiek mogą obejmować:
-
Spastyczne wywinięcie/skręcenie: wynikające ze skurczu mięśnia oczodołowego lub kurczu powiek.
-
Wywinięcie/skręcenie bliznowaciejące: powstaje w wyniku utworzenia tkanki łącznej po urazie, oparzeniu lub infekcji, która deformuje powiekę i prowadzi do jej odwrócenia lub wywinięcia.
-
Wywinięcie porażenne: wynikające z porażenia nerwu twarzowego, które powoduje opadanie dolnej powieki.
-
Atoniczne wywinięcie: typowe dla starszych pacjentów, gdy skóra staje się zwiotczała, a powieka opada pod własnym ciężarem.
Rodzaje wywinięcia powieki można sklasyfikować według różnych przyczyn etiologicznych. Oto podział tych kategorii:
-
Wywinięcie powieki starcze: Jest spowodowane naturalnym starzeniem się tkanek mięśniowych i skórnych, które prowadzi do ich degradacji i rozciągania. Ta patologia zazwyczaj rozwija się symetrycznie w obu oczach i postępuje stopniowo wraz z wiekiem, jeśli nie podjęto odpowiedniego leczenia.
-
Wywinięcie powieki bliznowaciejące: Powstaje w wyniku wzrostu tkanki włóknistej po oparzeniach, stanach zapalnych z owrzodzeniami, urazach itp. Ze względu na większą objętość tkanki bliznowatej w porównaniu do funkcjonalnych tkanek, kontakt między spojówką a okiem jest zaburzony mechanicznie. Powieka po prostu "odsuwa się" od gałki ocznej, powodując powstawanie szczelin, zaburzenia odpływu łez itp. Dynamika i klinika ektropium bliznowatego w dużej mierze zależą od lokalizacji pierwotnej blizny.
-
Wywinięcie powieki paralityczne: Wynika z neuropatologii i funkcjonalnej niewydolności nerwu twarzowego, który kontroluje mięśnie twarzy, włącznie z mięśniami odpowiedzialnymi za ruch powieki. Paraliż tego nerwu powoduje osłabienie mięśni i niemożność utrzymania prawidłowej pozycji powieki.
-
Wywinięcie powieki mechaniczne: Jest wynikiem postępujących patologii nowotworowych. Podobnie jak w przypadku ektropium bliznowatego, rosnący guz zakłóca mechaniczny kontakt z gałką oczną. Dodatkowo, zwyrodnienie komórkowe zaburza równowagę sił i naprężeń mechanicznych w powiece. W wyniku tego wypadkowa tych sił zaczyna odpychać spojówkę od oka zamiast ją dociskać, co w efekcie prowadzi do odwrócenia powieki na zewnątrz.
Objawy wywinięcia powieki mogą obejmować:
-
Łzawienie, powodujące podrażnienie i macerację skóry wokół oka.
-
Zapalenie spojówek, zapalenie rogówki, które mogą objawiać się zaczerwienieniem i bólem.
W przypadku skręcenia powieki mogą wystąpić następujące objawy:
-
Ból i stan zapalny spowodowane uszkodzeniem rogówki w obrębie brzegu rzęskowego.
-
Przewlekłe stany zapalne mogą prowadzić do zmętnienia rogówki.
-
Zapalenie spojówek i zapalenie rogówki są również możliwe.
Diagnostyka polega na przeprowadzeniu badania klinicznego, podczas którego lekarz ocenia obecność wywinięcia lub odwrócenia powieki, oraz istniejące powikłania, aby dostosować odpowiednie metody leczenia.
Aby zmniejszyć ryzyko wywinięcia i skręcenia powiek, zaleca się unikanie urazów, leczenie chorób zapalnych w odpowiednim czasie i skonsultowanie się z okulistą w przypadku jakichkolwiek zmian w oczach.
Leczenie wywinięcia lub skręcenia powieki może obejmować zarówno metody zachowawcze, jak i zabiegi chirurgiczne. W przypadku spastycznego wywinięcia lub skręcenia, możliwe jest leczenie zachowawcze, które ma na celu rozluźnienie przykurczonego mięśnia.
W przypadku innych rodzajów wywinięcia lub skręcenia konieczny jest zabieg chirurgiczny. Istnieje wiele różnych procedur operacyjnych dostępnych do naprawy powiek. Takie operacje zazwyczaj przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym lub regionalnym. Po operacji stosuje się szwy kosmetyczne w celu zszycia ran pooperacyjnych, co minimalizuje widoczne blizny po gojeniu się.
Operacyjne leczenie odwrócenia dolnej powieki ma korzystne rokowanie zarówno dla życia, jak i zdolności do pracy. Ektropium porażenne i inne postacie choroby powikłane niedomykalnością oka mają stosunkowo dobre rokowanie. Jednak postęp powikłań tej patologii może prowadzić do stopniowego obniżania ostrości wzroku, aż do całkowitej utraty wzroku, co z kolei może prowadzić do inwalidztwa pacjenta.
W dziedzinie okulistyki nie opracowano specyficznych środków zapobiegawczych dla tej choroby. Zaleca się regularne coroczne badanie u okulisty, aby wcześnie wykryć ewentualne wywinięcie dolnej powieki i umożliwić terminowe leczenie. Po przeprowadzonej plastyce powiek pacjent powinien być zarejestrowany w przychodni i odwiedzać prowadzącego lekarza co najmniej dwa razy w roku.
Katalog chorób