Zaburzenie hipochondryczne

Zaburzenie hipochondryczne to stan psychiczny, w którym osoba jest głęboko przekonana o cierpieniu na poważną, potencjalnie śmiertelną chorobę, mimo braku wyraźnych objawów lub potwierdzenia diagnostycznego. Lęk przed chorobą utrzymuje się nawet po przeprowadzeniu badań potwierdzających dobre zdrowie pacjenta. Somatyczne zaburzenie hipochondryczne charakteryzuje się objawami fizycznymi, które naśladują symptomy chorób somatycznych, ale nie ma udokumentowanych zaburzeń w funkcjonowaniu organów czy układów organizmu.

Wśród osób z zaburzeniem hipochondrycznym może również wystąpić zespół senesto-hipochondryczny. Ten stan objawia się patologicznymi doznaniami, takimi jak mrowienie czy uczucie ucisku w różnych miejscach ciała, które pacjent interpretuje, jako oznaki poważnej choroby. Osoby z tym zaburzeniem często doświadczają także kryzysów wegetatywnych, nazywanych również atakami paniki. W czasie tych epizodów nasilają się objawy fizyczne, takie jak tachykardia, nieregularne skurcze serca, uczucie mrowienia w klatce piersiowej czy zawroty głowy. W takich momentach obawy pacjenta dotyczące własnego zdrowia stają się dominujące, a negatywne przekonania jeszcze bardziej umacniają się w jego świadomości.

Przyczyny zaburzenia hipochondrycznego

Nie jest dokładnie poznane, co jest przyczyną zaburzenia hipochondrycznego, jednakże wskazuje się na wiele potencjalnych czynników wpływających na jego rozwój:

Czynniki psychospołeczne. Doświadczenia z dzieciństwa, takie jak traumatyczne wydarzenia czy doznawana przemoc mogą przyczyniać się do rozwoju hipochondrii.

Współistniejące zaburzenia psychiczne. Zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne oraz depresja mogą występować równolegle z hipochondrią lub wpływać na jej rozwój.

Specyficzne cechy osobowości. Osoby o wyjątkowej wrażliwości, skłonne do nadmiernej introspekcji, z cechami melancholijnymi oraz zwiększoną pobudliwością nerwową mogą być bardziej narażone na rozwój hipochondrii. Doświadczenia zdrowotne. Przebycie w przeszłości poważnych problemów zdrowotnych może prowadzić do nieustannego lęku przed powrotem choroby.

Czynniki rodzinne i społeczne. W rodzinach, gdzie często poruszane są tematy zdrowotne, istnieje ryzyko "zarażenia" lękami zdrowotnymi innych członków rodziny. Choć mechanizmy rozwoju hipochondrii nie są jeszcze w pełni zrozumiałe, badania wskazują na zmiany w pewnych obszarach mózgu pacjentów z tym zaburzeniem, takich jak układ limbiczny czy układ mezolimbiczny.

Naukowcy zauważyli także zmiany w aktywności pewnych neuroprzekaźników w mózgu osób z hipochondrią, takich jak serotonina czy dopamina.

Niektórzy eksperci sugerują, że osoby z hipochondrią mogą inaczej odbierać sygnały pochodzące z narządów wewnętrznych, które dla innych są nieodczuwalne.

Z perspektywy psychologicznej hipochondria bywa traktowana, jako mechanizm obronny, który pozwala jednostce radzić sobie z głęboko zakorzenionym, nieświadomym lękiem, kierując uwagę na potencjalne choroby somatyczne. Za pomocą tego zaburzenia niektórzy pacjenci mogą nieświadomie szukać większej uwagi i troski od innych.

Można wyróżnić następujące typy zaburzeń hipochondrycznych:

Hipochondria (zespół hipochondryczny): Charakteryzuje się głębokim zainteresowaniem własnym zdrowiem oraz obawą przed chorobami. Objawy nerwicowe są łagodne, bez urojeniowych przekonań o chorobie.

Nerwica hipochondryczna: Występują silne lęki, obsesyjne myśli oraz wzmożone zmęczenie. Mimo to pacjent zachowuje pełną świadomość swojego stanu i nie ma zakłóceń w percepcji czy myśleniu.

Nosofobia: To fobia związana z obawą przed konkretną chorobą, np. chorobą serca. Może ją akompaniować ataki paniki czy agorafobia.

Zaburzenie dysmorfii ciała (dysmorfofobia): Osoba z tym zaburzeniem nieproporcjonalnie mocno przejmuje się drobną wadą w swoim wyglądzie, wierząc, że może ona wskazywać na poważną chorobę. Mogą się przy tym pojawiać błędne, urojeniowe przekonania.

Powikłania hipochondrii

Rozwój zaburzeń hipochondrycznych może prowadzić do poważnych powikłań. Osoby dotknięte tym schorzeniem często unikają miejsc, które uznają za ryzykowne dla zdrowia, a ich kontakty społeczne ograniczają się głównie do najbliższej rodziny i osób o podobnych obawach. Strach przed chorobą może zniechęcać do wychodzenia z domu, spotykania się z przyjaciółmi czy pracy.

Niektórzy pacjenci doświadczają ataków paniki oraz fobii, w tym agorafobii. Aby złagodzić swoje objawy, mogą również sięgać po alkohol czy narkotyki.

W skomplikowanych przypadkach mogą pojawiać się dodatkowe zaburzenia psychiczne, takie jak:

• Zaburzenie depresyjno-hipochondryczne lub depresja;

• Zaburzenie afektywne dwubiegunowe;

• Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne;

• Fobie;

• Lęk napadowy.

Hipochondria może trwać latami i być oporna na leczenie. U niektórych osób objawy mogą utrzymywać się przez całe życie.

Zaburzenie hipochondryczne objawy

Zaburzenie hipochondryczne charakteryzuje się głównie obawą o możliwość zachorowania, mimo braku poważnych objawów fizycznych. Pacjent obawia się również zarażenia w przyszłości.

Do najbardziej typowych objawów tego zaburzenia zaliczamy: Omijanie miejsc publicznych i unikanie ludzi z obawy przed zarażeniem. Nieustanne poszukiwanie w sieci informacji o symptomach różnych chorób i identyfikowanie ich ze swoim stanem zdrowia. Studiuje fachowe publikacje medyczne. Intensywny lęk, że różnorodne doznania cielesne, jak np. mrowienie czy przyspieszone bicie serca, są wynikiem poważnej choroby. Wielu pacjentów obawia się, że cierpią na nowotwory lub są nosicielami HIV. Częste dyskusje z innymi na temat swojego zdrowia i potencjalnych dolegliwości. Stałe uczucie niepokoju i potrzeba nieustannego monitorowania swojego zdrowia. Wątpliwości dotyczące kwalifikacji lekarza oraz wiarygodności przeprowadzonych badań. Powiększona wrażliwość na drobne symptomy, takie jak bóle głowy, dolegliwości stawów czy nadmierne pocenie się. Częste wizyty kontrolne u lekarza w celu sprawdzenia nawet najmniejszych objawów. Niewspółmiernie wysokie wydatki na niezasadne badania medyczne i specjalistyczne wizyty. Samodzielne poddawanie się różnorodnym badaniom bez skierowania od lekarza. Znaczący dyskomfort emocjonalny powiązany z lękiem o własne zdrowie. Potęgowanie się uczucia lęku, niepokoju i nerwowości.

Niektórzy pacjenci mogą doświadczać objawów somatycznych takich jak: Podwyższone tętno i ciśnienie krwi. Mrowienie w okolicy klatki piersiowej oraz trudności w oddychaniu. Intensywne pocenie się. Bóle głowy czy zawroty. Dyskomfort w układzie trawiennym, takie jak nudności czy bóle brzucha. Warto podkreślić, że powyższe symptomy nie są spowodowane rzeczywistą chorobą somatyczną, ale wynikają z silnego niepokoju pacjenta o własne zdrowie.

Zaburzenie hipochondryczne rozpoznanie

Osoby z hipochondrią często nie zdają sobie sprawy, że ich obawy dotyczące zdrowia mogą mieć podłoże psychiczne, dlatego rzadko zwracają się bezpośrednio do psychiatry.

W trakcie poszukiwania przyczyn swojego złego samopoczucia, hipochondrycy zwracają się do wielu specjalistów – od internistów, przez kardiologów, neurologów, aż po onkologów. To właśnie lekarze pierwszego kontaktu lub inni specjaliści, podejrzewając zaburzenie psychiczne, kierują pacjenta do psychologa lub psychiatry.

W trakcie wizyty psychiatra dokładnie ocenia stan pacjenta, przeprowadza szczegółowy wywiad, by ocenić nasilenie lęku oraz ogólny stan psychiczny osoby.

Zaburzenie hipochondryczne diagnozuje się na podstawie następujących kryteriów:

• Silne skupienie na obawie o ciężką chorobę mimo braku lub niewielkich objawów somatycznych.

• Wysoki poziom niepokoju dotyczący zdrowia, który wpływa na codzienne życie pacjenta.

• Obawy dotyczące choroby utrzymują się przez minimum 6 miesięcy, chociaż konkretna obawiająca pacjenta choroba może się w tym czasie zmieniać.

Zaburzenie hipochondryczne leczenie

Metoda leczenia zależy od nasilenia objawów oraz ewentualnych współistniejących zaburzeń psychicznych.

Na wczesnym etapie choroby, psychoterapia, zwłaszcza poznawczo-behawioralna, przynosi znaczące korzyści. Pomaga pacjentowi radzić sobie z lękiem i niepokojem związanym z obawami o swoje zdrowie. Podczas terapii, terapeuta koryguje błędne przekonania pacjenta, uczy go technik relaksacyjnych oraz radzenia sobie z napięciem emocjonalnym.

Jeśli sama psychoterapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, rozważa się włączenie leczenia farmakologicznego. Często stosowane są wtedy inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). W trudniejszych przypadkach konieczne może być skomplikowane leczenie, łączące antydepresanty z lekami uspokajającymi i w pewnych sytuacjach lekami przeciwpsychotycznymi.

Zaburzenie hipochondryczne rokowanie zapobieganie

Zalecenia w zakresie radzenia sobie z zaburzeniem hipochondrycznym, które pomogą łagodzić jego objawy:

• Pracuj nad korygowaniem negatywnych schematów myślowych. Na przykład zapisuj swoje niepokojące myśli, a obok nich zastępuj je bardziej konstruktywnymi i pozytywnymi przemyśleniami.

• Jeśli pojawią się natrętne myśli, skieruj uwagę na coś innego - na przykład wybierz się na krótki spacer lub zanurz się w interesującym filmie.

• Regularnie praktykuj techniki relaksacyjne i ćwiczenia oddechowe.

• Powstrzymuj się od nieustannego poszukiwania informacji o chorobach i objawach w sieci.

• Ogranicz udział w forach internetowych, gdzie dyskusje koncentrują się głównie na schorzeniach.

• Skup się na swoich pasjach i aktywnościach, które dostarczają Ci pozytywnych wrażeń.

• Zwiększ aktywność fizyczną i korzystaj z dobrodziejstw przebywania na świeżym powietrzu.

• Unikaj nadmiernego spożywania alkoholu i innych substancji oddziałujących na umysł.