Nerwica depresyjna

Nerwica depresyjna to typ zaburzeń nerwicowych, które objawiają się ciągłym poczuciem smutku, brakiem energii do aktywności fizycznej i ogólnym apatią. Wśród symptomów nerwicy depresyjnej występują również zaburzenia somatyczne oraz problemy ze snem. Cechuje się ona optymistycznym spojrzeniem na przyszłość, zdolnością do pracy zawodowej i brakiem głębokich zmian w osobowości.

Przyczyny nerwicy depresyjnej:

• Czynniki psychospołeczne. Teoria ta zakłada, że psychopatologia ta wynika z psychogennego stanu jednostki. Nerwica depresyjna może być związana z traumatycznymi przeżyciami lub negatywnymi doświadczeniami zewnętrznymi. Czynniki takie jak niekorzystne środowisko rodzinne, silny stres emocjonalny, czy długotrwałe traumatyczne sytuacje społeczne mogą być istotne.

• Powody osobiste i psychologiczne. Należą do nich niestabilność emocjonalna, nadwrażliwość, melancholia, hipochondria, impulsywność.

• Czynniki biologiczne. Niekiedy nerwica depresyjna może być spowodowana brakiem równowagi hormonalnej, poważnym urazem fizycznym, operacją, infekcjami wirusowymi lub różnymi chorobami somatycznymi.

• Zaburzenia biochemiczne Dotyczą one braku równowagi neuroprzekaźników w mózgu i ich zdolności do przekazywania impulsów nerwowych. Badania wskazują na związek między nerwicą depresyjną a receptorami serotoninowymi.

• Czynniki genetyczne. Osoby z rodzin z historią depresji mogą być bardziej podatne na rozwój nerwicy depresyjnej.

• Naruszenia czasu pracy i odpoczynku. Brak snu, złe odżywianie, nadmierne obciążenie psychiczne i fizyczne również mogą przyczyniać się do rozwoju nerwicy depresyjnej.

W reakcji na stresy zewnętrzne, mózg ludzki reorganizuje swoją pracę, zmieniając funkcjonowanie wyższej aktywności nerwowej. Dochodzi do aktywacji układu autonomicznego, niepokoju, a myśli koncentrują się na radzeniu sobie z problemami. Zaburzenie aktywności neuroprzekaźników w mózgu (takich jak serotonina, adrenalina, noradrenalina, dopamina) odgrywa kluczową rolę w patogenezie nerwicy depresyjnej. Zmiany w uwalnianiu tych substancji i ich interakcji z receptorami prowadzą do różnych objawów, w tym drażliwości, agresji, problemów ze snem i apetytem, oraz zmniejszenia popędu seksualnego. Badania naukowe zidentyfikowały również zmiany w funkcjonowaniu niektórych obszarów mózgu, takich jak wyspa, ciało migdałowate i kora obręczy.

Etapy nerwicy depresyjnej. Jeśli nerwica depresyjna zostanie zdiagnozowana przed ukończeniem 21. roku życia, choroba ta zazwyczaj przebiega ciężej i częściej dochodzi do nawrotów. W takich przypadkach obserwuje się chroniczną dysforię, czyli obniżony nastrój, któremu towarzyszą uczucia przygnębienia i złości.

Z czasem, po kilku latach, nerwica depresyjna może przejść w głębszą depresję. Mówi się wówczas o podwójnej depresji, doświadczanej przez ponad połowę osób z nerwicą depresyjną.

Warianty przebiegu dystymii:

Dystymia z pojedynczym epizodem głębokiej depresji.

Dystymia z powracającymi epizodami głębokiej depresji.

Dystymia bez epizodów głębokiej depresji.

Klasyfikacja nerwicy depresyjnej (dystymii):

Nerwica depresyjna somatyczna. Pacjent doświadcza somatycznych objawów: złego samopoczucia, tachykardii, wahania ciśnienia, trudności z oddychaniem. Występują zaburzenia snu i apetytu, bóle głowy, zawroty, problemy z układem pokarmowym. Obniżenie nastroju nie jest silnie wyrażone, dominują raczej uczucia niepokoju, które objawiają się fizycznie, np. jako "guz w gardle" czy spazmatyczny ból jelit.

Nerwica depresyjna charakterystyczna. Osoba cierpi na apatię, pesymizm, odczuwa bezsens życia i nie jest w stanie czerpać przyjemności. Charakteryzuje się ponurym, niezadowolonym, nieszczęśliwym, niezdecydowanym i niepewnym nastawieniem.

Niektórzy psychiatrzy uważają, że ten drugi typ dystymii to w rzeczywistości depresyjny typ osobowości z kompleksem przegranego. Teoria ta jest jednak kontrowersyjna i uznaje się, że może chodzić o przewlekłą depresję, która rozwinęła się w dzieciństwie.

Nerwica depresyjna objawy

W typowym przypadku nerwica depresyjna objawia się charakterystyczną triadą symptomów: zauważalnym spadkiem aktywności życiowej, często przeradzającym się w ogólny letarg, obniżonym nastrojem oraz spowolnieniem procesów myślowych i mowy. Na wczesnym etapie choroby obniżenie nastroju i ogólne osłabienie współistnieją z różnorodnymi symptomami wegetatywno-somatycznymi, takimi jak zawroty głowy, kołatanie serca, wahania ciśnienia krwi, zmniejszenie apetytu i zaburzenia funkcjonalne przewodu pokarmowego. To często skłania pacjentów do konsultacji z terapeutą, który przepisuje leczenie objawowe.

Mimo leczenia, u pacjentów z nerwicą depresyjną często narasta uczucie osłabienia, rozwija się przewlekłe niedociśnienie tętnicze i pojawia się spastyczne zapalenie jelita grubego. U tych osób obserwuje się także dalsze pogorszenie nastroju, ciągły smutek i apatię oraz brak pozytywnych emocji, nawet podczas radosnych wydarzeń.

Typowe są ograniczenie aktywności ruchowej, uboga mimika, wolne tempo myślenia oraz cicha i powolna mowa. Spadek aktywności życiowej i apatia najczęściej ujawniają się w wyborze form rozrywki lub konieczności nawiązywania kontaktów interpersonalnych, rzadziej wpływając na aktywność zawodową pacjenta. Wielu z nich doświadcza nawet „ucieczki w pracę”, szczególnie gdy problematyczne są relacje rodzinne.

Nerwica depresyjna zazwyczaj prowadzi do zaburzeń snu. Najczęściej występujące objawy to trudności z zasypianiem i przebudzanie się w nocy, które towarzyszą uczucie niepokoju i kołatania serca. Jednak, w przeciwieństwie do nerwicy hipochondrycznej, nie skupiają one uwagi pacjenta na nieprzyjemnych doznaniach w okolicy serca. Rano pacjenci z nerwicą depresyjną często odczuwają osłabienie charakterystyczne dla neurastenii, bez wzmożonego lęku czy porannych nudności typowych dla zaburzeń depresyjnych.

W odróżnieniu od klasycznej depresji psychotycznej, w nerwicy depresyjnej objawy kliniczne są mniej intensywne i mają charakter nerwicowy. Pacjenci z nerwicą depresyjną zwykle zachowują kontrolę nad sobą, adekwatnie postrzegają otoczenie i nie tracą kontaktu z rzeczywistością. Nie mają myśli samobójczych i patrzą optymistycznie w przyszłość.

W przeciwieństwie do psychotycznej depresji, nerwica depresyjna nie wiąże się z pesymistycznym spojrzeniem w przyszłość. Pacjenci, mimo obecnej trudnej sytuacji, wydają się nie brać jej pod uwagę, planując przyszłość. Ta cecha depresji psychogennej jest często interpretowana przez specjalistów jako „nadzieja na świetlaną przyszłość”.

Nerwica depresyjna rozpoznanie

Rozpoznanie nerwicy depresyjnej jest trudne, ponieważ pacjenci często nie łączą swoich dolegliwości z czynnikami psychogennymi i nie wspominają o przewlekłym stresie w rozmowach z lekarzami. Objawy nerwicy depresyjnej bywają mylone z symptomami chorób somatycznych, takich jak dystonia wegetatywno-naczyniowa, przewlekłe zapalenie żołądka czy zapalenie jelita grubego. Istotne jest, aby w diagnostyce uczestniczył psychoneurolog, który przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem, mający na celu zidentyfikowanie przyczyn choroby. Aby wykluczyć chorobę somatyczną, pacjentom z nerwicą depresyjną często zaleca się konsultacje z kardiologiem i gastroenterologiem, badania EKG, USG jamy brzusznej, EEG, REG, Echo-EG i inne.

Ważne jest odróżnienie nerwicy depresyjnej od nerwicy lękowo-fobicznej, hipochondrii, osłabienia, neurastenii oraz zespołu przewlekłego zmęczenia. W diagnozie należy również uwzględnić możliwość współwystępowania objawów depresyjnych z innymi symptomami nerwicowymi, co może prowadzić do powstania zespołów hipochondryczno-depresyjnych, asteniczno-depresyjnych, lękowo-depresyjnych i fobiczno-depresyjnych.

Dokładne badanie wywiadu i stanu psychicznego pacjenta pozwala na odróżnienie nerwicy depresyjnej od depresji psychogennej i fazy depresyjnej psychozy maniakalno-depresyjnej, które charakteryzują się znaczną dezorganizacją psychiczną.

Nerwica depresyjna leczenie

Skuteczne leczenie nerwicy depresyjnej wymaga połączenia terapii psychoterapeutycznych z farmakoterapią i metodami fizjoterapeutycznymi. W psychoterapii nerwicy depresyjnej często stosuje się terapię perswazyjną, mającą na celu logiczne przetworzenie traumatycznej sytuacji. Dodatkowo wykorzystuje się autohipnozę, w której pacjent powtarza określone zwroty, by zmienić swoje nastawienie.

W farmakoterapii nerwicy depresyjnej stosuje się leki przeciwdepresyjne (takie jak imipramina, amitryptylina, moklobemid, mianseryna, citalopram). W zależności od charakteru choroby, leczenie może obejmować także leki przeciwpsychotyczne, psychostymulujące, uspokajające, nootropowe i inne. Należy podkreślić, że sama farmakoterapia bez psychoterapii przynosi jedynie chwilową lub częściową poprawę.

Wśród metod fizjoterapeutycznych skutecznych w leczeniu nerwicy depresyjnej znajdują się darsonwalizacja, elektrosen, masaż okolicy szyjno-kołnierzowej, różne rodzaje masażu (aromaterapeutyczny, klasyczny, akupresura, ajurwedyjski, ziołowy), hydroterapia, refleksologia. Dobór odpowiednich zabiegów odbywa się z uwzględnieniem indywidualnych cech pacjenta.

Nerwica depresyjna rokowanie zapobieganie 

Przy właściwym leczeniu nerwica depresyjna ma korzystne rokowanie, z możliwością całkowitego wyzdrowienia pacjenta i powrotu do pełnego życia. W przypadkach, gdy nerwica depresyjna trwa długo i nie jest odpowiednio leczona, może ona przekształcić się w nerwicowe zaburzenie osobowości.

Zastosowanie zintegrowanego podejścia do leczenia, obejmującego psychoterapię, farmakoterapię i metody fizjoterapeutyczne, zwiększa szanse na pełną remisję. Kluczowe jest jednak wczesne rozpoznanie i odpowiednia diagnoza, umożliwiające szybkie wdrożenie leczenia.

Ważne jest również wsparcie ze strony rodziny i bliskich, które może znacząco przyczynić się do poprawy stanu pacjenta. Edukacja pacjenta i jego otoczenia na temat natury i przebiegu nerwicy depresyjnej jest istotna, aby zrozumieć chorobę i skutecznie sobie z nią radzić.