Duża depresja

Duża depresja (ang. major depressive disorder, MDD) może dotknąć każdego człowieka, niezależnie od wieku, płci i statusu społecznego, a jej przyczyny mogą być różnorodne. Jest to poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej interwencji specjalisty. Jednym z głównych wyzwań związanych z tą chorobą jest fakt, że wielu ludzi nie zdaje sobie sprawy z rozwoju ciężkiej depresji, mimo że cierpią na rozdzierający ból emocjonalny.

Duża lub ciężka depresja to stan chorobowu, który nasila się z każdym dniem, pogarszając samopoczucie pacjenta. Choroba może utrzymywać się przez dziesięciolecia i towarzyszą jej symptomy, takie jak obniżenie nastroju, utrata zainteresowania życiem i pracą, izolacja społeczna oraz brak zdolności do czerpania przyjemności z codziennych aktywności. Często występuje też znaczne ograniczenie ruchów i mowy. W miarę postępowania choroby ból staje się somatyczny, nie można go już przypisać jedynie przyczynom fizjologicznym. Osoba dotknięta depresją zawsze boryka się z jej wpływem, a brak właściwego leczenia niesie ze sobą wysokie ryzyko samobójstwa.

Do grupy ryzyka należą osoby, które doświadczyły skrajnego stresu lub traumatycznych wydarzeń. Istnieje także duże prawdopodobieństwo rozwoju depresji u osób cierpiących na niedobór istotnych monoamin (takich jak serotonina i dopamina). Zagrożone są również:

• Kobiety w okresie menopauzy,

• Osoby z poważnymi schorzeniami somatycznymi, takimi jak nowotwory, problemy kardiologiczne, czy choroby naczyniowe,

• Kobiety po porodzie, ponieważ ten okres może wprowadzić zaburzenia hormonalne,

• Mężczyźni, u których depresja może rozwinąć się w starszym wieku.

Duża depresja przyczyny choroby

Każdy przypadek ciężkiej depresji jest unikalny. Niekiedy, nawet niewielkie problemy życiowe mogą wywoływać depresję, jeśli utrzymują się przez dłuższy czas. Faktory takie jak problemy finansowe, niezadowolenie z wykonywanego zawodu czy przewlekłe schorzenia mogą prowadzić do rozwoju depresji.

Psychologiczne przyczyny ciężkiej depresji obejmują:

• Doświadczanie przemocy fizycznej lub emocjonalnej;

• Śmierć bliskiej osoby;

• Długotrwały stres;

• Traumatyczne przeżycia z dzieciństwa;

• Obniżenie samooceny;

• Choroba afektywna dwubiegunowa;

• Toksyczne lub współzależne relacje;

• Utrata życiowych celów;

• Urazy psychiczne;

• Frustracje;

• Skłonność do przeżywania i rozpamiętywania negatywnych doświadczeń.

Biologiczne czynniki ryzyka rozwoju depresji to między innymi:

• Problemy ze snem;

• Zaostrzenia sezonowe, zwłaszcza jesienią lub wiosną;

• Osłabiona odporność;

• Nadużywanie alkoholu i substancji psychoaktywnych;

• Przewlekłe lub zakaźne choroby w wywiadzie;

• Niedostateczne odżywianie;

• Zaburzenia krążenia mózgowego;

• Emocjonalne wypalenie;

• Czynniki endokrynologiczne, takie jak menopauza, poród, zaburzenia hormonalne.

Ryzyko zachorowania na depresję wzrasta również w obliczu różnych czynników społecznych:

• Rozwód;

• Zdrada ze strony partnera;

• Zwiększony stres w pracy;

• Utrata zatrudnienia;

• Niestabilność polityczna na świecie lub w kraju;

• Kryzys ekonomiczny;

• Utrata sensu życia, co często dotyka osoby starsze;

• Przemoc domowa.

Depresja ciężka wynika z wahania aktywności neuroprzekaźników w mózgu. Zakłócenie produkcji i interakcji takich mediatorów jak dopamina, noradrenalina i serotonina ma kluczowe znaczenie.

Niedobór serotoniny sprawia, że osoba staje się drażliwa, agresywna, traci sen i apetyt, ma obniżony próg bólu i zmniejsza się jej zainteresowanie życiem intymnym. Brak noradrenaliny powoduje szybkie zmęczenie, apatię i brak inicjatywy. Z kolei niedobór dopaminy prowadzi do spowolnienia ruchów i myślenia, co skutkuje utratą przyjemności z relaksu, intymności i komunikacji z przyjaciółmi. Obniża się zainteresowanie nauką i samopoznaniem.

Depresja dzieli się na trzy etapy:

• Lekka,

• Umiarkowana,

• Ciężka.

Pierwsze dwa etapy pogarszają jakość życia, ale pozostawiają zdolność do pracy. Trzeci etap charakteryzuje się rozwojem psychozy, myślami samobójczymi, utratą sił i złym nastrojem.

Depresję klasyfikuje się na:

• Przewlekłą,

• Nawracającą,

• Epizodyczną.

1/3 pacjentów cierpi na formę przewlekłą, z objawami trwającymi dwa lata lub dłużej. Niektórzy doświadczają zaburzeń sezonowych, z objawami pojawiającymi się jesienią i trwającymi przez zimę.

Rodzaje ciężkiej depresji obejmują:

Melancholijną, z upośledzeniem funkcji poznawczych i motorycznych, nieznośną melancholią i beznadziejnością, uczuciem ucisku w klatce piersiowej, brakiem zainteresowania życiem i problemami z pamięcią.

Niespokojną, z podnieceniem, szybkim mówieniem, lękiem, atakami paniki.

Adynamiczną, charakteryzującą się utratą sił, złym samopoczuciem, trudnościami w pracy fizycznej i intelektualnej.

Apatyczną, z utratą zdolności emocjonalnego reagowania na otoczenie, często ukrywaną za maską obojętności.

Dysforyczną, z pogorszeniem nastroju, agresywnością, nieprzewidywalnymi wybuchami wściekłości.

Synenopatią, trudną do zdiagnozowania, z przewagą objawów somatowegetatywnych, bolesnymi odczuciami w różnych częściach ciała

Objawy i przejawy głębokiej, ciężkiej depresji, która wymaga natychmiastowej interwencji medycznej, obejmują:

• Problemy ze snem, takie jak trudności z zasypianiem, częste budzenie się w nocy oraz nawracające koszmary.

• W ciągu dnia pacjent doświadcza utraty energii i znacznego spadku wydajności.

• Zmiany wagi, zarówno gwałtowna utrata, jak i nagły przyrost kilogramów.

• Obniżenie samooceny i libido.

• Letarg oraz trudności z koncentracją uwagi.

• Pojawianie się myśli samobójczych.

• Niewyjaśnione bóle ciała i problemy żołądkowo-jelitowe.

• Skłonność do autoagresji.

• Utrzymujący się przez 2-3 tygodnie obniżony nastrój.

• Utrata zainteresowania bliskimi i codziennymi aktywnościami.

• Apatia.

• Pesymistyczne spojrzenie na przyszłość.

Jeżeli nie zostanie zastosowane odpowiednie leczenie, objawy ciężkiej depresji mogą nasilać się, prowadząc do utraty zdolności do normalnego funkcjonowania. Może to skutkować nie tylko zaburzeniami motorycznymi, ale również psychicznymi, z których trudno wyjść bez pomocy specjalisty. Nieleczona głęboka depresja może przekształcić się w poważne zaburzenia psychiczne, takie jak schizofrenia lub psychoza maniakalno-depresyjna.

Głęboka depresja diagnoza

Aby postawić prawidłową diagnozę i zaplanować skuteczną terapię, konieczne jest umówienie się na wizytę u psychiatry i psychoterapeuty. Do diagnostyki dużego epizodu depresyjnego często wykorzystuje się specyficzne skale, takie jak Zang, Beck czy Hamilton. Pozwalają one określić stopień i charakterystykę zaburzeń depresyjnych, a także ich unikatowe symptomy. W diagnostyce nie stosuje się badań laboratoryjnych, co uniemożliwia ustalenie, jakie dokładnie nierównowagi neuroprzekaźników przyczyniły się do rozwoju choroby.

Jednocześnie przeprowadza się diagnostykę różnicową, by wykluczyć inne schorzenia, takie jak:

• Zaburzenia schizofreniczne i afektywne dwubiegunowe;

• Zaburzenia nastroju wynikające z organicznych uszkodzeń mózgu.

Głęboka depresja leczenie 

Proces zdrowienia jest długotrwały i nie należy spodziewać się szybkich efektów. Niezwykle ważne jest, aby nie przerywać samodzielnie kuracji farmakologicznej bez konsultacji z lekarzem, ponieważ może to prowadzić do zwiększonego ryzyka samobójstwa i nasilenia objawów. W przypadku ciężkich zaburzeń konieczna może być hospitalizacja.

Terapia dużego epizodu depresyjnego obejmuje zarówno farmakoterapię, jak i psychoterapię:

Metody leczenia. 

Indywidualnie dostosowuje się dawkę leków dla każdego pacjenta. Terapia obejmuje stosowanie: leków przeciwdepresyjnych (regulujących nastrój i łagodzących ciemne odczucia), środków uspokajających (poprawiających sen i redukujących niepokój), stabilizatorów nastroju (niwelujących gwałtowne zmiany samopoczucia), leków nootropowych (optymalizujących przepływ krwi) oraz witamin i leków przeciwpsychotycznych. Efektywność leczenia zazwyczaj zauważalna jest po 3-6 miesiącach. Chociaż leki pomagają łagodzić symptomy, nie są one lekarstwem na samą chorobę. W planowaniu leczenia uwzględnia się ogólny stan pacjenta oraz potencjalne działania niepożądane.

Psychoterapia. Bez zintegrowanego podejścia do terapii, trudno osiągnąć pożądane rezultaty. Ograniczenie się wyłącznie do farmakoterapii może usunąć objawy choroby, lecz nie nauczy pacjenta radzenia sobie z emocjami, co może prowadzić do szybkiego nawrotu choroby. Dlatego psychoterapia stanowi kluczowy element leczenia. W ramach terapii wykorzystuje się różne metody, takie jak terapia rodzinna (wspólne sesje z członkami rodziny), terapia psychodynamiczna (identyfikacja i rozwiązywanie konfliktów wewnętrznych), terapia poznawczo-behawioralna (przywrócenie pacjenta do rzeczywistości i uświadomienie potrzeby leczenia).

Ponadto, w ramach leczenia dużego epizodu depresyjnego, ważne jest nawiązywanie interakcji społecznych. Grupy wsparcia, w których pacjenci dzielą się swoimi problemami i doświadczeniami, są przydatne w nauce otwartego i odważnego kontaktu ze światem zewnętrznym. Takie spotkania uświadamiają pacjenta, że nie jest sam, co znacząco przyczynia się do jego szybszego powrotu do zdrowia.

Jedno z najpoważniejszych zagrożeń ciężkiej depresji to ryzyko samobójstwa. W kontekście zaburzeń depresyjnych odsetek prób samobójczych jest alarmująco wysoki. Choroba ta może całkowicie sparaliżować pacjenta. Bez odpowiedniej, profesjonalnej pomocy mogą wystąpić takie komplikacje jak:

• Utrata wydajności pracy;

• Nasilenie objawów;

• Trudności w uczeniu się;

• Brak adaptacji społecznej;

• Rozwój zaburzeń psychotycznych;

• Izolacja społeczna.

Niepoddani terapii pacjenci cierpią na intensywne bóle głowy, które często współistnieją z uczuciem dyskomfortu. Charakterystyczna jest także nadwrażliwość na głośne dźwięki i jasne światło.

Zaawansowana depresja wpływa negatywnie na cały organizm. Proces zapalny może mieć zarówno wymiar psychiczny, jak i fizyczny. W wyniku objawów somatycznych pacjenci nierzadko skarżą się na takie problemy jak łuszczyca czy zapalenie stawów. Chociaż depresja sama w sobie nie jest bezpośrednią przyczyną chorób wewnętrznych, to jednak u osób z zaburzeniami psychicznymi często obserwuje się niezdrowy tryb życia, który negatywnie wpływa na ich stan zdrowia.

Po kilku latach od wybuchu choroby pacjenci tracą zdolność do wykonywania codziennych czynności oraz samoopieki. W zaawansowanym stadium wielu z nich nie jest już w stanie samodzielnie wstać z łóżka.

Głównym wyzwaniem w leczeniu tej choroby jest jej zaniedbanie. Większość pacjentów trafia do kliniki dopiero w późnych stadiach depresji. Obojętność otoczenia często przyczynia się do pogłębiania się choroby.

Jeżeli zauważysz, że ktoś bliski traci zainteresowanie życiem, ma ciągłe obniżenie nastroju i postrzega świat w mrocznych barwach, nie zwlekaj z konsultacją u specjalisty. Ignorowanie zaburzeń depresyjnych często prowadzi do prób samobójczych. Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym mniejsze ryzyko powikłań i większa szansa na powrót do normalnego funkcjonowania.

Zapobieganie i zalecenia dotyczące głębokiej depresji

Po długotrwałym i skomplikowanym leczeniu zarówno pacjent, jak i jego rodzina obawiają się nawrotu choroby. Aby zapobiec powtórnym epizodom depresji, profilaktyka powinna obejmować:

• Minimalizację sytuacji stresowych;

• Regulację snu i diety;

• Ograniczenie lub unikanie alkoholu;

• Utrzymywanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną;

• Umiarkowaną aktywność fizyczną;

• Angażowanie się w aktywności twórcze, tworząc pozytywne tło emocjonalne.