Około 1% ludności świata identyfikuje się, jako osoby aseksualne. Aseksualność, często mylona i niezrozumiana, nie jest tożsama z celibatem czy abstynencją seksualną i nie wyklucza obecności intymnych związków, ani nie jest uznawana za chorobę medyczną.
Osoba aseksualna nie doświadcza pociągu seksualnego, co oznacza brak postrzegania innych osób, jako atrakcyjnych seksualnie i brak chęci do współżycia z nimi. W odróżnieniu od celibatu, będącego świadomym wyborem powstrzymywania się od seksu z różnych przyczyn - religijnych, kulturowych czy osobistych, aseksualność jest orientacją seksualną, nie decyzją.
Osoby aseksualne mogą jednak doświadczać innych form przyciągania, takich jak:
Romantyczne, czyli chęć nawiązania romantycznego związku;
Estetyczne, oparte na wyglądzie innej osoby;
Zmysłowe, polegające na pragnieniu dotyku;
Platoniczne, czyli chęć zaprzyjaźnienia się;
Emocjonalne, czyli pragnienie emocjonalnego połączenia.
Aseksualność, podobnie jak inne orientacje seksualne, jest spektrum. Obejmuje różne aspekty, takie jak heteroromantyzm, homoromantyzm, biromantyzm, panromantyzm, a także aromantyzm - brak romantycznego pociągu. Osoba aseksualna może być aromantyczna lub doświadczać romantycznych uczuć, niekoniecznie wiążących się z seksem.
To spektrum obejmuje także:
Aseksualnych, nieodczuwających pociągu seksualnego;
Szarych aseksualistów, odczuwających seksualne pożądanie, ale bez chęci jego realizacji;
Demiseksualnych, doświadczających pociągu seksualnego tylko w zaangażowanym związku;
Seksualnych, regularnie doświadczających pociągu seksualnego.
Istnieje różnica między pociągiem romantycznym a seksualnym. W przypadku osób seksualnych często występują one razem, ale mogą również istnieć niezależnie od siebie. Osoby aseksualne mogą odczuwać pociąg romantyczny, ale ich pożądanie seksualne jest ograniczone lub nieobecne.
Normy kulturowe i tabu związane z seksualnością często pomijają osoby aseksualne w dyskusjach. Wiele osób nie jest świadomych istnienia takiej orientacji seksualnej, a inne uważają aseksualność za skutek doświadczeń przemocy seksualnej. Powszechnie uznaje się, że aseksualność nie jest "prawdziwą" orientacją, lecz objawem traumy lub negatywnego nastawienia do seksu. Przez ograniczoną świadomość społeczną oraz dominujące przekonanie, że każdy pragnie seksu, krążą liczne mity dotyczące aseksualności. Oto kilka faktów, które pomagają je obalić:
Osoby aseksualne mogą odczuwać pociąg do innych, choć nie zawsze ma on charakter seksualny. Atrakcyjność osoby nie ogranicza się wyłącznie do płaszczyzny seksualnej – ludzie cenią w partnerach cechy takie jak osobowość, poczucie humoru czy styl.
Niektóre osoby aseksualne uprawiają seks. Może to być sposób na zaspokojenie potrzeb fizycznych, takich jak redukcja stresu czy bólu głowy, prokreacja, czy też sposób na zbudowanie więzi z partnerem. W tym przypadku intymność nie opiera się na atrakcyjności seksualnej, ale na chęci zadowolenia drugiej osoby.
Aseksualność nie wynika z niemożności znalezienia partnera. Jest błędne przekonanie, że osoby aseksualne poczują pociąg seksualny po spotkaniu "tej właściwej" osoby. Wielu aseksualnych pragnie romantycznych związków i cieszy się z nich. Pociąg seksualny i romantyczny to dwie różne sfery.
Aseksualność nie jest problemem zdrowotnym. Osoby aseksualne "po prostu takie są" i nie wymagają leczenia medycznego. Bycie aseksualnym nie jest równoznaczne z lękiem przed intymnością, utratą libido, represjami seksualnymi, niechęcią czy dysfunkcją. Każdy, niezależnie od orientacji seksualnej, może doświadczyć któregoś z tych problemów.
Aseksualność nie jest diagnozą zdrowia psychicznego. Twierdzenia przeciwne podważają akceptację osób aseksualnych i sprzyjają dyskryminacji. Osoby aseksualne funkcjonują na typowym poziomie interpersonalnym, co oznacza, że nie są bardziej narażone na zaburzenia psychiczne niż inne grupy.
Przyczyny aseksualności, aseksualizmu
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi wyjaśniającej, dlaczego niektóre osoby wykazują aseksualność. Choć istnieje przekonanie, że przyczyny mogą mieć charakter socjologiczny, jak na przykład w przypadku dziewczyny, która po negatywnych doświadczeniach (takich jak przemoc czy niechęć do mężczyzn) identyfikuje się, jako aseksualna. Zauważa się, że większość osób aseksualnych odrzuca takie przypuszczenia, wskazując na wrodzony charakter swojej aseksualności.
Eksperci wyróżniają kilka potencjalnych przyczyn aseksualności, jednakże żadna z nich nie została definitywnie potwierdzona naukowo:
Problemy z erekcją. Dotykają około 35% mężczyzn w wieku rozrodczym. Niepowodzenia seksualne mogą prowadzić do rozwoju zaburzeń psychicznych i utraty zainteresowania seksem. Ważne jest zrozumienie pierwotnych przyczyn, zanim zaszufladkuje się siebie, jako aseksualnego. Stres, konflikty w związku czy niezgodność psychiczna mogą przyczyniać się do problemów z erekcją.
Długoterminowe relacje. U wielu par z czasem pasja słabnie, co może prowadzić do transformacji związku w przyjaźń. By uniknąć utraty zainteresowania seksem, warto wprowadzić nowe elementy do relacji.
Depresja. Negatywnie wpływa na wiele aspektów życia, w tym na sferę intymną. W okresie depresji seks może stać się nieatrakcyjny. Kluczowe jest wsparcie dla osoby doświadczającej depresji.
Problemy w związku. Niezadowolenie emocjonalne w związku może prowadzić do aseksualności, zwłaszcza u kobiet, które potrzebują poczucia bycia kochanymi do czerpania satysfakcji z seksu.
Wina. Niekiedy ludzie obwiniają się niepotrzebnie, co może prowadzić do autodestrukcyjnych zachowań, w tym aseksualności.
Rola czynników fizjologicznych w aseksualności jest znacząca. Mogą to być zaburzenia hormonalne, choroby narządów miednicy (częstsze u kobiet) czy skutki uboczne stosowania niektórych leków, takich jak leki przeciwpsychotyczne.
Aseksualność nie zawsze wymaga interwencji terapeutycznej. W przypadkach, gdy nie powoduje dyskomfortu, może być akceptowana, jako część tożsamości osoby. W sytuacjach, gdy aseksualność jest źródłem problemów, pomoc psychoterapeuty może być kluczowa w zrozumieniu i przepracowaniu przyczyn tego stanu.
Aseksualność nie stanowi diagnozy w kontekście zdrowia psychicznego. Sugerowanie przeciwnego osłabia społeczną akceptację osób aseksualnych, co może prowadzić do ich dyskryminacji. Jednostki aseksualne zazwyczaj angażują się w interakcje społeczne na podobnym poziomie jak inni, co nie wiąże się z wyższym ryzykiem zaburzeń psychicznych.
Bycie aseksualnym nie jest uwarunkowane medycznie. Osoby aseksualne nie cierpią na stan wymagający leczenia. Aseksualność różni się od problemów psychologicznych takich jak lęk przed bliskością, utrata zainteresowania seksem lub awersja do aktywności seksualnej. Takie problemy mogą wystąpić u osób o dowolnej orientacji seksualnej.
Wyzwaniem dla osób aseksualnych mogą być relacje z jednostkami, które mają typowe potrzeby seksualne. Często preferują one towarzystwo osób o podobnych preferencjach. Niektórzy aseksualiści sygnalizują swoją tożsamość, nosząc czarny pierścionek na środkowym palcu lewej ręki.
Kwestia aseksualności wśród nastolatków jest skomplikowana. W okresie dojrzewania mogą doświadczać kryzysu tożsamości. Zainteresowania seksualne różnią się w zależności od wieku, kultury i edukacji seksualnej. Ważne jest uwzględnienie, że rozwój mózgu trwa do około 25 roku życia, co wpływa na zdolność młodych ludzi do podejmowania świadomych decyzji seksualnych.
Edukacja seksualna ma kluczowe znaczenie w kształtowaniu postaw młodych ludzi wobec seksualności. Badania pokazują, że część młodzieży może doświadczać braku zainteresowania seksem lub odczuwać niepokój w trakcie aktywności seksualnej.
Częściej aseksualność obserwuje się wśród dziewcząt mieszkających w dużych miastach. Ważne jest, by zrozumieć, że aseksualność nie jest zaburzeniem wymagającym leczenia. Zmiany w poziomie pożądania seksualnego mogą być spowodowane czynnikami hormonalnymi (np. zapalenia, niedobory składników odżywczych, zmiany poziomu testosteronu) lub psychogennymi (depresja, lęk, doświadczenia traumatyczne). W przypadku problemów związanych z tymi czynnikami, pomocna może być interwencja medyczna lub psychoterapia.